Edebiyat, birçok sanat dalına ilham veren bir güce sahiptir. Özellikle konu söz yazarlığı olunca hikâye anlatabilme yetisi bakımından edebiyat müziği besler. Dikkatli bakarsak roman ve hikâyelerden esinlenerek yazılan çok iyi şarkılar vardır. Örneğin, David Bowie‘nin ”1984” şarkısı George Orwell‘ın aynı isimli romanından; The Cure grubunun ”Killing An Arab” şarkısı, Albert Camus‘nun ”Yabancı” isimli romanından; Nirvana‘nın ”Scentless Apprentice” şarkısı ise Patrick Süskind’in ”Koku” adlı romanından ilham alınarak yazılmıştır. Benzer örnekler çoğaltılabilir. Bu fikirden yola çıkarak biz de şarkıların hikâyesini dinleyiciye anlatmada önemli bir yol olan müzik videolarını inceledik. Bu yazıda, hep beraber yabancı müzik kliplerinde geçen edebi eserleri ele alacağız.
1) Dire Straits – Romeo And Juliet
“Ah uzaktan nazik görünen aşk
Nasıl da acımasız ve kaba denendiğinde!”
Dire Straits‘in Romeo And Juliet şarkısı, grubun en tanınmış parçalarından biri olmakla beraber 20. yüzyılın en tatlı aşk şarkılarından da bir tanesidir. Ancak şarkının ünü çok büyükken klibi aynı etkiyi yakalayamamıştır. William Shakespeare‘in ünlü tragedyası “Romeo ve Juliet”ten esinlenen şarkı için, eserin modern bir uyarlaması diyebiliriz. Genel olarak minimalist olan müzik videosu, şarkının sözleriyle uyumlu bir şekilde ilerlemektedir. Soluk renk tonlarının ağırlıklı olduğu klip, dramatik ve duygusal bir atmosfer yaratırken Romeo’nun Juliet’in balkonunun altında gizlice aşkını ilan ettiği ikonikleşmiş romantik balkon sahnesini de kendine özgü şekilde uyarlamayı es geçmez.
“A love-struck Romeo sings the streets a serenade
(Aşka tutulmuş bir Romeo gezer sokakları, serenatlar söyleyerek)”
2) Annie Lennox – Walking On Broken Glass
“Güzelliğe vurulmuştum, erdeme taptım.”
Annie Lennox‘un terk edilmiş aşkın ve kalp kırıklığının acısını anlatan Walking on Broken Glass adlı şarkısının müzik videosu, adeta bir dönem filmi izliyormuşuz hissi verir. Klip, Fransız yazar Pierre Choderlos de Laclos‘nun ilk ve tek romanı “Tehlikeli İlişkiler”den ilham almıştır. Fransız toplumunun üst tabakasını eleştiren eser, soylular arasında geçen aldatma, kıskançlık, intikam, rekabet ve duygusal manipülasyon barındıran ilişki oyunlarını anlatır. Bu kitaptan uyarlanan aynı isimli 1988 yapımı filmde rol alan John Malkovich’i de klipte görmek mümkün. Annie Lennox ve John Malkovich’e, Hugh Laurie de eşlik etmektedir. Klipte, 18. yüzyılda geçen eserin görkemli atmosferi, başarılı dönem kostüm ve makyajları ve ihtişamlı iç mekan seçimleriyle mükemmel bir şekilde yaşatılıyor. Aynı zamanda, bizlere tarzıyla Amadeus (1984) filmini de anımsatıyor.
” Since you abandoned me
(Beni terk ettiğinden beri)
My whole life has crashed
(Bütün hayatım parçalandı)”
3) Gwen Stefani – What You Waiting For?
” -Deliriyor muyum?
– Evet, ama sana bir sır vereyim, dünyadaki en iyi insanlar genelde delidir.”
No Doubt grubuyla kariyerine başlayan ve 2000’lerde solo kariyerinde büyük bir çıkış yakalayan Gwen Stefani, 2004 yılında What You Waiting For? şarkısını yayımladı. Şarkının müzik videosu, Lewis Carroll‘un zamansız ve klasik eseri ”Alice Harikalar Diyarında”nın etkileyici bir tasvirini sunuyor. Birçok sanat yapıtına ilham veren eser daha önce de bir müzik videosunda kullanıldı. Tom Petty, Don’ Come Around Here No More adlı şarkısının klibinde Çılgın Şapkacı kılığındaydı. Gwen Stefani ise tavşan deliğine düşen Alice rolüne bürünüyor. Tavşan ve saat gibi kitaptaki ögeleri barındıran klip, kostüm ve dans hareketleriyle renkli bir atmosfer yaratırken kitaptaki fantastik diyarın çılgınlığı ile sanatçının deliliği uyuşmuşa benziyor.
4) Kate Bush – Wuthering Heights
“Ruhum mezardayken bedenim yaşamış, ne yapayım?”
Emily Brontë ve Kate Bush‘un doğum günlerinin aynı olduğunu biliyor muydunuz? Kate Bush, henüz 19 yaşındayken yazdığı Wuthering Heights şarkısında, Emily Brontë‘nin sevilen romanı “Uğultu Tepeler” in baş kadın karakteri olan Catherine Earnshaw‘ı konuşturmaktadır. İki klip versiyonu bulunan şarkının müzik videosunda genç Kate, tam bir Catherine Earnshaw rolündedir. Adeta Catherine yeryüzüne geri dönmüştür ve aşığı Heathcliff’e seslenmektedir. Özellikle ilk klipte, bizlere Ruhsar‘ı anımsatan beyaz elbisesiyle ve özgün hayalet dans hareketleriyle karakterin ve kitabın ruhunu çok iyi gösterir. İkinci klipte ise doğayla iç içe olmayı seçen Kate, romanın mistik ve de gotik ruhunu yansıtır.
