“In Dublin’s fair cityWhere the girls are so prettyI first set my eyes on sweet Molly Malone…”
İrlanda’ya, özellikle de Dublin pub’larına gittiğinizde duyacağınız bu halk türküsüne ilham olmuş genç bir kız: Molly Malone.
Molly Malone adına daha önce rastladınız mı bilmiyoruz ancak kendisi İrlanda’da bir hayli ünlü. Hatta Dublin deyince akla gelen ilk isimlerden birisi. Onu “Cockles and Mussels” şarkısı ve Dublin’in merkezinde yer alan ünlü heykeliyle tanıyoruz. Molly Malone gerçekten yaşadı mı bilinmez çünkü Molly ile alakalı sahip olunan tüm bilgiler yalnızca sözlü gelenek ve İrlanda şarkılarına dayanıyor. Öyle ki Molly Malone’un adını verdiği bu halk türküsü resmî olmasa da Dublin marşı olarak kabul ediliyor.
Molly Malone: Trajik Bir Son
Molly Malone, 17. yüzyılda Dublin’de yaşamış balıkçı bir genç kızmış. Dublin sokaklarında gündüzleri midye satarmış ancak yokluk içinde yaşadığından hayatta kalabilmek için göz kamaştıran güzelliğini de satmak zorunda kalmış. İki farklı yaşam süren Molly, geceleri süslenip gündüz balık sattığı sokaklara bu sefer farklı bir amaçla uğrarmış. O yüzden kaynaklarda adının bir hayat kadını olarak geçtiğini görebilirsiniz.
Onu hayatının sonuna hazırlayan şey yine güzelliği olmuş. Aslında Molly’nin ölümüne dair iki farklı iddia dolanıyor. İlki, genç kızın birlikte olduğu müşterilerinden hastalık kaptığı; ikincisiyse yaşadığı kötü şartlar nedeniyle ateşli hastalığa yakalandığı. İkinci ihtimal üzerinde daha çok duruluyor çünkü yaşadığı dönem göz önüne alındığında Dublin’de enfekte olmuş midyeler Molly’de tifoya sebep olmuş olabilir.
Mit Mi, Gerçek Mi?
Peki, Molly Malone gerçekten yaşadı mı yoksa İrlandalıların sözlü geleneğinin kurgusal bir parçası mıydı?
1988 yılında bir tarihçi “gerçek” Molly Malone’u bulduğunu ve genç kızın Dublin’de 1699 senesinde vefat eden bir kadın olduğunu iddia etti. Ayrıca Molly Malone’la ilişkilendirilen ve “Cockles and Mussels” halk türküsünde karşımıza çıkan “sweet Molly Malone” kalıbı da bu türkü dışında başka bir kayıtta daha geçiyor.
“Cockles and Mussels” türküsü 1876 yılına uzanıyor ancak “sweet Molly Malone” kalıbına “Apollo’s Medley”nin 1791 yılındaki kaydında rastlıyoruz. İki türkü arasında 85 sene var. “Apollo’s Medley”, Molly’nin Dublin şehrine yakın Howth adında bir balıkçı kasabasından olduğunu anlatıyor. 18. yüzyılda Molly ile ilgili böyle bir kaydın bulunması onun gerçekten yaşamış olabileceği ihtimalini güçlendiriyor.
Peki ama ikinci türküde bahsedilen Molly ile balıkçı Molly aynı değilse? İşte bunu kanıtlamak pek mümkün değil. Tarihçilerin elinde somut bir kanıt yok. Bizim ünlü türküde duyduğumuz, Dublin’de heykeli bile yapılan Molly Malone belki de geçmişte yaşamış gerçek bir kişiliğe dayanıyor ama hikâyesi değiştirilmiş birkaç detaya sahip.
Bu kadar belirsizliğe rağmen Molly, 21. yüzyılda bile popülerliğini sürdürüyor. Bunun en büyük nedeni Molly karakterinin ve türküsünün Dublin ruhunu yansıttığını düşününen Dublinliler. James Joyce’un Dubliners kitabını okuyanlar Dublinlilerin bu karanlık ama bir o kadar da vazgeçilmez kentle ilgili ne düşündüğünü zaten biliyorlardır. Molly Malone da bu karanlığın ve ikilemin harika bir yansıması. Sonuçta gizemli ve iki farklı hayat yaşayan Dublinli bir genç kızdan bahsediyoruz.
