Modern edebiyat, varlığını sürdürmeye ve her geçen gün gelişmeye devam ederken, geçmişten günümüze hafızalarda yer etmiş birçok farklı ve ilginç karakteri hayatımıza kazandırmıştır. Bu karakterler yazıldığı kitap ile artık bir bütün olmuş ve vücut bulmuş olacak ki, o karakteri söyleyerek dahi direkt bilinen ve hâlâ çok okunan kitaplar, klasikler vardır. Bu nedenle yazımızda, edebiyatın modern kalemlerinden çıkmış birçok farklı ve özgün karaktere değinecek ve onları bir araya getireceğiz. Şimdi lafı çok uzatmadan yazıya geçelim!
1. Peyami – Ateşten Gömlek
Halide Edip Adıvar’ın Ateşten Gömlek adlı eserinde Peyami karakteri, Kurtuluş Savaşı’na karşı duruşu ve tavrıyla, bu konuda yazılmış ilk modern ve özgün karakterler arasına girmiştir. Kurtuluş savaşı denince akla gelen ilk yazarlardan biri olan güçlü ve başarılı yazar Halide Edip, Peyami karakterini de aynı şekilde baskın bir kalemle ele alır. Peyami, kendi özgün tanımıyla savaşın zorluklarını ve mücadelesini anlatmaktadır. Peyami’nin kendinde yaşadığı değişim ve dönüşüm süreci de buna eşlik eder. Peyami aynı zamanda savaşın kişinin üzerindeki psikolojik etkilerini de anlatır. Karakterin özgün olma nedeni, savaşı anlatırken bir yandan bunu bireysele indirgemesi ve insanlık konusunda okurla bağ kurmasıdır. Ayrıca toplumsal koşullara karşı insan zihninin nasıl bir hale geldiğini ve neler yaşadığını da yansıtarak hikâyeye farklı bir boyut kazandırır.
2. Behiç – Kiralık Konak
Yakup Kadri’nin Kiralık Konak adlı eserinde Behiç karakteri, modern edebiyatta Tanzimattan sonra gelen yozlaşmanın örnek karakterlerinden biridir. Behiç, batı kültürüne özenmeye ve onu kendine örnek almaya başlamıştır. Behiç, toplumsal değişim içinde kalan çatışmaları, doğu-batı sentezini anlamak adına ilk önemli ve özgün yaratılmış karakterler arasında sayılmaktadır. Behiç karakteri ülkedeki yanlış batılılaşma konusunun temsili konusunda Yakup Kadri’nin kaleminde ilk ve önemli bir figürdür. Karakterin özgün olma sebebi genel anlamda Yakup Kadri’nin bu konuda ilk kez böyle bir karakter yaratması ve savaş, toplum konuları dışında zevk ve sefa konularında bir karakteri eserine yansıtmasıdır. Karakterin hikâyeye katkısı, dönemin savaş koşulları ve toplumsal zorlukları içinde batı keyfine yönelmesi ve kimlik karmaşası yaşaması, toplumsal değişimin farklı bir yansıması olarak anlatılmıştır.
3. Ruhi Mücerret – Ruhi Mücerret
Murat Menteş’in postmodern eserlerinden biri olan Ruhi Mücerret, kitabın adını ana karakterin isminden alır. Eserin baş karakteri Ruhi, Türkiye’nin en yaşlı gazisi olarak farklı bir imaj ile karşımıza çıkar. Ana karakter Ruhi, mizahi ve absürt bir anlatım diliyle, modern dünyaya yönelik çeşitli eleştirilerde bulunmaktadır. Bu konuda çok ciddi eleştiriler yapan, ve baskın bir karakter olan Ruhi Mücerret, yaş itibarıyla da her yönden sıra dışı özgün bir karakterdir denilebilir. Karakterin özgün olmasının en büyük sebebi gazi ve yaşlı olmasıdır. Çünkü görmüş geçirmiş bir insanın modern anlamda esere yansıtılması, gençlere bir rehber niteliğinde katkı sağlar. Ayrıca karakterin zor ve eleştirel olması da verdiği öğütlerin doğruluğuna, ve anlattıklarının gerçekliğine bir işarettir. Zira karakter ne kadar zor biriyse genellikle o kadar derindir ve ondan öğrenecek çok şey vardır.
4. Atiye – Sevgili Arsız Ölüm
Postmodern edebiyatta “büyülü gerçekçilik” akımı adı altında akla gelen ilk roman olan Latife Tekin‘in Sevgili Arsız Ölüm adlı eseri, birçok yönden farklı boyutlar taşımaktadır. Yüzyıllık Yalnızlık‘ın Türk edebiyatındaki karşılığı olan eser, birçok farklı dile çevrilmiş ve tiyatro oyunu da yapılmıştır. Ana karakter Atiye, kitapta geleneksel konular, hurafeler, ön yargılar, cinler, periler gibi konularla uğraşır. Karakterin özgün olma sebeplerinden biri de kitabın yazarın hayatından izler taşımasıdır. Hikâyeye katkısı ise başına gelen mistik olaylardır. Atiye, hamile kaldığında karnında tuhaf sesler duymaya başlar. Köydeki cinci hoca, Atiye’ye çocuğu doğarsa hayatının sıkıntıyla dolu olacağını söyler. Atiye çocuklarını toplumsal baskı altında büyütür ve evdeki herkesin başına tuhaf olaylar gelir. Hatta en tuhafı şudur ki, Atiye ölmeden önce çocuklarının gelecekteki hayatlarının nasıl olacağını görür.
