Nedir Bu Şarkının Hikayesi serimizin yeni yazısında, Avusturyalı şarkıcı Falco‘nun 1985 tarihli “Jeanny” şarkısının tartışmalı teması, sözleri ve klibi üzerine odaklandık. Şarkının içerdiği kadına yönelik şiddet ve sapkınlık unsurları, Falco’nun müzik kariyerindeki önemli bir dönemeç oluştururken yazıda şarkının sansürlenmesi ve uluslararası bir hit olmasının yanı sıra farklı hikâyeler ve çeşitli yorumlara da değinilmekte.
Kimdir Bu Uçarı Falco?
1957 doğumlu Avusturyalı şarkıcı Falco, yaşadığı süre boyunca gerek avangart yaşam tarzıyla cüretkar fikirleriyle oldukça tartışmalı bir kişilikti. Lakin şarkı söylemedeki ve yazmadaki yeteneği tartışmaya kapalıydı zira müzik konusunda zamanının ustalarından biri olarak kabul görüyordu. 80’lerin başlarında müzik camiasında çoktan uluslararası nam salmıştı, bunun nedeni İngilizceden başka dillerde de (Almanca ağırlıklı) şarkılar söyleyebiliyor olmasıydı. Zaten su götürür bir kişiliği olan sanatçımız, 1985 yılının son günlerinde tekli olarak yayımladığı “Jeanny” şarkısı ile ilk önce Almanya’da daha sonra ise uluslararası çapta adeta bir bomba etkisi yaratmıştı.
“Jeanny” şarkısının sözlerinin yarısı İngilizce yarısı Almancaydı. Şarkının kasvetli sözleri ve adeta sözlerini tasdikleyen müzik videosu, insanlar tarafından uygunsuz ve karanlık bulunmuş hatta farklı ülkelerdeki bazı televizyon ve radyo programları tarafından boykot edilip gösterilmesi yasaklanmıştır. Şarkıya Doğu Almanya bölgesinde resmi sansür uygulanmış, Batı Almanya’da sansür uygulaması olmasa bile çoğu yayıncı bu şarkıyı yayımlamayı reddetmiştir. Fakat bu durum şarkının listelerden düşmesinin önünü alamamış aksine tam 6 Avrupa ülkesinde bir numara olmasına vesile olmuş uluslararası bir hit haline dönüşmüştür.
Başka bir deyişle Falco, şarkının yarattığı infialden istifade edip listelerin başını çekmiştir. Yani bu şarkı hem uluslararası bir hit hem de tartışma konusu olmuştur. Bu tartışma günümüzde hâlâ devam etmektedir.
Neymiş Bu Tartışma?
“Jeanny” şarkısının bu kadar tepki toplamasının nedeni; sözlerin tecavüzcü katil bir sapığın psikolojisini yansıttığının düşünülmesinden ileri gelmesidir, belki de sapığı aklamaya çalışmasından veya tecavüz güzellemesi yapmasından. Şarkı, bir adam ile kızın arasındaki ilişkiden ibaret. Ancak şu unutulmamalıdır ki sözlerde tecavüze veya kız kaçırmaya yönelik hiçbir direkt atıf yoktur.
Şarkıyı daha ilk dinlemeye başladığınız andan itibaren fark ediyorsunuz ki ters giden bir şeyler var. Şarkının kasvetli tınısı dinleyiciye bu duyguyu veriyor. Falco, şarkıya başladığında sesi oldukça tedirgin, korkulu ve hatta tehditkâr. Şarkıyı eleştirenlere göre sözler video klibi ile birleşince sapık bir adamın küçük bir kıza olan saplantılı ve hastalıklı aşkından bahsediyor.
Klipte şapkalı ve paltolu yetişkin bir adamın (Falco) yağmurlu bir akşamleyin dans kulübüne giden bir kızı (Jeanny) gözlediğini daha sonra ise kızı kucağında baygın bir halde tenhalara taşıdığını görüyoruz. Şarkının sözlerinde ise adam şarkıya ismini veren Jeanny ile olan bir hatırasını aklından geçiriyor. Bu hatırada o ve Jeanny bir ormanda tek başınalar. Adam Jeanny’e gitmeleri gerektiğini telkin ediyor. Jeanny ayakkabısının tekini kaybetmiş, nedenini bilmiyoruz, belki aralarında yaşanan bir arbede belki de bir dikkatsizlik sonucu. Adam ayakkabının kaybolmasından yola çıkarak kendilerini de kaybetmiş olabilecekleri ihtimali üzerinde duruyor:
Jeanny, komm, come on
(Jeanny, hadi ama)
Steh auf – bitte, du wirst ganz naß
(Kalk lütfen, ıslanacaksın yoksa)
Schon spät, komm – wir müssen weg hier,
(Çok geç oldu bile, gel hadi)
Raus aus dem Wald, verstehst du nicht?
(Gitmemiz gerekiyor bu ormandan, anlamıyor musun?)
Wo ist dein Schuh? Du hast ihn verloren
(Ayakkabın nerede, kaybettin değil mi?)
Als ich dir den Weg zeigen musste
(Ben sana yolu göstermeye uğraşırken)
Wer hat verloren? Du dich?
(Peki kim kimi kaybetti? Sen mi kendini?)
Ich mich? Oder, oder wir uns?
(Ben mi kendimi? Yoksa biz mi kendimizi?)
Daha sonra adam bastırarak kendisinin Jeanny’e olan ihtiyacından bahsediyor. Jeanny’e hayal dünyasında yaşamaktan vazgeçmesini söylemesi belki de Jeanny’nin daha çocuk olmasıdır, ki zaten küçük bir kız “gibi” olduğu sözlerde de geçiyor. Klipte birkaç defa yere düştüğünü gördüğümüz oyuncak bebek figürü de bunu tasdikler biçimde:
Jeanny, quit livin’ on dreams
(Jeanny, hayal dünyasında yaşamaktan vazgeç)
Jeanny, life is not what it seems
(Jeanny, hayat göründüğü gibi değil)
Such a lonely little girl in a cold, cold world
(Soğuk bir dünyada yalnız ve küçük bir kız gibisin ama)
There’s someone who needs you
(Sana ihtiyacı olan biri var)
Sözler ilerledikçe adamın Jeanny takıntısı adamakıllı kendini belli ediyor. Jeanny’nin rujundan bahsetmesi, Jeanny’nin ona ihtiyacı olduğunu söylemesi ve Jeanny’i bulamayacaklarından çok emin olması biraz tüyler ürpertici:
Es ist kalt, wir müssen weg hier, komm
(Hava soğuk, uzaklaşmamız lazım, hadi)
Dein Lippenstift ist verwischt
(Rujunun rengi atmış)
Du hast ihn gekauft und ich habe es gesehen
(Onu aldığını görmüştüm)
Zuviel rot auf deinen Lippen und du hast gesagt:
(Dudakların çok kırmızıydı ve)
“Mach mich nicht an”
(“Bana asılma” demiştin)
Şarkının içinde birdenbire son dakika haberleri anons edilir: Son birkaç ay içinde kayıp kişi sayısında dramatik bir artış yaşandı. Yerel polis departmanlarının en yeni yayınları bir başka trajik vakayı bildiriyor. Bu vaka, en son on dört gün önce görülen on dokuz yaşındaki bir kızla ilgili. Polis bir suç olasılığını göz ardı etmemektedir.
Aber du warst durchschaut, Augen sagen mehr als Worte
(Ama gözler ruhun aynasıdır; ben de içini okudum)
Du brauchst mich doch?
(Bana ihtiyacın var, öyle değil mi?)
Alle wissen, dass wir zusammen sind ab heute
(Bugünden itibaren birlikteyiz ve bunu herkes biliyor)
Jetzt hör ich sie! Sie kommen
(Duyuyorum onları, geliyorlar)
Sie kommen, dich zu holen
(Yaklaşıyorlar, seni almak istiyorlar)
Sie werden dich nicht finden
(Ama seni bulamayacaklar)
Niemand wird dich finden, du bist bei mir
(Sen benleyken kimse seni bulamayacak)
Spiker okumayı bitirdikten sonra adamı bir tımarhanede deli gömleği içinde acı acı feryat ederken görürüz. Bahsi geçen 19 yaşındaki kız Jeanny’dir ve büyük ihtimalle ölmüştür. Adam kendi kendine Jeanny’nin adını bağırarak adeta ağıtlar yakar. Bağırma kısmı şarkının sözlerine dahil olduğu için Falco’nun yaptığı o iç yaralayan vokali derinden hissederiz, birçoklarına göre burası şarkının en iyi kısmıdır.