Emily Brontë ve Uğultulu Tepeler hakkında daha önceden kaleme alınan diğer yazılarımıza göz atmak için:
- Uğultulu Tepeler Nasıl Yazıldı?
- Uğultulu Tepeler ve Jane Eyre Tema Karşılaştırması
- Uğultulu Tepeler Karakter Tahlili: Saplantılı Bir Aşk
- 5 Farklı Sebeple Neden Uğultulu Tepeler Okumalıyız?
- Emily: Uğultulu Tepeler Yağmur Damlasına Nasıl Sığdı?
5) Metallica – One
“Neyin önemli olduğunu biliyorlardı. Hayatın her şey demek olduğunu biliyorlardı.
Hıçkırıklar içinde haykırarak öldüler.”
1990 yılında Metallica grubuna En İyi Metal Performansı Grammy Ödülü’nü getiren meşhur One şarkısı, savaşın travmatik etkilerini bir askerin bakış açısıyla anlatmaktadır. Şarkı, Dalton Trumbo‘nun “Johnny Silahını Kaptı” adlı romanının baş karakteri olan genç asker Johnny’e referansla yazılmıştır. Grubun ilk müzik videosu olan bu klipte, kitabın film uyarlaması “Johnny Got His Gun (1971)”dan bire bir alınan sahnelere de yer veriliyor. Şarkının sözleri ile bu sahnelerin birleşimi, son derece karanlık ve etkileyici bir görsel anlatım sunuyor.
“Now that the war is through with me
(Artık savaş benim içimde)
I’m waking up, I cannot see
(Uyanıyorum, göremiyorum)
That there’s not much left of me
(Benden geriye pek bir şey kalmadı)
Nothing is real but pain now
(Hiçbir şey gerçek değil acıdan başka)”
6) David Bowie – Look Back In Anger
“Bütün yollar aynı noktada son bulur, sevgili Gladys.
– Nedir o?
Düş kırıklığı.”
20. yüzyılın en yaratıcı ve yenilikçi sanatçılarından biri olan David Bowie, Oscar Wilde’a büyük bir hayranlık duyuyordu. Bu hayranlığı, Bowie’nin Look Back In Anger şarkısının müzik videosunda açıkça görebiliriz. Wilde’ın “Dorian Gray’in Portresi” eserinden esinlenen klipte, Bowie otoportresini çizerken yüzü zamanla çürümeye başlar ve odasındaki ayna ile baş başa kalır. Kitaptaysa genç ve yakışıklı Dorian Gray hep genç kalmayı, kendisi yerine portresinin yaşlanmasını diler ve öyle de olur. Şarkının sözlerine dikkatli baktığımızda, karakterin geçmişteki hatalarını ve hayal kırıklıklarını sorguladığı görülür. Dorian Gray karakteri de böyle bir vicdan azabı taşır. Bu nedenle şarkı sözleri ile klip arasındaki bağ, kitabın temalarını yansıtarak eşsiz bir uyum yakalıyor.
“You know who I am,” he said
(“Kim olduğumu biliyorsun” dedi)
The speaker was an angel
(Konuşan melekti)”
Oscar Wilde’ın Dorian Gray’in Portresi ile ilgili daha önceden yazılmış diğer yazılarımıza göz atmak için:
- Dorian Gray’in Portresi: Cinsiyet ve Toplumsal Roller
- Dorian Gray’in Portresi Karakter Tahlili: Güzelliğin Bedeli
- Dorian Gray’in Portresi: Etik ve Felsefi Tartışmalar
7) P!nk – Please Don’t Leave Me
“Bazı günler kaşıkların saplarını sadece bir bakışla eğebileceğine inanıyordu. Bazı günlerse içinden deli gibi ağlamak geliyordu.”
2009 yılında yayımlanan Pink‘in Please Don’t Leave Me şarkısının klibi, korku ve gerilim türlerinden etkilenmiş eğlenceli bir kara komedi olarak dikkat çekiyor. Müzik videosu psikolojik gerilim türünün önemli eserlerinden biri olan Stephen King’in “Sadist” romanından izler taşıyor. Bu roman, saplantılı bir hayran olan Annie Wilkes tarafından bir evin odasına kapatılan yazarın sancılı günlerini anlatır. Şarkısında yer alan “Please, don’t leave me (Lütfen, beni bırakma)” sözleri tekrar eden sanatçı, tıpkı Annie Wilkes gibi takıntılı olduğu adamı elinde tutmak için her yolu deniyor gibi görünüyor. Ayrıca P!nk ısrarcılığı ile -bizce bu senenin en iyi dizilerinden biri olan- Baby Reindeer‘ın Martha‘sını aratıyor.
I can cut you into pieces
(Seni parçalara ayırabilirim)
When my heart is broken
(Kalbim kırıldığı zaman)
Ayrıca Baby Reindeer Dizi incelememizi okumak için:
Kaynakça
- ”10 Music Videos Pulled Straight Out Of Literatue”, Quirkbooks, Web, 05.09.2024
- ”20 songs that were inspired by classic books”, Radiox, Web, 05.09.2024
- ”5 Songs Inspired by Books”, DublinBookFestival, Web, 05.09.2024
- ”Sadist Kitap Alıntıları”, KitapAlıntıları, Web, 05.09.2024
- ”William Shakespeare Romeo ve Juliet’ten 10 Alıntı”, Wannart, Web, 05.09.2024