5. Dorian Gray – Dorian Gray’in Portresi
Oscar Wilde‘in en ünlü romanlarından biri olan Dorian Gray’in Portresi, birden fazla kuir karakteri ele alarak, dönemin ve türünün en özgün eseri haline gelmiş, bir klasik olmuş ve okura fazlasıyla özgün, ezber bozan karakterler sunmuştur. Baş karakter Dorian Gray ve Basil Hallward‘dır. Eser ilk yazıldığında çok tepki almış, hatta yasaklanmış ve sansürlenmiştir. Ayrıca Oscar Wilde, bu karakterler üzerinden kendi cinsel yönelimini de anlatmaya çalışmaktadır. Karakterlerin hikâyeye katkısı budur ve özgün olma sebepleri toplumca kabul görülmeyen bir durumun özgürce yaratılmış ve yazılmış olmasıdır. Yazar, romanda karakterlerle arasında çok fazla bağ kurar ve kitabın orijinal hali okunduğunda karakterlerin yönelimi ve yazarın karakterler üzerinden kendiyle ilgili anlatmak istediği her şey çok daha iyi anlaşılmaktadır.
6. Oliver – Oliver Twist
Charles Dickens‘ın en ünlü eserlerinden biri olan Oliver Twist, baş karakter Oliver‘ın zorlu yaşamını konu alır. Oliver, yoksulluk ve adaletsizlikle başa çıkmaya çalışırken bir gün kendisini bir suç örgütünün içinde bulur. Karakterin özgün olmasının sebebi geçirdiği kötü çocukluk ve zor hayatının yanında bir de polisiye konularla uğraşmasıdır. Hikâyeye olan katkısı ise birçok zorlukla aynı anda baş etmeye çalışmasıdır. Ayrıca roman toplumsal sorunları ve Oliver’ın yalnızlığını konu alırken aynı zamanda bir macera ve gerilim hikâyesini de anlatmaktadır. Bu nedenle Oliver’ın başından geçen birçok farklı macera, duygusal durumlar ve trajik hikayeler okuru fazlasıyla içine çekmiştir.
7. Samim – Yalnızız
Peyami Safa’nın önemli eserleri arasında yer alan Yalnızız kitabının yine en önemli karakterlerinden biri olan Samim, kendi içinde bir dünya kurar. İyi kalbiyle dünyanın da daha iyi olmasını isteyen Samim’in dünyasında her şeyi iyileştirmek mümkündür. Kafasında Simeranya adlı kurgusal bir dünya kuran Samim, fantastik zihni ve hayal gücüyle Simeranya’da insanları ekonomik, psikolojik ve sosyolojik açıdan daha mutlu yaşatmaktadır. Simeranya’da hayat şartlarını daha iyi yapmak derdinde olan Samim, modern edebiyatta yazılmış en farklı ve büyüleyici karakterler arasında başta gelir. Karakterin özgün olma sebebi ilk defa kafasında böyle farklı bir dünya yaratması ve hikayeye bu açıdan farklı, fantastik bir tarz yaratmasıdır. Peyami Safa’nın metafizik izleri, Samim karakterinde daha belirgindir. Ayrıca doğuya yatkınlığı olan Samim, bir yandan fantastik bir dünyanın içindeyken diğer yandan geleneksel normlarını da koruyan bir abidir. Bu nedenle iki yönü iyi dengeleyen karakter, çok yönlü, dolu ve özgündür. Peyami Safa’nın doğu-batı, madde-mânâ gibi ikilik tarzı da yine Samim karakterinde görülür.
8. Feride – Çalıkuşu
Reşat Nuri Güntekin’in ünlü romanı Çalıkuşu‘nda yine eserle iç içe geçmiş bir karakter olan Feride, modern edebiyatta bağımsız, meslek sahibi, duygusal kadın denince hâlâ akla ilk gelen karakterdir. Bu sebeple Feride, nahif bir öğretmen olmasının yanında aynı zamanda güçlü bir kadın olarak hem duyguları yönetme konusunda hem de güçlü bir Cumhuriyet kadını olma konusunda günümüzde hala bütün kadınlara ve okurlara örnek olmaya devam etmektedir. Karakterin özgün olmasının en büyük sebebi fazlasıyla sıcak, ve gerçek izler taşıyor olmasıdır. Feride’nin hikayeye en büyük katkısı bu gerçekliği en iyi şekilde bütün özellikleriyle taşıyor olmasıdır. Türk edebiyatında yazılmış ilk özgün karakterler arasında önemli bir yeri olan Feride, Türk kadınının benzersiz gücünü ve beraberinde yaşadığı şahsi duygularını herkese göstermektedir.
Kaynakça:
- “Edebiyatımızın Unutulmaz Kahramanları”. Simeranyada. Web. 07.07.2025.
- “Dünya Edebiyatında Kuir Karakterler”. Bibliyografya. Web. 08.07.2025.
- “Yeni Başlayanlar İçin Postmodern Edebiyat”. Bibliyografya. Web. 08.07.2025.
- “Unutulmaz Karakterlerin Yaratıcısı: Charles Dickens”. Halkkitabevi. Web. 08.07.2025.
