Tiyatro, Antik Yunan’da şarap ve eğlence tanrısı olan Dionysos için yapılan şenliklerde ortaya çıkmıştır. Tiyatro sözcüğü ise yine Yunancadan gelir ve seyirlik yeri anlamındadır. Milattan önce altıncı yüzyıla dayanan tiyatro, ortaya çıktığı andan itibaren toplumlar ve bireyler için değerli bir sanat dalı haline gelmiştir. Yüzyıllardır, dünyanın her yerinde çeşitli şekillerde düzenlenen tiyatro oyunları, toplumu en iyi yansıtan sanat dallarının başında gelmiştir. Bu yazımızda sahnelediği oyunlar ve hikayeleriyle dikkat çeken on farklı uluslararası tiyatro festivalini sizin için derledik. Keyifli okumalar!
1. MESS International Theatre Festival (MESS Uluslararası Tiyatro Festivali)
1960 yılında Küçük ve Deneysel Sahne Festivali olarak kurulan Uluslararası MESS Tiyatro Festivali, Balkanlar’ın en eski tiyatro festivalidir ve Bosna Hersek’in Saraybosna şehrinde yer alır. Yugoslav tiyatro yönetmeni Jurislav Korenić tarafından kurulan festival, dünya çapında tanınmış tiyatro oyunlarına ve yönetmenlere ev sahipliği yapar. Her yıl ekim ayında düzenlenen festivalde World MESS adıyla yenilikçi tiyatro oyunları ve Children MESS adıyla çocuk oyunları sergilenir, Forum MESS adıyla ise tiyatro ile ilgili panel ve seminerler gerçekleştirilir. MESS Tiyatro Festivali’nin dikkat çekici özellikleri arasında Peter Brook, Robert Wilson ve Eugenio Barba gibi önemli yönetmenleri misafir etmiş olması ve Bosna Hersek savaşı boyunca düzenlenmeye devam etmiş olması yer almaktadır.
2. National Arts Festival (Ulusal Sanat Festivali)
1974’te kurulan National Arts Festival, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Doğu Cape eyaletinde yer alan Makhanda‘da düzenlenir. Festivalde yalnızca tiyatro oyunları değil, dans gösterileri, film gösterimleri ve edebiyat söyleşileri gibi sanatın çeşitli dallarından etkinlikler gerçekleştirilir. Dünyanın birçok yerinden çeşitli sanatçıların katılım sağladığı Ulusal Sanat Festivali, bölgesinin direniş ve özgürlük simgesidir. Her yıl haziran ayının sonunda gerçekleştirilen festival, bu sene 26 Haziran-6 Temmuz tarihlerinde gerçekleştirilecek.
3. Festival d’Avignon (Avignon Festivali)
1947 yılında Jean Vilar‘ın “Fransız tiyatrosunu kapalı kapıların ardından kurtarmak” amacıyla yürüttüğü çalışmalar sonucunda kurulmuştur. Fransa’nın Avignon şehrinde gerçekleştirilmektedir. Kurucu Jean Vilar, bu festivalle genç yetenekleri keşfetmeyi ve onlara sanatlarını gösterebilecekleri bir alan oluşturmayı hedeflemiştir. Ayrıca mimariyi de kullanarak tiyatroya yeni bir perspektif kazandırmayı amaçlamıştır. 1964 yılında dans, 1967 yılında da film gösterimleri festival programına dahil edilmiştir. Avignon Tiyatro Festivali’nde ülkemizin değerli sinema sanatçılarından Mehmet Ulusoy ve Genco Erkal da yer almıştır. 1976 yılında Bencil Hesapların Buzlu Sularında ve 1980 yılında Benerci Kendini Niçin Öldürdü? oyunlarını Mehmet Ulusoy, 1976 yılında Nereye Gidiyorsun Jeremie? oyununu ise Genco Erkal sahnelemiştir.
4. Contemporary American Theatre Festival (Çağdaş Amerikan Tiyatro Festivali)
1991 yılında Batı Virginia’nın Shepherdstown kasabasında kurulan CAFT (Contemporary American Theathre Festival), Amerikan tiyatrosunu dünyaya göstermeyi hedefleyen bir festivaldir. Festivalin ev sahipliğini Shepherd Üniversitesi üstlenmektedir. Günümüze kadar 144 farklı oyunun sergilendiği festivalde oyunlar dışında söyleşiler, okumalar ve talktheater adı altında o sezondaki oyunları tartışabileceğiniz bir seri gerçekleştirilmektedir. Festivalin öne çıkan özellikleri arasında, kültürel farklılıkları yansıtmak ve her türlü ayrımcılığın karşısında durarak sanatın özgürce ifade edilmesini sağlamayı amaçlamak yer almaktadır.
5. Theatertreffen
Festival her yıl mayıs ayında Berlin’de gerçekleşir. Festivalde sahnelenen oyunlar jüriler tarafından belirlenir. Almanya’nın farklı bölgelerinden gönderilen 600 eser arasından 10 tanesi seçilir. Theatertreffen ilk kez, 1964 yılında Berlin’deki şehir tiyatrosunun festivali kapsamında gerçekleşmiştir. Ayrıca festivalde üç farklı geleneksel ödül töreni gerçekleştirilir. Theatertreffen ile Tiyatroda Ekolojik Sürdürülebilirlik Forumu (Forum Ökologische Nachhaltigkeit im Theater) sayesinde, tiyatroda sürdürülebilirliği tartışmak amacıyla dünyanın çeşitli yerlerinden sanatçılar bir araya getirilmektedir.
