Günümüzün popüler bakış açılarından “aynı anda her şeyi yapabilmek” bir meziyet gibi sunuluyor. İş hayatında, sosyal medyada ya da günlük yaşamın koşturmacasında, birden fazla işle aynı anda ilgilenmek neredeyse bir başarı ölçütü haline geldi. Peki gerçekten her şeye yetişmeye çalışmak bizi daha üretken mi yapıyor, yoksa sadece daha yorgun ve tükenmiş mi hissettiriyor?
Multitasking Nedir, Neyi İfade Eder?
Multitasking, yani aynı anda birkaç işi birden yürütmek… Kulağa oldukça havalı geliyor, değil mi? Dışarıdan bakıldığında çok üretken, adete gurur tablosu gibi görünmemize neden oluyor. “Ben hem müzik dinlerim, hem e-postalara cevap veririm, aynı zamanda WhatsApp grubunu koordine ederim.” diyenlerdenseniz, bir düşünelim: Bu bizi gerçekten “süper insan” mı yapar? Yoksa çağın hız takıntısı bizlere büyük bir oyun mu oynuyor?
Birçok kişi, birden fazla işi aynı anda yaparken beynimizin sanki birkaç farklı motoru varmış ve hepsi bağımsız şekilde çalışıyormuş gibi düşünüyor. Ancak bilim insanları bu konuda oldukça net: Beynimiz multitasking konusunda sandığımız kadar yetenekli değil.
Multitasking Gerçekten Bir Beceri mi, Yoksa Modern Dünyanın Gazı mı?
Modern dünyada multitasking bir beceri gibi sunuluyor. Ancak bu işin arka planındaki gerçek şu: Multitasking, farkında olmadan odaklanamama ve derinleşememe alışkanlığı kazandırabiliyor.
Bu durum, zamanla bizi yüzeysel çalışmaya, kronik yorgunluğa, hatta anksiyete ve tükenmişlik hissine sürüklüyor. Zihin sürekli farklı uyaranlara bölünerek çalıştığında, hem zihinsel verim düşüyor hem de uzun vadede zihinsel sağlığımız zarar görebiliyor.
Bazen sadece tek bir işe odaklanmak, aynı anda birden fazla işe yarım yamalak odaklanmaktan çok daha kıymetlidir. Odaklanarak yapılan işler hem daha kaliteli sonuçlar verir hem de zihni yormadan ilerlemeyi mümkün kılar.
Multitasking Yanılması: Her Şeye Aynı Anda Yetişebilir miyiz?
“Ben aynı anda her şeyi yapabiliyorum.” yanılgısıyla, gün içerisinde işlerimizi sürdürürken, kendimizi değerli bir çalışan gibi hissediyoruz. Bu açıdan bakıldığında hızla akan iş hayatında zamanla yarışırken, belirli bir zaman aralığında tek bir şeye odaklanmak, işlerin birikmesine yol açıyor. Her bir işin arka arkaya yapılması, zaman, enerji ve maliyet kaybı olarak görülüyor.
Ancak bu yaklaşımın arkasında gizlenen ciddi bir sorun var: Odak eksikliği ve verimsizlik.
Özellikle günümüzün popüler içerik üretme platformlarında, “hepsine birden yetişme” çabası hakim. Sosyal medyada içerik üreten kişiler de günün akışında kalma, algoritmaya ayak uydurma ve sürekli üretken görünme baskısıyla mücadele ediyor. Bu da yaratıcılığı köreltiyor ve üretkenliği zorunluluğa çeviriyor.
Bilim Ne Diyor? Beyin Aynı Anda Kaç İş Yapabilir?
Cevap net: Sadece bir iş yapabilir.
İnsan beyni, aynı anda birden fazla işe odaklanamaz. Multitasking yapıyoruz sanılsa da, aslında beynimiz bir görevden diğerine ışık hızında geçiş yapıyor. Bu geçişler sırasında, küçük de olsa enerji, dikkat ve zaman kaybı yaşanıyor. Bu duruma bilimde task switching deniliyor. Yani Türkçesiyle “durumdan duruma atlama“. Her geçişte beyin, göreve yeniden başlamaya çalışıyor ve bu da zihinsel yükü artırıyor.
“Aynı anda birçok şeye odaklanıyorum” düşüncesi ise beynimizde geçici bir başarı hissi yaratıyor. Çünkü bu anlarda dopamin salgılanıyor. Yani kendimizi üretken sanarken, aslında sadece “meşgul” görünüyoruz.
