Bir şarkının dinlenip sevilmesinin yanında düşünce ve hayallere sürüklemesi, elde edilmiş en güzel başarıdır belki de. Cem Karaca‘nın kalemi ve sesinden dinlediğimiz Tamirci Çırağı bu başarıyı elinde tutan en cesur şarkılardan biri, hakkında yazılmayı sonuna kadar hak ediyor. Şarkının anlattıklarına, taşıdığı anlama, yazılma hikâyesine ve hatta insanlığa etkilerine bu yazıda yer veriyor olacağız.
Şarkının Sözleri Ne Anlatıyor?
Şarkının yayımlanan ilk kapağı. | Discogs.
Şarkıda ilk dizeden itibaren bizi içine çeken bir aşk hikâyesi anlatılıyor. Bu aşkı ise bir tamirci çırağının ağzından dinliyor, aşık olunan bakımlı kadının her detayına tanık oluyoruz. Otomobilinin tamiri için gelmiş, bakımlı bir hanımefendiyi görür görmez vuruluyor tulumlu delikanlımız. Yaşadığı bu hisleri okuduğu kitapta olanlara benzetmekle birlikte, kitapta karşılık bulan bu aşk ona sıcak bir umut bahşediyor. Aşk ve umudu yanına alarak, bir gün çıkarmadığı tulumunu bir kenara bırakıp beklemeye başlıyor genç kızı tamirci çırağı. O kitaptaki hayalini gerçek yapmak için bekliyor.
Arabanın kapısıyla birlikte genç kıza gönlünü açan delikanlı “Kim bu serseri?” sözüyle bazı aşkların kitaplarda yazanlara benzemediğini anlıyor. Egzoza karışan tüm o kırıklıkla anlıyor aşkın kolay olmadığını. Ustasının tesellisi ise şu sözler oluyor: İşçisin sen, işçi kal. Giy tulumları.
Şarkı Nasıl Yazıldı?
2003 yılında yapılan bir röportajda, Cem Karaca ünlü eseri Tamirci Çırağı’nın yazılma hikâyesini ve ona esin veren zamanları anlatıyor.
“O zamanlar benim bir deniz motorum vardı, motorun da orası bozuluyor burası bozuluyor; sanayi içerisinden çıkamıyoruz. Yazdığım şarkıda babacan bir usta vardır, gelir de çırakların omzuna vurur misal. Öyle babacan usta mı vardı, bağırır ‘oğlum getir on beşi, on altıyı’ falan diye. Öyle bir ustaydı… Tabii benim bu şarkıyı yaptığım zamanlar sanırsam 73-74 yılları, böyle bir serüvenin ardından aşırı horlanan bir tamirci çırağı tanıdım motoru tamir ettirmeye götürdüğüm dükkanların birinde. Ondan sonra ise bu hikâyeyi kurguladım.”
“Esas itibariyle zengin kız fakir oğlan öyküsü vardır ya Yeşilçam’daki, hanımefendinin şoförü misal…Yani onu filme çekilmiş, sinemaya dönüştürülmüş hâlde değil de şarkıya dönüştürdüm. Tabii kendi içinde bir ilk olduğu için çok ilgi çekti. Nereye gitsem, nerede şarkı söylesem benden mutlaka Tamirci Çırağı söylememi isterler. Oysa o dönemde bu şarkıya yüklenen değer estetik bir bakıştan öte politikti. ‘İşçisin sen işçi kal’ diyince sanki ben Karl Marx‘mışım gibi bir yaklaşım oldu. Evet şarkıda politik bir motif var ama benim her şarkımda vardır. Çünkü benim bu dünyada herkesin olduğu gibi bir bakış açım vardır.”
Cem Karaca bugün keyifle dinlediğimiz bu hikâyeyi, ilk olarak yarım saatlik çalışmanın ardından bir şiir formunda ortaya koydu. Öykü anlatıcılığı konusundaki başarısını edebi yazıt ve şarkıları ile de gözler önüne seren Cem Karaca, bu şiirini ilk olarak babası Mehmet İbrahim Karaca’ya okudu. Babası her ne kadar hikâyeyi beğense de bu hikâyeyi bir şarkı içinde dinlemek istemeyeceğini dile getirmişti. Babasının yanından hayal kırıklığıyla ayrılan Cem Karaca bu kez sanatta ne yapmak istediğini çok daha iyi anlayacağını düşündüğü birine, Cahit Berkay’a gitti. Berkay’ın müzik bilgisine ve sezgilerine güveniyordu. Berkay şarkıyı büyük bir merak ve şaşkınlıkla dinledi. Şarkı bittiğinde kısa bir sessizlik oldu. Berkay, Cem Karaca’ya baktı ve sadece şunu diyebildi:
“Bu şarkı yıkar götürür.”
Şarkı 1975 yılının ilk ayında stüdyoda kaydedildi ve ilk olarak Yavuz Plak tarafından yayımlandı. Cem Karaca şarkı sözlerini yazarken sezgilerine ve kendine güvenmeseydi, bizler bu olağanüstü yapıttan mahrum kalabilirdik. Sanatta kendine güvenmenin, çarpıcı farklılıklar yaratmaktan korkmamanın önemini bizler bu hikâyeden öğreniyoruz.
Gariban Vurgusu
Orhan Gencebay ve Cem Karaca. | Instagram @cemkaracaoffical
Cem Karaca, şarkıya ilham veren önemli faktörlerden birinin de Orhan Gencebay‘ın şarkılarında özellikle işlediği gariban öznesi olduğunu belirtiyor. Dönem arabesk müziğinde sık kullanılan temalardan biri olarak Cem Karaca’ya da bu şaheserin oluşumunda esin kaynağı olmuş garibanlık. Yalnızca şarkısında kullanacağı bir motiften de öte görmekle birlikte şunları söylüyor Karaca: “Benim için yalnızca gariban değil, onun gariban kalış nedenleri de önemli.”. Cem Karaca’nın yıllardır süregelen dinleyici kitlesinin oluşumunda en önemli sebep de bu. O yalnızca müziğini oluşturmakla kalmayıp toplumu düşünmeye, sorgulamaya yönlendirdi.
Nasıl Popüler Oldu?
Tamirci Çırağı İç Kapağı | Evrensel.net
Tamirci Çırağı şarkısının nasıl popüler olduğunu anlamak için önce şarkının kendisi anlaşılmalıdır. Şu soru sorulmalıdır belki de: Neden Tamirci Çırağı popüler oldu, neden böylesine sevildi? Peki nedir bu şarkı?
İç kapağında İngiliz anahtarı resmi bulunan ve “Cem Karaca Dervişan bu plağında sizlere bugüne dek hep belli bir mutlu son masalıyla biten yoksul erkek zengin kız ilişkisini değişik bir yaklaşımla sergiliyor. Gerçekçi olduğu için katı belki ama gerçeklerin kendi acılığı bu. Yapıtı tüm ulus emekçilerine adıyoruz.” yazan 45’lik plağın A yüzü parçası bu şarkı. Cem Karaca’nın en etkili, en gözü pek döneminde yayımladığı ve günümüzde değerinden hiçbir şey kaybetmediği gibi gittikçe sevilen bir şarkı. Anlattığı hikâye ile her neslin yakından tanık olduğu gönül ilişkisine yeni bir ayna tutuyor, hayatın kapağı parlak kağıtla kaplanmış pahalı romanlara benzemeyeceğini öğretiyor bizlere.
Şarkının içerisinde büyük bir başarıyla işlenen hikâyenin böylesine etkili ve gözle görülürcesine gerçekçi hissettirmesinin ise bazı sebepleri var. Bu sebeplerden en önemlisi ise şarkının müzikalitesi. Öyle ki hikâye akıp giderken size eşlik eden melodiler tüm odağınızı şarkıya sürüklüyor. Aşkla yüreği ısınan çırağın sevgilisini sanki karşımızda görüyor, egzoza boğulan hayallerimiz esnasında omzumuzda ustamızın elini hissediyoruz. Müzik, sihirini işte böyle gösteriyor. Bir diğer sebep ise dinleyicilerin bu şarkıda kendine ait parçalar bulması, fikirlerini belirtmek için sanata adanmaları. Cem Karaca’nın politik motiflerle zenginleştirdiği pek çok eserin arasında en cesur olduğu şarkı belki de Tamirci Çırağı.
Şarkıyı Yaşamak ve Yaşatmak
Cem Karaca’yı Kaleme Alan Bir Gazete| Evrensel.net
1931'deki hantal Karloff'tan 2025'in duygusal Jacob Elordi'sine... Frankenstein canavarının sinema tarihinde Gotik edebiyat mirasını nasıl dönüştürdüğünü keşfedin.
Feyyaz Yiğit ve Haluk Bilginer’in başrolde olduğu Yan Yana, farklı dünyalardan gelen iki adamın mizah ve içtenlikle kurduğu dönüştürücü bağı etkileyici biçimde anlatıyor.
Modern çağın zihinsel gürültüsünü durdurmanın yollarından biri boyamaktır. Sanatla akışa girmek, kaygıyı azaltıp, derinlemesine odaklanma ile aracılığıyla zihinsel arınmayı mümkün kılar.
BookTok, kullanıcıların kısa videolarla paylaştığı bir dijital kitap topluluğu haline gelmiş ve bir kitabın popülerliğini hızla arttıran bir platform olmuştur.
Kayayı Delen İncir, Turgut Uyar’ın 1982 yılında, ilk kez Karacan Yayınları tarafından yayımlanan ve aynı yıl Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü kazanan şiir kitabıdır.
Roma'nın dinden dönen imparatoru Julianus’un Paganizmi canlandırma çabaları, askeri zaferleri ve tartışmalı politikalarıyla bıraktığı mirasın izini süren bir portre.
