Yeni bir yıl gelirken neşe dolmak, geçen yılın zorluklarını unutmak için sevdiklerimizle güzel bir sofra kurarız. Birbirimize hediyeler alır ve belki pek çoğumuz yeni yıl ağacımızı süsleriz. Ne üzücüdür ki artık evlerin hemen hemen hiç birinde baca yok ama olsaydı büyük olmayı bırakıp bir gece de olsa çocuk olup Noel Babanın gelip size hediyeler bırakmasını bekler miydiniz? Peki gerçekten kimdir Noel baba, gerçekte yaşamış mıdır? Gelin yazımızda bu sevimli karakteri beraber inceleyelim.
Dünyanın en uzun süredir yayınlanan ansiklopedisi olan Encyclopædia Britannica’nın tanımı ile “Noel arifesini Noele bağlayan gece evlere gizlice girerek çocuklara hediye bıraktığına inanılan efsanevi kişidir.”
Çocukların, denizcilerin ve genç kızların koruyucusu olarak bilinen Noel Baba, karşılıksız yardımları ve zordaki insanların hayatını kolaylaştırması nedeniyle “mucize yaratan” lakabıyla anılıyor.
M.S.300’de Patara’da doğan Nicholas, Myra Piskoposu olur. Gerçekleştirdiği mucizelerle kendi zamanında meşhur olan Nicholas, daha sonra Yunanistan ve Rusya’nın olduğu kadar, çocukların, denizcilerin, tüccarların ve bilim adamlarının koruyucu azizi haline geldi ve halen de haksız yere hapsedilmişlerin, soygun tehlikesine karşı yolcuların ve denizde zora düşenlerin azizi olmayı sürdürmektedir. Patara kazıları gösterir ki Hristiyanlık için yıllarca emek vermiş olan Aziz Nikolas Antalya Patara’da büyümüştür. Zengin bir ailenin tek çocuğudur ve ne acıdır ki ailesini henüz çok genç yaşta kaybeder. Yalnız kalan Nikolas, Aziz mertebesine erişmiş olan dayısının da etkisiyle kendini dine ve din eğitimine adar. Bununla beraber de ona bugün Noel baba yakıştırmasını kazandıran işler yapmaya başlar.
Hristiyanlığa göre Hz. Isa “Eğer eksiksiz olmak istiyorsan, git, varını yoğunu sat, parasını yoksullara ver; böylece göklerde hazinen olur” (Matta: 19: 21) diye buyurmuştur. Hal böyle olunca Nikolas tüm varlığını çocuklarla, denizcilerle, ihtiyaç sahipleriyle paylaşır. Antalya’nın Demre ilçesinde yıllar boyu piskoposluk yapan namı diğer Noel Baba yine MS 3.yy sonlarında 6 Aralık günü hayata gözlerini yummuştur.
Yalnızca Hristiyanlıkta değil farklı kültürlerde de Noel Baba tarifi bulunmaktadır. Aslen bir mit olarak düşünülebilen Noel Baba, karakteristik özellikleri dolayısıyla Aziz Nikolas’a uymuştur ve kendisi ile gerçek hayatta şekil bulmuştur. Ancak bilinir ki Hristiyanlıktan çok önceye dayanan pagan kültüründe ve İskandinav mitolojisinde Noel Baba karakteri varlığını göstermektedir.
Noel Baba farklı kültürlerde farklı isimlerle anılmaktadır. Hollanda’da “Sinter Klas”, Amerika’da “Santa Clous”, Almanya’da “Der Weinactsmann”, Fransa’da “ Pere Noel”, Çin’de ise “Dun Che Lao Ren” olarak tanınır. Noel Baba yani Santa Klaus, İskandinavya ülkelerindeki iyiliksever, çocukların koruyucusu ve sevindiricisi olan Noel Baba efsanesi ile Myra’lı Aziz Nicholas’ın kişiliklerinin birleştirilerek, yarı dini ve çok popüler bir tipin doğmasıyla oluşmuştur. Bu tipin kökünün İskandinavya ülkelerinin çok eski inançlarından alındığı, Noel Baba’nın geyikleri tarafından çekilen bir kızakla dolaşmasından anlaşılır.