Molly Malone Günü
Dublin Millenium Commission, 1988’de buldukları kaynakta 13 Haziran 1699’da vefat etmiş Mary Malone adında bir kadınla karşılaştılar. Bu kaynağın Molly Malone’un gerçekliğini kanıtlayabilecek en yakın bulgu olduğuna karar verip o günü “Molly Malone Günü” ilan ettiler. Bu nedenle 1988’den beri her sene 13 Haziran Molly Malone Günü olarak kutlanıyor. Kutlamalarda meşhur Molly Malone türküsü, İrlanda dansları ve sokak performansları yer alıyor.
Molly Malone Heykeli: Geçmişe Açılan Kapı
Molly Malone heykeli, genç kızı işçi sınıfının kahramanı olarak onurlandırıyor. Heykele baktığımızda Molly’i balık sepeti ve bir el arabasıyla görüyoruz. Bu, Molly Malone’un artık klasikleşmiş tasviri; buna Molly Malone adını gördüğünüz her yerde rastlayabilirsiniz.
Heykel oldukça ciddi ve belki de biraz hüzünlü bir yüze sahip. Ayrıca Molly burada 17. yüzyıl giyimine uygun olarak uzun bir elbise ve kabarık elbise kolları giyiyor. Elbisesinin üst kısmının açık olduğunu görüyoruz. Elbisenin açık olarak tasvir edilmesinin, Molly’nin gece hayatına bir gönderme olduğu açıkça belli; fakat bu tasvir bazı Dublinlileri rahatız etmiş durumda.
Molly Malone heykeli, Dublin’de Suffolk Sokağı’nda yer alıyor. Heykelden dolayı ise turistlerin Dublin’deki en uğrak noktalarından birisi. Liffey Nehri’nin kuzey kısmında Moore Sokağı’nda bulunan Dublinliler heykelin kendi bölgelerine gelmesi gerektiğini düşünüyor. Moore Sokağı, tıpkı Molly gibi sokak satıcılarının tezgâhlarını kurduğu bir alan. Bu nedenle de buradaki satıcılar Molly’i benimsemişler.
Bir kısım Dublinliyi rahatsız etmesenin sebebi de heykelin “provokatif” olması. Moore Sokağı’ndaki balıkçı Margaret Buckley BBC‘ye verdiği röportajda, turistlerin heykelle fotoğraf çektirmesinin sebebinin Molly’nin ilginç hikâyesi değil de dekolteli kıyafetinin olduğunu ve bu nedenle heykelin kaldırılması gerektiğini düşündüğünü dile getirmiş (Harrison). Heykele bakıldığında gerçekten de Molly’nin belli bir kalıba sokularak tasvir edildiğini görüyoruz.
Molly’nin hikâyesi gerçek veya değil, bilinmez ama onun bu belirsiz varlığı ve öyküsü, 17. yüzyılda Dublin’de yaşanan fakir ve zengin ayrımını çok güzel bir şekilde özetliyor. Onun hikâyesinden bu iki toplumsal sınıfın arasındaki uçurumu görmemiz gerekirken heykeli nedeniyle provokatif olarak adlandırılması ve öyküsünün arka planda kalması üzücü.
Kaynakça
“A Brief History of Dublin’s Mysterious Molly Malone.” Irish Family History Centre, https://www.irishfamilyhistorycentre.com/article/a-brief-history-of-dublins-mysterious-molly-malone/. 1 Mart 2023 tarihinde erişildi.
Harrison, Shane. “Dublin’s fair city divided over Molly Malone statue”. BBC, 22 Temmuz 2013, https://www.bbc.com/news/world-europe-23377612. 1 Mart 2023 tarihinde erişildi.
Murphy, Sean. “Molly Malone?” History Ireland, https://www.historyireland.com/molly-malone-by-sean-murphy/. 1 Mart 2023 tarihinde erişildi.
Wickham, Conor. “Who was Molly Malone? What we know from Irish folklore and songs”. Ireland Before You Die, 27 Şubat 2020, https://www.irelandbeforeyoudie.com/who-was-molly-malone-what-we-know-from-irish-folklore-and-songs/#:~:text=According%20to%20the%20legend%20of,to%20get%20by%20and%20survive. 1 Mart 2023 tarihinde erişildi.
Öne Çıkan Görsel
shutterstock.com