6. Festival Internacional de Teatro Clásico de Mérida (Merida Uluslararası Klasik Tiyatro Festivali)
İspanya’nın en eski tiyatro festivalidir. Her yıl temmuz ve ağustos aylarında düzenlenir. İmparator Augustus döneminde inşa edilmiş Merida‘da hâlâ kullanılan en eski Antik Roma Tiyatrosu’nda gerçekleşmektedir. 1933 yılında yolculuğuna başlayan festival, İspanya’daki siyasi gerginlik nedeniyle 1934 yılında askıya alınmış ve 19 yıl boyunca gerçekleştirilememiştir. 1953 yılında ise bir üniversite topluluğunun harekete geçmesiyle tekrardan hayata geçirilmiştir. Festivalde çoğunlukla Antik Roma ve Antik Yunan oyunları sahnelenmektedir.
7. Santarcangelo Festival (Santarcangelo Festivali)
Santarcangelo, İtalya’nın en eski festivalidir ve ilk kez 1971 yılında düzenlenmiştir. Yalnızca tiyatro değil, dans ve performans sanatları da sahnelenmektedir. İlk program Festival Internazionale del Teatro in Piazza (Uluslararası Halk Tiyatroları Festivali) adıyla 1971’de yönetmen Piero Patino tarafından gerçekleştirilmiştir. Kurucu Piero Patino, tiyatroyla toplumu harekete geçireceğine inanmış ve festivali ülkedeki politik meselelerden etkilenerek kurmuştur. Festival her yıl temmuz ayında gerçekleşmektedir.
8. BITEF (Uluslararası Belgrad Tiyatro Festivali)
İlk kez 1967 yılında düzenlenen festival, Avrupa’nın en büyük ve en önemli festivallerinden biridir. Her yıl eylül ayında Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da gerçekleşir. BITEF, yönetmen ve oyun yazarı Mira Trailović ve tiyatro uzmanı Jovan Ćirilov tarafından kurulmuştur. Festival kendisini Yugoslav kültüründe çığır açan ve yerleşik normların karşısında duran bir anti-kültürel olgu olarak tanıtır. Ayrıca festivalin amacı tiyatroyla açığa çıkarılamayan veya son derece hassas konuları gün yüzüne çıkarmaktır. Festivalde performansların yanında söyleşiler, partiler, yarışma ve ödül törenleri düzenlenmektedir.
9. Sibiu International Theater Festival (Sibiu Uluslararası Tiyatro Festivali)
Festival Romanya’nın Sibiu kentinde düzenlenir. Doğu Avrupa’nın en önemli tiyatro festivallerinden biridir. 1993 yılında sinema sanatçısı Constantin Chiriac tarafından kurulmuştur. Önemli yönetmen ve oyuncuların katıldığı festivalde ayrıca dans, opera, sirk gösterileri, kilise ve geleneksel müzik konserleri gibi etkinlikler de düzenlenmektedir. Seminerler, söyleşiler, okumalar ve sergiler de festival programına dahildir. Genellikle 10 gün süren festival her yıl haziran ayında gerçekleşir.
10. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali
İstanbul Tiyatro Festivali, 1989 yılında İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) öncülüğünde düzenlenmeye başlamıştır. Festivalde yalnızca tiyatro oyunları değil, dans ve çeşitli sahne sanatları da sergilenmektedir. 1990’ların sonunda farklı kültür ve ülkelerle ortaklık kurma amacıyla ilk kez Herakles Üçlemesi sahnelenmiştir. Oyun Yunanistan, Japonya ve Almanya gibi çeşitli ülkelerde gösterime girmiştir. Ayrıca 1997’den beri festival kapsamında Yaşam Boyu Başarı Ödülü sahiplerini bulmaktadır. Her sene kasım ayında düzenlenen festival, klasik ve çağdaş sanat yorumlarını sahneye taşımaktadır.
Tiyatro; kültürel değerleri yansıtmak ve yaşatmak, toplumsal olayları eleştirmek ve insanlara yeni bir bakış açısı kazandırmak için kendini var etmiş ve etmeye de devam edecektir. İnsanlar var olduğu sürece ciddi meselelerin dahi eğlenceyle anlatıldığı tiyatro oyunları, dileriz ki yazılmaya ve sanatseverlerle buluşmaya devam etsin.
Kaynakça
“About Mess Festival”. MESS. Web. Erişim Tarihi: 20.05.2025.
“About Us”. Sibiu Internațional Theater Festival. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025.
berlinerfestspiele.de. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025.
caft.org. Web. Erişim Tarihi: 20.05.2025.
“Dünyanın Dört Bir Yanından Tiyatro Festivalleri”. Kadıköy BOA Sahne. Web. Erişim Tarihi: 17.05.2025.
festivaldemerida.es. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025.
Gürün, Dikmen “Avignon Festivali Biterken”. Makale. İstanbul Üniversitesi, 2005.
“History”. 58Bitef24. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025.
“O nama”. MESS. Web. Erişim Tarihi: 20.05.2025.
“Tarihçe”. İKSV. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025.
“Territoires cinématographiques”. Festival D’Avignon. Web. Erişim Tarihi: 20.05.2025.
santarcangelofestival.com. Web. Erişim Tarihi: 24.05.2025.
Tebrikler yazılarının devamını bekliyoruz
Çok öğretici ve keyifli bir yazı olmuş. Heyecanla okudum. Ellerinize sağlık. ✨
Teşekkür ederim💚