Pek çok tarihçi, günümüzdeki (ağaç süslemek, çelenk hazırlamak, ökseotu asmak vb.) Noel geleneklerinin pek çoğunun İskandinav tanrısı Odin’le ilişkili popüler İskandinav bayramı olan Yule’a (ya da Jul) kadar gittiği fikrine katılırlar.Tarihsel açıdan bakıldığında kilisenin, yaygın pagan bayramlarını Hristiyan bayramlarıyla değiştirdiği görülse de birçok özgün Yule geleneği yıllarca devam etmiştir. İskandinav mitolojisinde bahsedilen, hayvanların çektiği kızaklara binip gökyüzünde uçan İskandinav tanrıları, Odin’in hediye dağıtıcılığıyla bilinmesi, büyülü elf ve cücelerin özellikle bu hediye hazırlamakla bilinmeleri ve bu hediye hazırlayan elflerin “Odin’in adamları” diye anılması gibi hususlar da göz önünde bulundurulduğunda, Yuletide ile Noel’in bu bariz örtüşmesi daha da mantıklı gelecektir.
1800’lerde ressamların , yazarların, şairlerin ve adı sayılamayan pek çok sanatçının eski hikayeleri yeniden keşfetmesiyle Aziz Nikolaos sanat çalışmalarında yer bulmaya başlamıştır.
1870 yılında ilk defa Thomas Nast Noel Babayı resmeder. Ancak aynı ressamın bugün ki Noel Baba tarifine en uygun çizimi 1881 yılında tamamladığı “Merry Old Santa Claus” adlı eseridir.
Aziz Nikolas, Santa Claus ya da bizler için bilinen adı olan Noel Babanın evinin kuzey kutbundaki buzlar ülkesinde olduğuna dair mitler bulunmaktadır. Eşiyle birlikte yaşadığı ve elfleri ile birlikte çocuklar için yıl boyu oyuncak yaptığına inanılır. Ve her yıl sevimli ren geyikleriyle gökyüzünde süzülerek dünyanın her bir yerine gidip çocuklara hediyeler dağıtır. Çocuklarsa bunca yorgunluğa katlanan Noel Baba ve sevimli geyikleri için kurabiyeler, sütler, havuçlar bırakırlar ki bu büyülü karakterler karınlarını doyurdukları bu eve gelecek yıl yeniden gelsinler.
İnanışa göre Santa Claus ren geyiklerini çok sever, onlarla konuşur. Onların isimleri bile vardır. Dokuz tane olduğu söylenen bu ren geyiklerinin isimleri Dasher, Dancer, Prancer, Vixen, Comet, Cupid, Donder, Blitzen ve en ünlüsü kırmızı burunlu Rudolphtur. Ünlüdür çünkü ilk defa 1939 yılında Robert L May’in bir alışveriş merkezi için yazdığı kitapta tasvir edilmiştir. Hemen ardından 1948’de ise hakkında bir çizgi film çekilmiş ve “Kırmızı Burunlu Ren Geyiği Rudolph” şarkısı yazılmıştır. Bugün yılbaşı temalı çoğu ürünlerin üzerinde gördüğümüz ren geyiği aslında bu tariflerden sonra ortaya çıkmış Rudolph’un ta kendisidir.
Cömertliği ve karşılıksız yardımları ile bilinen Aziz Nikolas, 6 Aralık 343’te hayatını kaybettikten sonra, Myra’da adının verildiği kiliseye gömüldü. Türklerin Anadolu’ya girmesi üzerine, 1087 yılında İtalyan denizciler tarafından kemikleri mezardan çıkarılarak Bari kentine götürüldü. Bu kemiklerin bir kısmı da Hollanda’daki Egmond Manastırına getirilmiştir.
Popüler Noel Baba imajı, çizer Haddon Sundblum’un, 1931 yılından itibaren Coca-Cola şirketi için hazırladığı çizimlerle son halini almıştır. Sundblum’un Noel Baba’sı, şişman, beyaz sakallı, uçları beyaz kürklü kırmızı bir kıyafet giyen, siyah kemerli, siyah çizmeli, yumuşak kırmızı şapkalıydı.
Kaynakça
“Noel Baba Kimdir?” . www.kutsalkitap.org. Web.
www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59540582
muze.gov.tr/muze-detay?SectionId=STN01&DistId=STN
gorgondergisi.com/noel-baba-ve-odin-noel-ve-yule/
Satana, Nazan Sara.”Noel Baba-Ren Geyikleri Yılbaşı Ağacı”. Milliyet Blog.
