Yeraltı dünyasının ve baharın tanrıçası olan Persephone’in hikâyesi, annesi bereket tanrıçası Demeter‘in biricik kızı Persephone ortadan kaybolduğunda ne yaptığını ve yeryüzündeki düzenin nasıl değiştiğini merkezine alıyor. Zeus’un hem yeğeni hem de kızı olan genç tanrıça, daha sonrasında Ölüler Diyarı’na hükmeden Hades’in de karısı olacaktır.
Persephone’nin Kaçırılışı
Bizzat hasat tanrıçasının kızı olmasıyla Persephone tam anlamıyla doğanın hayat verdiği bir çocuktur, baharın kızıdır. Annesi Demeter, fanilerin topraklarına bereket getirmesiyle Tabiat Ana olarak da anılır. Gençliğin, güzelliğin ve hayatın yaşayan bir örneği olan genç kız, yeraltı dünyasının kralı Hades’in dikkatini öylesine çeker ki bu durum sadece Persephone’nin hayatının değil, tüm dünyanın gidişatını sonsuza dek değiştirecektir.
Genç kız, arkadaşlarıyla çiçek toplarken daha önce hiç görmediği kadar ilginç, güzel, hoş kokulu bir çiçekle karşılaşır ve bu çiçekten adeta büyülenir. Bu göz alıcı çiçeklerin hiçbir yerde eşi benzeri bulunmayan nergis çiçeği (narcissus) olduğu söylenir. Toplamak için eğildiği sırada yerde kocaman bir yarık açılır; simsiyah görkemiyle at arabasının üzerinde olan Hades, Persephone’yi kaptığı gibi genç kadını yeraltı dünyasına doğru sürükler. Persephone’in acı çığlıkları denizin derinliklerinde, yüksek dağların tepelerinde yankılanmaya başlar.
Kızının haykırışlarını duyan Demeter, Persephone’yi dokuz gün hiç durmadan aramaya başlar. Gittiği her yerde de kargaşaya ve yıkıma sebep olan tanrıça, en sonunda güneş tanrısı Helios‘tan tüm gerçeği öğrenir: “Persephone yeryüzünün altında, karanlık ölülerin arasındadır.”
Zeus ilk başta Persephone’nin kaçırılışıyla ilgili Hades’le yüzleşme ihtiyacı hissetmez; ancak Demeter’in ızdırabı, bir tanrıça olarak görevlerini yerine getirmesine engeldir. Dünya acı çekmeye ve bunun bedelini ödemeye başlar. Ekinler ölmeye, meyveler yetişmemeye, hayvanlar doğurmamaya başladıkça yeryüzü donmuş bir çöle dönüşür ve insanlığın geçim kaynağı tarım yok olur. Zeus, Persephone’yi serbest bırakmasını söylemek için Hades’e çağrıda bulunur ancak durum göründüğünden çok daha karışıktır.
Yeraltı dünyasının kendi içinde belli kuralları vardır. Ölüler Diyarı’nda bulunan herhangi bir şeyi yiyen ölümlünün diyardan çıkması mümkün değildir. Öyle ki Persephone, yeraltı dünyasında birkaç nar tohumu tüketerek gölgelerin arasından kurtulma şansını neredeyse yok eder. Zeus, kurallara itaat edilmesi konusunda oldukça titiz olsa da onu istediği şeyden alıkoyan bir engel söz konusu olduğunda prensiplerinden ödün vermek zorunda kalır. Bu durumda ise yeryüzünün kaderi, Persephone’nin tekrar annesine kavuşmasına bağlıdır. Herkesin iyiliği için genç kızın mutlaka ama mutlaka Demeter’e gönderilmesi şarttır. Tanrıların tanrısı, Hades ve Demeter’in Persephone ile geçirecekleri süreyi bölüşmeleri konusunda hüküm verir. Persephone artık altı ay Hades ile yeraltında, diğer altı ay ise annesi Demeter ile yeryüzünde kalacaktır.
Tanrıların kutsal ulağı Hermes, genç kızı annesine götürürken dünyadaki buzlar çözülmeye başlar. Persephone annesi ile birlikteyken yeryüzü ilkbaharı ve yazı yaşar; Hades ile birlikteyken ise dünya, sonbahar ve kış boyunca Demeter’in üzüntüsünü derinden hisseder.
Mevsimlerin değişimini, doğanın ölümünün ve yeniden doğuşunun sonsuz döngüsünü açıklamak için tanrıları ve bizzat doğanın kendisini kullanmak antik Yunanlılar için alışıldık bir durumdur. Persephone ile ilgili mitlerin farklı versiyonları da yüzyıllardır anlatılmaktadır. Mevsimlerin değişimini anlatan bir diğer hikâye, Persephone’nin yeraltı dünyasına kraliçe olduğu zamana uzanmaktadır.
Tanrıçaların Aşkı
Persephone, acımasız ama bir o kadar da adil kocası Hades’ten çok daha mantıklı ve ılımlı hareket eder; ancak Aphrodite için yaptığı bir iyiliğin sonucunda tanrıça ile arasında anlaşmazlık çıkar. Aşk tanrıçası Aphrodite, güzel mi güzel bir delikanlı olan Adonis‘e aşık olmuştur. Adonis öldüğünde ise Persephone’den adamı koruması altına almasını ister. Ölülerin kraliçesi bunu kabul etse de hesaba katmadığı bir şey vardır: Adonis’e âşık olmuştur ve ondan bir türlü vazgeçemez. Karışıklığı halletmek için Zeus araya girer ve yine benzer bir çözüme giderek anlaşmazlığı çözer. Dört ay Persephone ile birlikte olan adam, diğer dört ay Aphrodite ile olacaktır. Geri kalan dört ayı istediği bir yerde geçirebilecektir. Kendisine sunulan o dört ayda Aphrodite ile kalmak istediği söylense de farklı bir anlatışta bu sürenin aslında altışar ay olduğuna ve Adonis’e boş bir zamanın bahşedilmediğine inanılır.
Kaynakça
<https://greekgodsandgoddesses.net/goddesses/persephone/>
Mythology, Edith Hamilton
Teşekkür ederim Çok beğendim.