Mitolojinin bilimsel literatüre sağladığı katkı ve ondan alınan ilham şüphesiz ki oldukça fazla. Geniş hayal gücünün kapsamlı örneklerini içinde barındıran mitoloji, günlük hayatta karşılaştığımız durumlara anlaşılır tanımlamalar getirmek ve kavramların akılda kalıcılığını artırmak için kullanılan eğlenceli ve pratik benzetme metotlarından biri.
Mitoloji ve mitolojik ifade kullanımı; yer yer değişiklik göstermekle birlikte, bazen sadece isimleriyle bazen de yüzyıllardır süregelen destansı hikâyeleriyle olguların kökenlerine ışık tutabiliyor. İlk duyduklarında masalsı bir dünyanın içindeymiş gibi hissettirmeleri de cabası.
Oldukça dikkat çekici bir etkiye sahip olan mitolojik benzetmeler, günümüzde de çoğu farklı alanda bonkörce kullanılıyor. Edebiyat, sanat, spor, bilim ve özellikle tıp literatürünce bu durumun sayısız örneğine rastlıyoruz; bu örneklerden biri de depresyon ve depresyon tanrıçası olarak anılan Oizys arasındaki bağlantı ve örneklendirme.
Tanrıça Oizys’i Nyx’in Özellikleri Bağlamında Anlamak
Yunan mitolojisinin depresyon tanrıçası Oizys hakkında, yerli ve yabancı kaynaklarda çok fazla bilgi bulunmamakla birlikte genel kabul gören kaynaklara göre; gece tanrıçası Nyx‘in kendi kendine üremesiyle yeryüzüne gelen, soyut evlatlarından biridir. Oizys ve Roma’da anlamı sefalet olan Misery ismiyle anılmaktadır. Oizys, Nyx’ten türemiş olduğundan bazı negatif özelliklere sahip ve bu özelliklerin her biri annesiyle derin bir bağ içerisinde.
Nyx (Roma’da Nox), genelde uğraşılmaması gereken, oldukça korkutucu tanrıçalardan biridir. İnsanları uyutabilen, öldürebilen veya onlara herhangi bir kötülükte bulunabilen Nyx’in diğer tanrılarla olan birlikteliklerinden çok fazla çocuğu vardır. Nyx, aynı zamanda kendi kendine üreme anlamına gelen parthenogenesis özelliğine sahiptir.
Nyx ve Parthenogenesis
Nyx’in en önemli özelliklerinden biri olan parthenogenesis; soyut olarak varolan çok sayıda ikinci nesil tanrıyı nasıl meydana getirdiğini anlatır bizlere. Literatürde ise dişi bireyin erkek bireye ihtiyaç duymadan üremesi anlamına gelir ve bazı böcek türlerinde görülür. Haliyle yaradılışları annelerinden ibaret olan yavrular meydana gelir.
Gece tanrıçası ve kötülüğün savunucusu Nyx’in bu yolla meydana getirdiği varlıklar da doğal olarak kötülük, açlık, yıkım ve ölümü temsil eden karanlık güçler olarak ortaya çıkmıştır. Yani kendi gibi kötülük adına çalışan kardeşlere sahip olan Oizys, bunlardan sadece biridir.
Oizys Yunan mitolojisinde; sefalet, kaygı, keder; dertler anası ve depresyon gibi kavramlarla birlikte anılmakta ve acı çekmenin kişiselleştirilmiş hali olarak bilinmektedir. Dolayısıyla da insanların yaşadığı depresyon ile özdeşleşmektedir. İnanılana göre; kişilerin içinde bulundukları depresif ruh hali Oizys’in insanlara yaptığı kötülükten başka bir şey değildir.
Tanrıça Oizys’in Depresyonla İlişkisi
Oizys adına sık rastlanan anlatılar söz konusu değil ancak Tanrıça ve depresyon arasında kurulan ilişki kayda değer. Psikoloji literatüründe ruhsal hastalıkların nezlesi olarak bilinen depresyon ile Tanrıça Oizys’in özdeşleşmesi, bu rahatsızlık hakkında bilgilerin akılda kalıcılığını artırırken onu daha net anlamamıza da yardımcı oluyor.
Anlaşılacağı üzere Oizys, tek başına depresyonla bağlantılı değildir. Depresyon ve Oizys arasındaki ilişki, onun geldiği ailenin karakter yapısıyla bütünleşik olarak anlaşılabilir. Tabii bunun için ilk olarak terimleri doğru anlamak adına bilimsel literatürde kullanılan terminolojik ifadelerin kapsamlarına bakmakta fayda var.
Depresyon ve Kapsamına Dair
Öncelikle depresyon kelimesini ele alalım ve halk arasında kullanılan anlamını bilimsel açıdan kullanılan anlamından ayıralım. Ne yazık ki günlük hayatta halk tabiriyle kullanılan depresyon kelimesi önem bakımından gerçeğine göre oldukça hafife alınıyor.
En ufak mutsuzluk ve can sıkıntısının depresyon olarak nitelendirildiği günlük dilde; bu kelimenin insanlar tarafından yerli yersiz kullanılması, rahatsızlığın alışılageldik bir hâl almasına ve rahatsızlıktan muzdarip olan kişilere mızmız, kaprisli, fazla kırılgan, hiçbir şeyden memnun olmayan kişi muamelesi yapılmasına neden oluyor. Bazen, bu kişilerin ilgi çekmek için rol yaptıkları bile düşünülüyor. Bu gibi yanlış kullanımların yanı sıra depresyonun asıl kapsamı, durumun ciddiyetini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor.
Melankoli üzerine alegori,1729-40 yılları arası, gravür Metropolitan Museum of Art (New York)- Wikipedia
Akademik anlamda depresyonu üç alanda incelememiz mümkün: Duygu, düşünce ve davranışsal boyutlar. Duygusal boyutta üzgün, mutsuz ve kederli hissetmek; düşünce boyutunda ümitsizlik, çaresizlik, karamsarlık, yetersizlik içinde olmak hatta yer yer intiharı çözüm olarak görmek ve davranışsal boyutta toplumdan soyutlanma, içine kapanma, giderek durgunlaşma, hayattan zevk alamama, isteksizlik, uyku ve iştahın bozulması gibi etkilerin görülmesi depresyonun kapsamı içinde bulunan başlıca belirtilerdir.
Belirtilerden de anlaşılacağı üzere depresyon, kişinin duygu, düşünce ve davranışlarını bir bütün olarak etkisi altına alan, kurtulması oldukça zor bir rahatsızlıktır.
Kaynakça
- Meral,K.& Başaran,C.,(2022). ”Gece Tanrıçası Nyks’ Parthenogenesis (Tek Başına Ürettiği) Çocukları” ODÜSOBİAD 12(3), 2865-2882 Doi: 10.48146/odusobiad.1133344 https://doi.org/10.48146/odusobiad.1133344. Erişim: 6 Ocak 2024.
- Greek Gods and Goddensses. ”Oizys – Goddess of Grief, Anxiety, and Depression”. Greek Gods and Goddensses,Ocak,2022. https://greekgodsandgoddesses.net/goddesses/oizys/. Erişim: 6 Ocak 2024.
- Tıp Terimleri Sözlüğü. ”parthenogenesis”. saglik.sozlugu.org. Tıbbi Terimleri Sözlüğü, https://saglik.sozlugu.org/parthenogenesis/. Erişim: 6 Ocak 2024.
