Barış Manço, hepimizin bildiği ve sevdiği, Türkiye’nin en önemli sanatçılarından biridir. “7’den 77’ye” hepimizin Barış Ağabeyi olarak aklına kazınan Barış Manço, Anadolu Rock müziğinin öncülerinden biri olmuştur. Domates Biber Patlıcan, Gülpembe, Hal Hal‘dan Dönence‘ye çocukluğumuzdan bu yana ezbere bildiğimiz birçok şarkının sahibidir. Her biri birbirinden eşsiz şarkıları vardır. Bu yazıda, Barış Manço’nun o eşsiz şarkılarından Çıt Çıt Çedene‘yi ve nasıl popüler olduğunu inceleyeceğiz.
Kültür Elçisi Barış Manço
Barış Manço, İstanbul’da doğmuştur. Müzisyen bir anneye sahip olan Manço, bebekliğinden itibaren müzikle iç içe büyümüştür. II. Dünya Savaşı’ndan sonra dünyaya gelen bebeklerine, savaştan sonra barışa duyulan özlemden dolayı Barış ismini vermişlerdir. Şarkılarında da dostluğu, sevgiyi, barışı anlatmıştır sevgili Manço.
Galatasaray Lisesi yıllarında kurdukları Kafadarlar grubu ile müzik dünyasına adım atmıştır. Bu dönemde ilk besteleri olan Dream Girl ile Ankara’da ödül almışlardır. Daha sonrasında müzik ile daha profesyonel ilgilenmeye başlayan Barış Manço, Belçika’da eğitim gördüğü yıllarda Les Mistigris adlı grup ile farklı ülkelerde konserler vermiştir.
Türkiye’ye döndüğünde Fuat Güner ve Mazhar Alanson ile birlikte Kaygısızlar grubunu kurmuşlardır. Aranjman şarkılara tepki göstererek Anadolu’dan beslenen pop folk tarzında müzik yapmışlardır. Daha sonrasında Kurtulan Ekspres grubunu kurmuş ve uzun bir süre onlarla birlikte şarkı yapmıştır. Çıt çıt Çedene de bu dönemde yayınlanmıştır.
Bir “Çıt”la Başlayan Efsane
Bazı şarkılar vardır, bir dönemin neşesini, dilini hatta çocuksu duygusunu öyle güzel yakalar ki yıllar geçse bile unutulmaz. Barış Manço’nun neredeyse bütün şarkıları böyledir ve Çıt Çıt Çedene de bunlardan biri. Ne zaman duysak o tanıdık melodi bizi ele geçirir ve bir anda eşlik ederken buluruz kendimizi.
Çıt Çıt Çedene, ilk 1963’te Harmoniler grubu ile “Çıt Çıt Twist” olarak yayınlandı. Bu versiyonu daha sonra Kurtulan Ekspres ile yayınlanan Çıt Çıt Çedene‘den biraz farklı olsa da ilk haline de bir bakmanızı öneririz.
Çıt Çıt Çedene aslında bir Yozgat türküsüdür. Barış Manço, anadolu kültürünü ve müziğini, rock, pop ve blues ile harmanlar. Bu türküde de aynısını yapmıştır. Anadolu dilini ve bestesini alıp yeni bir şeye dönüştürmüştür. Ayrıca Alla Beni Pulla Beni‘nin de atası sayılabilir. Çünkü alt yapıları neredeyse tamamen aynıdır.
Çedene Nedir?
Şarkıyı tamamen bilmesek de birçoğumuz nakaratı biliyordur. Peki nedir bu çedene. Çedene, kendir tohumu demekmiş ve seksenli yıllarda kenevir yetiştirmek Yozgat’ta yasaklanmış. “Dişi hint keneviri yetiştirmek yasaktır. Bostanında dişi hint keneviri bulunanlar derhal imha etsin.” tarzında sık sık anonslar yapılırmış. Denetimlerde eğer bulunursa tutanaklar tutulurmuş. O dönemlerde Türk halkının yaşadığı baskıcı ortamı görürüz biraz da olsa. Barış Manço da bu türküye yeni bir ses getirmiştir.
“Çıt Çıt Çedene De Sar Bedeni Bedene
Dünya Dolu Yar Olsa Da Alacağım Bir Tane”
Nasıl Popüler Oldu
Şarkı yayınlandıktan kısa bir süre sonra her yerde çalmaya başlamıştır. Çocuk şenliklerinde, televizyon programlarında birçok yerde “çıt çıt” ritmi duyurulur. Bu ritim Barış Manço‘nun sıcak enerjisi ve sahne performansı ile birleşince de şarkı bir hit olmanın ötesine geçer.
O yıllarda Barış Manço kültür elçisi de seçilmiştir. Her yaşta insan onu sever çünkü herkesin içinde birer “Barış Manço çocuğu” vardır. Çıt Çıt Çedene de tam olarak bu ortak dili yakalar: neşeyi, saflığı, paylaşımı.
Aradan yıllar geçti, Çıt Çıt Çedene popülerliğini koruyor. Bazen bir televizyon programında bazen bir edit videosunda bazen de trend bir akımın sesi olarak karşımıza çıkıyor. Dünya değişiyor, biz değişiyoruz ama Barış Manço ve şarkılarının etkisi değişmiyor. Hala ne zaman duysak içimizde o aynı duygu canlanıyor ve kendimizi şarkıya eşlik ederken buluyoruz.
Kaynakça:
