Moda geçmişten günümüze toplumları yansıtan en önemli yollardan biri olmuştur. Bu yansımaları da dizi ve filmlerde daha detaylı görebiliyoruz. Eğer dönem modalarını görmek istiyorsak mesela, 60’lar-70’ler gibi, hiç kuşkusuz en dikkat çeken örneği Öyle Bir Geçer Zaman Ki‘dir.
Dizide; zengin kadın Caroline’in, yoksul Cemile’nin, gösteriş meraklısı Neriman’ın, genç kız Aylin’in, devrimci Ahmet’in kıyafetlerinin birbirinden ne kadar da farklı olduğunu ve bulundukları ”sosyal tabakanın” ne denli katmanlı olduğunu gördük.
60’lar Modası
1960’lı yıllarda moda, Türkiye‘ye Batı‘dan gelirdi. Türkiye’de de modayı Batı’dan getirenler zengin, burjuva kadınlardı. İstiklal, Teşvikiye gibi semtler modanın kalbiydi. Hilton Otel, Tarabya, Bebek gibi mekânlar ise adeta birer podyumdu.
Kadın Modasında Sınıfsal Fark
Kendi dönemini en iyi şekilde anlatan Öyle Bir Geçer Zaman Ki dizisine baktığımızda, karakterlerin arasındaki bu sınıfsal farkı çok net görebiliyoruz. Caroline; döpiyes takımlar, sıkı topuzlar, topuklu ayakkabılar, saten ve ipek kumaşlar kullanırken; Cemile paltolar, eşarplar, orta boy etekler tercih etmektedir. Batılı ve gayrimüslim bir kadın ile İstanbullu ve Müslüman bir kadın arasındaki fark çok belirgindir.
Genç Kız Modasında Saç Aksesuarlarının Önemi
Genç kız modasında da bu ayrım göze çarpıyor. Zengin ve Batılılaşmış kızlar Nişantaşı’nda, Bebek’te mini etek akımına katılırken; daha muhafazakâr kızlar pileli etekler ve kloş elbiseler giyiyordu. Ayrıca saç bandanaları, kurdeleleri, tokaları da oldukça meşhurdu. Aylin‘in, Berrin‘in ve dizideki diğer genç kızların kafasında hep bir saç aksesuarı görüyoruz. Rengârenk kıyafetler, özellikle de pastel tonlar, 60’lar genç kız modasında oldukça sık kullanılmıştır.
Erkek Modası: Baba Figüründen Uzaklaşma ve Devrimci Parkası
Dünya’nın Batı’ya kaydığı, Batılılaşmanın modernlik olarak görüldüğü dönemlerde, erkek modası da Batı’dan etkilendi. Özellikle İstanbullu erkekler ”baba” gibi giyinmekten artık vazgeçmişti. Takım elbiseler hâlâ ana tarz olsa da bol paça pantolonların yerini dar kesim pantolonlar almıştı. Dar yakalı, çizgili ya da düz gömlekler, ince kravatlar, mokasenler, arkaya doğru taranmış saçlar ve temiz sakallar erkekler arasında oldukça yaygındı.
Dizinin genç delikanlısı Mete‘yi çoğunlukla okul kıyafeti içinde görsek de gündelik yaşamında annesi ve ablalarıyla aynı gardıroba sahip olduğunu görüyoruz. Bu “gardırobun” adı sınıfsal farktır. Dizideki bir diğer delikanlı Ahmet ve akranı Hakan‘ı incelersek, bu kez aralarındaki sınıfsal farkların yanı sıra ideolojik farklarının da kıyafetlerine yansıdığını görüyoruz. Dizinin devrimci delikanlısı Ahmet’i dönemin sol simgesi olan yeşil parka içinde görüyoruz hep. Saçları taranmış, temiz bir tıraş… Dönemin ruhunu yakalarken kendi ideolojisini belli etmekten de çekinmiyordu. Hakan ise Batılı terzilerin elinden çıkmış özel dikim ceketler, pantolonlar ve mokasenlerle karşımıza çıkıyor.
Asi ve Kural Tanımayan 1970’ler Modası
1970’li yıllarda ise ibre tam tersine dönüyor. Yeşilçam döneminden, Anadolu Rock dönemine geçiyoruz ve bu geçiş, modada da kendini gösteriyor. Döpiyes takımlar, takım elbiseler, temiz tıraşlar ve düzgün saç kesimlerinin aksine bu dönemde İspanyol paça pantolonlar, renkli bluzlar, uzun saçlar, favoriler bırakmak, sakal bırakmak artık modaydı. Kadınlar düzenli bir görünümden ziyade daha renkli ve desenli kıyafetler giymeye başladı.
Özellikle dizide artık zengin bir kadın olan Aylin’in kıyafetlerini incelediğimizde; yandan takılan şapkalar (fascinator), bol paça pantolonlar, topuklu ayakkabılar giydiğini, renkli ve belirgin göz makyajları yaptığını ve saçlarının fönlenip kabarık kullandığını görüyoruz. 1970’lerde erkeklerin moda stilini Mete ve arkadaşları çok güzel özetliyor: İspanyol paça pantolonlar, uzun saçlar, favori bırakmak, platform topuklu ayakkabılar, sakallar, renkli ve desenli gömlekler 70’ler ruhunu çok iyi anlatıyor. Bu dönemde hippi rüzgârı esti desek yalan olmaz.
Dünyanın çok hızlı değiştiği 60’lı-70’li yıllarda moda da dünyaya ayak uydurmadan yapamazdı. Kadın ve erkek modası birbirine çok benzerdi ve sınıfsal fark modada çok belirgindi. İşte 60’lı 70’li yıllarda moda! Öyle Bir Geçer Zaman Ki de hem moda akımlarını hem de bu sınıfsal farkı çok iyi izlettirdi! Kostümleri, dekoru ve konusuyla Öyle Bir Geçer Zaman Ki kesinlikle izlenmeye değer bir dönem dizisi.
Kaynakça:
Bizim gözümüzden 60’lar. Vogue Türkiye, 2015. Web. Erişim Tarihi: 26.09.2025
Gençlerin ve Sokağın Etkisinde 1960’lar. Oggusto, 2025. Web. Erişim Tarihi: 26.09.2025
Öyle Bir Geçer Zaman Ki. Kanal D, 2025. Web. Erişim Tarihi: 26.09.2025
