Fransız komedi yazarı Molière’nin kaleme aldığı Cimri oyunu 5 perdeden oluşmaktadır. Klasizm akımının etkilerinin görüldüğü oyunda “üç birlik” kuralı (yer, zaman ve olay birliği) uygulanmıştır. Eser sanatlı ve özenli bir dille yazılmış sokak konuşmasından uzaktır. Olay örgüsü bir günü kapsayacak şekilde kurgulanmıştır. Bu yazıda, bu şaheseri inceleyeceğiz…
Oyun ilk olarak Paris Royal’de 1668’de sergilenmiştir. (Harpagon rolünü sağlık sorunları olmasına rağmen Molière’nin bizzat kendisi canlandırmıştır.) Bir çok farklı uyarlaması sergilenen oyun, 1980 yılında beyaz perdeye uyarlanmıştır.
Oyunun İncelemesi
Moliere, Harpogon karakteri ile aslında burjuva sınıfını eleştirmiştir.
Harpogon’u incelediğimizde oyunda eli oldukça sıkı, varyemez ve materyalist bir karakter olarak karşımıza çıkmaktadır. Pragmatist bir yaşam felsefesi benimsemiş bir karakter olan Harpogon için öncelik paradır. Ailesinden bile para konusunda şüphe duymaktadır ve ailevi bağlara çıkar elde edebileceği ilişkiler olarak bakmaktadır. Bunu çocuklarını evlendirmeye çalıştığı insanlara bakarak da anlamak mümkündür.
Harpogon’a göre önemli olan zamanın çarkına ayak uydurmaktır. Yani alınan kararların doğru ya da yanlış olması değil, toplum nezdinde kabul görüp görmemesi önemlidir. Kısaca Harpogon’a nabza göre şerbet veren dönemin adamı demek yerinde olacaktır.
Moliere sık sık karakteri yukarıda bahsetmiş olduğumuz zayıflıkları nedeniyle gülünç duruma düşürerek, burjuva sınıfını eleştirmiştir.
Moliere oyunda kuşak çatışmalarına sık sık yer vermiş Cleante ve Elise gibi karakterler ilerici bir düşünceye sahipken Harpogon gibi karakterler daha gerici bir düşünce yapısına sahiptir. Ek olarak oyunu incelediğimizde karakterlerin birbirlerine zıtlıklar içinde yaratıldığını görmek mümkündür.
Temsil olarak baktığımızda karakterlerden bazıları ile dönemin belirli sınıflarına gönderme yapılmıştır; Tefeci rolündeki Simon Usta’ya baktığımızda Yahudileri, Valera’nın dönemin gençlerini, Brindavoine’nin dalkavukları temsil ettiğini görmekteyiz.
Cimri Oyununun Karakterleri
Harpagon: Hastalık derecesinde cimri olan,hayatta en değer verdiği şey para olan bir tiptir. Cimriliği yakın çevresi dahil herkes tarafından bilinir.
Cleante: Harpagon’un oğludur. Maddiyata pek önem vermez.
Elise: Harpagon’un kızıdır. Aldığı borçlarla hayatını idame ettirir.
Valere: Elise olan aşkı için Harpagon’un uşağı olmayı kabul eden biridir. Harpagon’un gözüne girebilmek için sürekli Harpagon’u destekler. Esasen varlıklı bir aileden gelmektedir. Ancak bir gemi kazasında ailesini kaybetmiştir. Ailesini ararken Elise ile tanışır ve sevdiği kadın ile yaşamak için uşak olarak hayatına devam eder. Anselme’nin oğlu ve Mariane’in erkek kardeşidir.
Mariane: Annesi ile yaşayan yoksul bir kızdır. Cleante’ye aşıktır. Esasen varlıklı bir aileden gelmektedir. Ancak bir gemi kazasından annesi ile kurtulmuştur. Anselme’nin kızı ve Valere’nin kız kardeşidir.
La Fleche: Cleante’nin uşağıdır. Harpagon’un sakladığı altınları bularak Harpagon’un planlarını bozar.
Anselme: Zengin varlıklı biridir. Anselme’nin Valere ve Mairane’in babası olduğu ortaya çıkınca her şey değişir.
Frosine: Düzenbaz bir kadın. Çöpçatanlık yaparak insanlardan para koparmaya çalışır.
Jaques Usta: Harpagon’un evinde hem aşçı hem de şofördür.
Kaynakça
Brockett, O. G. (2000). Tiyatro Tarihi. İstanbul: Dost Kitabevi.
Moliere . (2002). Cimri. İstanbul: İş Kültür Yayınları.
ŞENER, S. (2008). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi. İstanbul: Dost Kitabevi.
