Poseidon, Olymposlu tanrılar arasında denizi simgeler ve denizlerin mutlak hakimi sayılır. Gücü ve egemenlik alanı sadece denizlere değil, akarsu ve göllere kadar da uzanır. Poseidon sadece dalgaları yönetmekle kalmaz aynı zamanda fırtınalar yaratabilir. Zeus’tan sonra en önemli tanrıdır. Denizcilerin koruyucusuydu ve at terbiyecisi olarak o hayvanın ve at yetiştiriciliğinin destekçisiydi. At ve yunus balığı onun simgesidir.
Poseidon ve Ailesi
Yunan mitolojisinin sonralarında Poseidon, Kronos ve Rheia’nın oğlu, Zeus ve Hades’in kardeşiydi. Titanlar, Devler ve Olimposlular arasındaki evrenin kontrolü için yapılan savaşlarda kilit bir rol oynamıştı. Bir efsaneye göre; Kronos diğer çocukları gibi Poseidon’u da doğar doğmaz yutar, sonra Zeus annesi Rheia’nın yardımıyla kaçırılıp babasına diğer kardeşlerini kusturunca Poseidon’a deniz egemenliğini verir. Diğer bir efsaneye göre ise; Zeus, Hades ve Poseidon babaları Kronos’u gökten indirdikten sonra gökyüzünün, denizlerin ve ıssız yeraltının efendisinin kim olacağını belirlemek için aralarında kura çekerler. Yeryüzü herkesin ortak kullanımına açık olmak üzere kuradan Zeus gökyüzünü, Hades yeraltını ve Poseidon da denizi kazanır.
Tanrı Poseidon, mercan ve deniz çiçekleriyle güzelce süslenmiş, denizin altındaki muhteşem altın konaklarda yaşıyordu. Geleneksel olarak, tanrının ince beyaz at ahırları olan bu denizaltı sarayı, Ege’nin yakınında Eğriboz Adası’nda bulunuyordu. Görünüşe göre sadece denizlerle yetinmeyen Poseidon, Zeus’un planlarına sık sık müdahale etti ve bir zamanlar kardeşini Hera ve Athena’nın yardımıyla devirmeye çalıştı. Bu ihanetin cezası olarak Poseidon Truva’nın görkemli duvarlarını inşa etmek zorunda kalmıştır.
Okeanos kızı Doris’in, deniz tanrılarından Nereus’la birleşmesinden doğan elli kızdan birisi olan Amphitrite’ye aşık olur. Poseidon’un isteklerine utangançlığından dolayı karşılık vermeyen kız Atlas Dağları’na kaçar. Ne var ki tanrı, Amphitrite’nin peşinden bir yunus balığı gönderir. Balık onu sırtına attığı gibi Poseidon’a getirir ve evlenirler. Böylece Amphitrite Poseidon’un yasal yani asıl karısı olur ve deniz dibindeki -Ege’nin derinliklerinde Tenedos ile kayalık İmroz Adası arasında- altın saraylarında yaşam sürerler. Neyse ki, deniz tanrısına, Amfitriti’yi geri dönüp Poseidon’la evlenmeye ikna eden yunus Delphinus tarafından yardım edildi. Minnet duyan Poseidon, Delphinus’un adını taşıyan ve benzeyen bir takımyıldız yaparak her zaman hatırlanmasını sağladı.
Bazı kaynaklarda Amphitrite’den çocuğu olmadığından bahsedilirken, bazı kaynaklarda ise Triton (Poseidon’un tek ölümsüz oğlu. Yarı insan, yarı balık), Rhode ve Benthesikyme adlarında üç çocuğu olduğundan bahsedilir. Tanrının evlilik dışı ilişkilerinden birçok varlık doğar. Bunlar, ölümlü ama insanlıktan uzak yabani kişiliklerdir. Aralarında kişiliği olumlu olan sadece Theseus’dur.
Poseidon’nun Diğer Tanrılarla İlişkileri
Zeus ve Poseidon
Poseidon sakallı ve gösterişliliğiyle Zeus’a benzer tipte betimlenmiştir. Fakat Zeus kadar güçlü olmamakla birlikte saygınlıkta onunla eşitti. Kardeşi gibi sert ve kavgacı bir doğaya sahipti. Zeus’la boy ölçüşmekten çekinmez, onun buyruklarına baş eğmekten hoşlanmadığı gibi diğer tanrılarla birlik olup tanrıların babasını zincire vurmaya bile kalkıştı.
Demeter ve Poseidon
Poseidon’un diğer önemli özelliği de atı yaratması ve evcilleştirmesidir. Aynı zamanda at yarışlarını ilk düzenleyen tanrı olarak da bilinir. Peki suların efendisinin at ile ne ilgisi olabilir diye düşünebilirsiniz. Bu da Poseidon’un yaşadığı aşkların sonucu olarak doğmuştur.
Evli bir tanrı olmasına rağmen Poseidon Demeter’e aşık olur. Demeter, kaybolan kızını günlerce arayıp yorgun düştükten sonra artık umudunu kaybeder. Bunun yanı sıra bütün tanrı ya da Titanların şehvet dolu tutkularından da bıkan Demeter kendisini bir ata dönüştürür. Arkadya’da hüküm süren Apollon’un oğlu Onkos’un sürüsüne katılır. Ama ne yazık ki böyle yaparak Poseidon’dan kurtulamaz. O da bir ata dönüşüp zorla Demeter’e sahip olur. Bu tuhaf birleşmeden Nympha Despoena ve -Pegasus’tan bile daha hızlı olan- vahşi at Arion dünyaya gelir.