Multitasking ile geçen bir günün sonunda neden bu kadar yorulmuş hissettiğimizi artık daha iyi anlayabiliyoruz, değil mi?
Multitasking Beyni Nasıl Etkiler? Bilimsel Gerçekler ve Zararları
Yapılan araştırmalara göre, multitasking alışkanlığı olan kişiler, sanılanın aksine dikkatli değil; tam tersine dikkat dağıtıcı uyaranlara daha duyarlı ve daha az odaklı hale geliyor. Yani multitasking, zamanla dikkat dağınıklığını besliyor ve derin çalışmayı zorlaştırıyor.
Bir bilimsel makalede, görev geçişlerinin zihinsel bir maliyeti olduğu açıkça belirtiliyor. Bir görevden diğerine geçerken, hem zaman hem de enerji kaybı yaşanıyor. Bu da verimli multitasking efsanesini yerle bir ediyor.
Çalışmalar, insanların işlerini sık sık bölerek yaptıklarında daha fazla stres yaşadıklarını ve daha fazla hata yaptıklarını gösteriyor. Her kesinti sonrası işe yeniden odaklanmak ise ortalama 23 dakika sürüyor. Yani her dikkatin dağılması, günün üretkenliğinden çalıyor.
Multitasking Yerine Ne Yapmalı?
Verimliliği arttırmak ve zihinsel yorgunluğu azaltmak isteyenler için multitasking yerine monotasking tercih edilebilir. Yani, bir seferde yalnızca tek bir işe odaklanmak. Bu yaklaşım, bir görevin derinlemesine ve kaliteli bir şekilde tamamlanmasına olanak tanır.
Monotasking sürecinde zaman bloklama yöntemi oldukça etkilidir. Günü küçük zaman dilimlerine bölerek her bir görevi belirlenen süre içinde tamamlamak, dikkat dağınıklığını azaltır ve işlerin birikmesi engeller.
Bir diğer popüler yöntem ise Pomodoro Tekniğidir. Bu yöntemde yapılacak işler önceden listelenir, ardından her 25 dakikalık odaklanmış çalışma süresini kısa bir mola takip eder. Bu döngü hem zihinsel yorgunluğu azaltır hem de odaklanmayı artırır.
Tüm görevleri aynı anda yapmaya çalışmak yerine, planlı ve sıralı bir şekilde çalışmak, hem üretkenliği artırır hem de stres seviyesini düşürür. Verimli olmak çok şey yapmak değil, doğru şeye odaklanmaktır.
Her Şeyi Aynı Anda Yapmak Zorunda Değilsin
Zihnimiz her an düşünmek ve üretmek üzere programlanmış durumda. Ancak bu sürekli zihinsel akışa kapıldığımızda, odak noktamızı ne kadar yorduğumuzun farkında değiliz.
Günlük işlerimizi adeta “can havliyle” yürütmeye çalışırken, aslında sadece meşgul göründüğümüzü ve gerçek anlamda derin bir üretkenlik içinde olmadığımızı çoğu zaman fark etmiyoruz. Gün sonunda yaşanan yoğun yorgunluk hissi, bunun en somut kanıtı.
Daha huzurlu bir zihin ve daha kaliteli işler için ihtiyacımız olan şey aslında çok net: Az ama öz. Her işe yetişmeye çalışmak yerine, gerçekten önemli olan işlere odaklanmak zihinsel dağınıklığı azaltır ve daha sürdürülebilir bir verimlilik sağlar.
Zihinsel yorgunlukla baş etmek ve odaklanmayı artırmak istiyorsak, “çok şey yapmak” yerine, “doğru işi, doğru zamanda yapmak” en etkili yoldur.
Kaynakça
İMREN, “Çoklu Görevler Ile Bilişsel Kontrol Yetisi İlişkisinin Teorik Arka Planda İncelenmesi.”, Web
Fazla, En, and Kaça Bölünebilirsiniz. Bilim ve Teknik Kasım 2017,Web
Deniz Akademi. “Multitasking Nedir? | Beyhan Budak [Klinik Psikolog] | DenizBank Deniz Akademi.” YouTube, Web
Rubinstein, Joshua S., et al. “Executive Control of Cognitive Processes in Task Switching.” Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, Web, Web
Öne Çıkarılmış Görsel: Canva
