Günden güne artış gösteren mobbing, hedef kişinin sağlığını fazlasıyla olumsuz etkileyen bir durumdur. Belirtilerini ve böyle bir durumla karşılaşıldığında ne yapılacağını bilmek oldukça önem taşır. Gelin birlikte işyerinde maruz kalınan psikolojik taciz yani mobbinge yakından bakalım!
Mobbing Nedir?
Çalışanların çalışma hayatı içerisinde birçok taktik ile rakiplerinin önüne geçmeye çalışmaları söz konusudur. Bu noktada “zorbalık”, “duygusal taciz”, “kurban etme”, “gözdağı verme”, “sözlü taciz”, “yatay şiddet”, “dikey şiddet”, “psikolojik taciz”, “psikolojik şiddet”, “psikolojik terör” anlamlarını taşıyan mobbing kavramı literatüre geçmiştir. “Çalışma yaşamında mobbing kavramının ilk kez, 80’li yılların başında İsveçli endüstri psikoloğu Heinz Leymann tarafından kullanıldığı bilinmektedir. Leyman’ın çalışanlar arasında benzer tipte uzun dönemli düşmanca ve saldırgan davranışların varlığına dair yaptığı saptamalar sonucunda, bu kavramı kullandığı görülmektedir” (Tınaz, 2006: 14).
Çalışanın işyerinde hem iş arkadaşları hem de işvereni tarafından maruz kalabildiği bu psikolojik baskı; kişi, cinsiyet fark etmeksizin gerçekleşen duygusal baskı ve bir çeşit yıldırma politikasıdır. Bu baskı bir veya birden fazla kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleşebilir. Çekingen, içekapanık, farklı, dikkat çeken, daha başarılı ve grupla çatışan kişilerin mobbinge maruz kalma olasılığı daha fazladır. Belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, karşısındakini pasifleştirme, işten soğutma, iş yaptırmama veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan mobbing; stres, anksiyete, depresyon, düşük özsaygı, verim düşüklüğü gibi birçok olumsuzluğa yol açabilir. İstikrarlı bir şekilde tekrarlanan mobbingi çatışmadan ayıran en önemli faktör sıklığıdır. Bağımsız bir çatışmadan ziyade düzenli ve uzun bir süreç boyunca devam eden psikolojik bir davranış biçimidir. Bu nedenle mobbing; çatışma, şiddet, kabalık, cinsel taciz gibi davranış biçimlerini içermez.
İngiltere’de yapılan araştırma sonuçlarına göre çalışanların %53’ü mobbinge maruz kalmış ve %78’i de bu olaylara tanıklık etmiştir. İsveç’te yapılan araştırma sonuçlarına göre ise bir yıl içinde gerçekleşen intiharların %10-%15’inin nedeni mobbingtir. İsveç ve Almanya’da yüzbinlerce mobbinge maruz kalmış çalışanın erken emekli oldukları ve tedavi aldıkları saptanmıştır. İtalya’da da 1 milyondan fazla çalışan mobbing kurbanıdır. Türkiye’de yapılan araştırmalara göre ise çalışanların mobbinge maruz kalma oranı özel sektörde %90, kamu sektöründe ise %60’ı bulmaktadır. Yapılan tüm araştırma sonuçlarının ortak noktası; mobbing mağdurlarının, diğer şiddet ve taciz mağdurlarından çok daha fazla sayıda oldukları doğrultusundadır (Tınaz, 2006: 15).
Mobbingin Davranışsal Belirtileri
- Sözlü taciz
- Küçümseme
- Dışlama
- Söylenti
- Dedikodu yayma
- Aşırı veya imkânsız iş yükü verme
- Bilgi veya kaynakları gizleme
- Çalışanın itibarını sabote etme (Mimaroğlu, Özgen, 2008).
Mobbingin Fizyolojik Belirtileri
- Bağ ağrısı, baş dönmesi
- Deri hastalıkları
- Göz kararması, bulanıklık
- Boyun ve sırt ağrısı
- Kalp çarpıntısı
- Halsizlik
- Mide rahatsızlıkları
- Solunum sorunları
- Bağışıklık sisteminde zayıflama (Tınaz, 2006).
Mobbing ile Nasıl Başa Çıkılır?
- Farkındalık: Mobbingin belirtilerinin ne olduğunu öğrenmek, durumunu tanımak ve kabullenmek için çok önemlidir. Bir şeyle mücadele etmek için önce onun ne olduğunu öğrenmek gerekir. Farkındalık geliştirmeniz sayesinde mobbing ile başa çıkabilmek adına önemli bir adım atmış olursunuz.
- Destek: Mobbing ile karşı karşıya kaldığınızda destek aramanız oldukça önemlidir. Yıpratıcı ve sistematik bir baskı olan bu süreci atlatabilmeniz ve çözebilmeniz adına bir destek her zaman fayda sağlayacaktır. Güvendiğiniz bir meslektaş, yönetici veya insan kaynakları yöneticisine danışabilirsiniz.
İşyerinde karşılaşılan psikolojik tacizin ruhsal olarak yıpratması sebebiyle mobbing kurbanının kendini suçlaması olasıdır. Bu nedenle yaşadığı durumun farkında olup kabullenmesi ile destek araması çalışanın bu baskıdan kurtulabilmesi adına hayati önem taşır.
Kaynakça
Mimaroğlu, H., & Özgen, H. (2008). Örgütlerde güncel bir sorun:“Mobbing”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 201-226.
Tınaz, P. (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz Mobbing. Çalışma ve toplum, 4(11), 13-28.
Kapak görseli: calismamevzuati.com