İsteği dışında olan bu birlikteliğe Demeter’in öfkesi o kadar şiddetli oldu ki, Tanrıça’ya hala bundan dolayı bazı yerlerde “Kızgın Demeter” adıyla ibadet edilir.
Athena ve Poseidon
Poseidon’un ayrıca topraklara hükmetme gibi bir hırsı vardı. Üç uçlu mızrağını bir keresinde Atina’daki Akropolis’e fırlatıp deniz sularının doldurduğu bir çukur açarak burada hak iddia etti. Daha sonra, Athena’da pınarın yanına ilk zeytin ağacını dikerek şehir üzerindeki egemenliğini daha nazik bir şekilde iddia etti. Buna öfkelenen Poseidon, Tanrıça’yı teke tek dövüşe davet etti. İki Olymposlu arasında kavga tam başlayacakken Zeus araya girdi ve onlara bu tartışmayı mahkemede çözmelerini emretti. Bunun üzerine Olymposluların hepsinin hazır bulunduğu ilahi mahkemeye çıktılar.
Zeus hiçbir görüş belirtmedi, diğer bütün tanrılar oylarını Poseidon’a, tanrıçalar ise Athena’ya verdiler. Mahkeme en sonunda şehri, bir oy fazlasıyla daha güzel hediye (zeytin ağacı) verdiği için Athena’ya verdi. Öfkeden çılgına dönen Poseidon, tanrıçanın şehrini gönderdiği dev dalgalarla sular altında bıraktı. Bu şehri terk etmek zorunda kalan tanrıça, kendi adıyla anılacak başka bir şehir olan Atina’yı kurdu. Bu hikâyeyi daha detaylı okumak isterseniz: Atina Şehrinin Arkasındaki Hikâye – Editörün Seçimi (soylentidergi.com)
Medusa ve Poseidon
İsimleri Stheino, Euryale ve Medusa olan Gorgonlar üç kız kardeştiler. Bu kardeşlerden Medusa dışında ikisi ölümsüzdü. Athena’nın Atina’daki tapınaklarından birinde Medusa yaşardı. Medusa o kadar güzeldi ki tanrıçalar bile onun güzelliğini kıskanırdı. Tanrıça Athena’da onun güzelliğinden rahatsız olur, için için ona kin beslerdi. Dilden dile anlatılan bu güzellik tabi Poseidon’un da kulağına gitti
Athena’ya yenilgisini hazmedemeyen Poseidon, bir gün Athena’nın tapınağına gelir ve burada Medusa’yı görmesiyle ona aşık olur. Tanrı, Medusa’nın aşkıyla iyice büyülenir ve aşk yeri olarak tapınağı seçer. Gizlice tapınağa gelerek Medusa’ya sahip olur. Fakat çok zaman geçmeden bütün olanlardan Athena haberdar olur. Durumu kendisi için aşağılayıcı bulan Athena, Medusa’ya olan öfkesini ve kıskançlığını bu olayı bahane ederek cezalandırır. Tanrıça onu fal taşına benzeyen gözleri, yılanlarla dolu saçları, ağızdan dışarı sarkan dili, kocaman dişleriyle pençeleri olan ve baktığında insanları taşa çeviren bir canavara dönüştürür.
Athena verdiği ceza ile yetinmeyip Medusa’yı öldürmesi için Zeus’un oğlu Perseus’la yani üvey kardeşiyle işbirliği yaparak bu canavarın kafasını gövdesinden ayırttırır. O sırada Poseidon’dan hamile olan Medusa’nın başsız gövdesinden akan kanından, Khrysaor ve kanatlı at Pegasus dünyaya gelir. Bu hikâyeyi de daha detaylı okumak isterseniz bu yazımıza göz atabilirsiniz: Perseus Nasıl Medusa’nın Kafasını Kesti? – Söylenti Dergi (soylentidergi.com)
Poseidon’nun Sanatta Tasviri
Poseidon Eski Yunan sanatında en çok olgun ve sakallı olarak tasvir edilir. Genellikle, Kikloplar tarafından elle şekil verilmiş üç başlı mızrağını savurur, ki bu mızrak yere vuruldukça da depremler yaratacaktır. Ayrıca sık sık hipokampüsler tarafından çekilen altın arabasına binerken – yarı at ve balık kuyruklu yarı yılan yaratıkları – ya da efendisi olduğu altın nallı atlara binerken tasvir edilir. Yunuslar, denizatı ve ton balığı, sanatta tanrıya eşlik ettiği sıkça görülen ek deniz hayvanlarıdır.
Poseidon Tapınağı, Atina yunantoloji.com
Poseidon Tapınağı
Atina’nın 70 km güneyinde, Attika yarımadasının Sounion şehrinde bulunan tapınak, üç tarafı denizlerle çevrilidir. Görüldüğü üzere tapınak muhteşem bir manzaraya sahiptir. Ege Denizi’ne nazır bir uçurumun tepesinde bulunan bu tapınağın en eski Antik Yunan tapınaklarından biri olduğu bilinir. Bu güzel yapının mimarının ise tapınak yapımında ünlü olan İktinos olduğu düşünülür.
Kaynakça
1- İslamoğlu, Hatice , ‘Denizlerin Efendisi Posedion’ Web, 4 Eylül 2018 http://www.antiktarih.com/2018/09/04/denizlerin-efendisi-poseidon/ Erişim Tarihi: 04.02.2023
2- Yazar: Cartwritght Mark , tercüme Eden: Bahadır Çiçek, ‘Poseidon: Deniz Tanrısı’ Web, 4 Eylül 2019 https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-950/poseidon-deniz-tanrs/ Erişim Tarihi: 04.02.2023
Öne çıkan görsel: antiktarih.com