Jeanny birden tımarhanede hezeyanlar geçiren adamın yanında belirir, adam acılar içinde dövünüp Jeanny’i sayıklarken Jeanny adama güler kahkahalar atar. Jeanny adamın hayal ürünüdür. Şarkıyı eleştirenlerin çoğuna göre adam Jeanny’e tecavüz edip daha sonra öldürmüştür. İçin için bağırması ve Jeanny’nin adamın kafasında bir hayal ürünü olması ise vicdan azabı çekmesinden veya Jeanny’e karşı olan saplantısını hala giderememesindendir.
Falco, şarkıyı yazarken o sıralar Viyana’da süregelen genç kadınların kaçırılması olaylarından etkilendiğini, şarkının bir sapığın düşünceleri hakkında olduğunu fakat bunun tabi ki failin eylemlerini temize çıkarmadığını, sadece tematik bir kurgu yarattığını yani sözlerin tamamen hayal ürünü olduğunu söylemiştir. Falco ayrıca şarkının ilhamını seri katil Jack Unterweger‘dan aldığını da belirtmiştir. Ancak seri katili yücelttiği gerekçesiyle feministler tarafından boykot edilmiştir.
Her Kafadan Farklı Bir Ses Çıkıyor!
Şimdi gel gelelim şarkı hakkındaki daha farklı ve enteresan hikâyelere. Bu şarkı hakkında aslında birçok hikâye hatta tabiri caizse şehir efsanesi bulunuyor.
- İlk hikayemiz şöyledir: Mafya adına çalışan Johann, Jeanny adında bir kadına âşık olur. İkili evelenmeye karar verir fakat Jeanny, Johann’ın mafya adına çalıştığını bilmemektedir. Bir gün Johan’ın tabancasını bulan Jeanny gerçeği öğrenir. Kocasından bu mesleği bırakmasını ister. Johan bunun kolay olmadığını, mafyanın peşine düşeceklerini söyler fakat karısı ısrar etmektedir. Johann aşkını seçer ve mesleği bırakır. Çift artık mafyadan uzakta bir yerde mesken tutmaya başlar. Bir gün Johann eve geldiğinde Jeanny’i bulamaz ve ne olduğunu hemen anlar, polise haber verir. Jeanny’nin ölü bedeni tecavüz edilmiş bir halde ormanda bulunur. Johann’ın bildiği üzere bunu mafya yaptırmıştır fakat yine mafyanın düzenlemesi ile tüm suç Johann’ın üzerine kalır. Bunun üzerine Johann müebbet hapse çarptırılır. İntihar etmeden önce bu şarkının sözlerini yazar, Falco da bu sözleri şarkıya dönüştürür. Bu hikâye klip ile de oldukça uyuşmaktadır. Ayrıca Falco’nun gerçek adının Johann olması bir tesadüf müdür bilinmez…
- İkinci hikayemiz ise şöyledir: Pedofili ve sapık bir adam Jeanny adlı küçük bir kızı takibe alır. Onu uzun süre boyunca gizliden gizliye izlemeye başlar iyice gözüne kestirir. Günün birinde kıza tecavüz eder ve hapsi boylar. Kızın ailesi bu olayı örtbas etmeye çalışır. Bunlara daha fazla katlanamayan Jeanny canına kıyar. Bu hikâyenin diğer bir versiyonunda ise sapık adam hapisten çıkar ve Jeanny’e tekrar tecavüz eder, Jeanny ise intihar eder. Gördüğünüz üzere Jeanny her senaryoda tecavüze uğrayıp ölmektedir.
Son olarak; bazı insanlar bu şarkının sevgilisini kaybeden bir adamın feryatları olduğunu, bazıları tek taraflı aşkına karşılık bulamayan bir adamın sevdiği kıza tecavüz edip onu öldürdüğünü, bazıları ise pedofili bir adamın küçük bir kıza yaptığı fenalıklardan dolayı yaşadığı pişmanlıkları anlattığını söylüyor. Hikâyesine dair her kafadan bir ses çıkan bu şarkıyı, sözlerini ve klibini nasıl yorumlayacağınız aslında bir bakıma sizin hayal gücünüze kalmış.
Kaynakça:
