Nomandland filmi; Chloé Zhao‘nun senaryosunu yazdığı, yapımcılığını ve yönetmenliğini üstlendiği 2020 yapımı Amerikan drama filmidir. Filmin konusu; Fern‘ün, kocasını kaybettikten sonra evinden ayrılarak, karavanı ile yaptığı yolculuğu anlatır.
Nomandland filmi, bu sene Oscar’da 6 adaylığa uygun görüldü.
Filmin adaylıkları: En İyi Film, En İyi Kadın Oyuncu, En İyi Yönetmen, En İyi Uyarlama Senaryo, En İyi Sinematografi, En İyi Film Kurgusu.
Nomadland incelemesi; André Bazin‘in film teorilerini -gerçeklik kuramı- esas alacaktır.
”Konuşmayı öğretmek ile birisiyle konuşmak arasında fark vardır. Birisiyle konuşmak gerçekliğin dilidir.” André Bazin.
Yazımızın hemen başında André Bazin’in bir sözünü alıntılamıştık. Şimdi de André Bazin’in o sözünün altında yatan anlamı, Nomadland filmi üzerinden açıklayalım. Sinemada kameranın durduğu yer, yönetmenin dünya görüşünü ifade eder. Yönetmen filmin neresinde duruyorsa, biz de seyirciler olarak filmi o noktadan izleriz. André Bazin’e göre; yönetmenin, seyirci ile arasına duvar örmesi, konuşmayı öğretmek istemesi ile açıklanır.
Peki, yönetmenin seyirci ile konuşmak istediğini nasıl anlarız? André Bazin bu durumu şöyle açıklar: Montaj.
Yönetmenlerin sahnenin planlarını çekerken kullandıkları araçlar aynıdır fakat ortaya çıkarttıkları sonuçlar farklılık gösterebilir. Bu farklılığın en belirgin sebebi ise montajdır. Nomadland filmine baktığımız zaman, anlamla yüklenmiş bir görüntü yoktur. Montaj sadece filmin bütününde oluşturulmak istenilen gerçekliği daha net bir şekilde yansıtır. İşte bu noktada film bizimle konuşur ve bu durum gerçekliğin dilidir.
André Bazin, yukarıda bahsettiğimiz konuşmayı öğretmek ile birisiyle konuşmanın arasındaki oluşan farkı şu sözüyle açıklar:
Görüntünün gerçekliğe yeni bir şey katmasıyla değil, gerçekliği açıklaması ile değerlendirilmesi gerekir.
Şimdi tüm bu bilgilerin ışığında, Nomadland filmine bir dönüş sağlayalım. Filmin başında ”evsiz” olmak ile daha az ”evsiz” olmak arasında bir ayrım yapılıyor. Ana karakterimiz Fern’ün karavanıyla çıktığı bu yolculukta, yönetmen bu durumun altını çiziyor ve filmin bundan sonrasındaki çoğu sahnesinde Fern’ün yaşantısına yolculuk ediyoruz. Çeşitli işlerde çalıştığını, kendisi gibi karavanda yolculuk yaparak hayatlarını devam ettiren insanların olduğunu görüyoruz fakat tüm bu gördüklerimizi gerçeklik çerçevesinde anlamlandırabiliyoruz. Neredeyse filmdeki bütün karakterlerin bir sorunu var ve bu sorunlar bize yapay gelmiyor. Örneğin; Fern, kocasını kaybetmeye bilirdi. Belki de yolculuğa başka bir nedenle çıkabilirdi. Film böyle bir yapı üzerine kurulu olsaydı, bizi ne kadar gerçekliğe sevk edebilirdi? Ya da Fern’ün içinde bulunduğu zorlukları kolay bir şekilde halledebilseydi nasıl olurdu? Örneğin: Evlenerek.
Montajın varlığı, Fern’ün yaşantısına hiçbir şekilde müdahale etmiyor. Anlam ile yüklenmiş bir sahne bizi karşılamıyor. Yönetmen tamamıyla hayatın doğal akışına uygun bir şekilde, gerçekliğe yeni bir anlam katmadan, Fern’ün yaptığı yolculuk üzerinden gerçekliğe yakınlaşıyor.
Filmin yönetmeni Chloé Zhao, Nomadland filminin ana karakteri Fern’ü duygusal yoğunluğun dışavurulmasıyla seyirciyi karşılıyor. Film boyunca Fern’ü güçlü ve soğukkanlı bir davranış içerisinde görüyoruz. Bu durumu sahneler üzerinden açıklamak gerekirse: Fern’ün, kocasının bir eşyasını öptüğü sahneyi aklımıza getirelim. Filmin devamında ise çevresindeki bütün arkadaşları sorunlarını bir ateşin etrafında anlatırken Fern’ün sessizliğini koruduğunu hatırlayalım. Böylelikle Fern karakterinin güçlü yanını görebiliriz. Ve son olarak filmin sonlarında Fern’ün kendi sorununu soğukkanlı bir şekilde anlattığını anı düşünelim.
Belki de hayatımı uzun süre hatırlamakla geçirmişimdir, Bob.
Kaynakça:
Sinema Nedir, Doruk Yayınları, André Bazin – İbrahim Şener Çevirisi, İstanbul, 2011
