Mitoloji, insanlık tarihi boyunca var olmuş ve pek çok kültürde benzersiz hikâyeler, karakterler ve semboller yaratmıştır. Mitolojik hikâyeler, Tanrı ve Tanrıçaların maceraları, kahramanların destanları ve efsaneleri tarih boyunca insanların hayal gücünü beslemiş ve düşünce dünyalarını zenginleştirmiştir.
Mitolojik hikâyeleri okumaya nereden başlanacağı; hangi kültüre veya topluma ilgi duyulduğuna ve hangi mitolojik panteona (panteon: Antik Roma’nın tüm tanrıları için tapınak olarak inşa edilmiş bir yapılar) daha aşina olunduğuna bağlıdır. Bazı popüler mitolojiler arasında Yunan, Roma, Norse, Hint, Mısır ve Çin mitolojileri bulunmaktadır.
Yunan ve Roma Mitolojisi
Yunan mitolojisi, Batı Edebiyatında ve pop kültüründe oldukça popülerdir. Yunan mitolojisi hakkında daha fazla bilgi edinmek için, Homeros‘un İlyada ve Odysseia eserleri ile başlanabilir. Ayrıca, Ovid‘in Dönüşümler (Metamorphoses) ve Robert Graves‘in Yunan Mitolojisi adlı kitapları da öneriler arasındadır. Richard Buxton‘un The Complete World of Greek Mythology adlı kitabı, Yunan mitolojisine ayrılmıştır ve antik Yunan Tanrıları, kahramanları ve efsaneleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır.
Roma mitolojisi, Yunan mitolojisine benzerdir ve birçok Tanrı ve Tanrıça benzer özelliklere sahiptir. Roma mitolojisi hakkında daha fazla bilgi edinmek için Vergilius‘un Aeneis adlı epik bir destanı anlatan eserinden bahsedilebilir. Ana kahramanı Aeneis, Truva soyundan gelen bir kahramandır ve destanda Troya Savaşı sonrası durum anlatılmaktadır.
Kathleen Sears’ın kitabı Mitoloji 101, mitolojiye kapsamlı bir giriş yapmak isteyenler için bir başucu kitabı olarak önerilmektedir.
Norse Mitolojisi
Norse mitolojisi, İskandinav mitolojisi olarak da bilinir ve Viking çağındaki İskandinav halkları arasında yaygın olarak kullanılmıştır. Bu mitoloji hakkında daha fazla bilgi edinmek için Snorri Sturluson‘un Edda eseri ve Neil Gaiman‘ın Norse Mitolojisi adlı kitabı önerilebilir. Bu kitap, İskandinav mitolojisine odaklanır ve Odin, Thor ve Loki gibi Tanrılar ve efsaneleri anlatır.
Hinduizm Mitolojisi
Hinduizm mitolojisi, Hinduizm inancına dayanan bir mitolojidir. Hinduizm’in mitolojisi oldukça zengin ve kapsamlıdır. Farklı dönemlerdeki birçok farklı metinle ifade edilir. Bu nedenle Hinduizm mitoloji kitaplarına nereden başlanması gerektiğine karar vermek zor olabilir.
Birçok Hindu bilgesi, Vedalar‘ın Hinduizm’in en kutsal metinleri olduğunu kabul eder. Vedalar, Hindu mitolojisinde Tanrıların, kahramanların ve ritüellerin anlatıldığı eski metinlerdir. Ancak Vedalar oldukça karmaşık ve zor anlaşılan metinlerdir, bu nedenle Hindu mitolojisine bir giriş yapmak istenirse daha anlaşılır metinlerle başlanabilir. Bunun için Hindu mitolojisi hakkında bir giriş olarak önerilen metinler arasında Bhagavad Gita, Ramayana, Mahabharata ve Purana gibi metinler yer almaktadır.
Bhagavad Gita, Hinduizm’in en önemli metinlerinden biri olarak kabul edilir ve Tanrı Krishna‘nın, savaş öncesi Prens Arjuna‘ya verdiği öğretilerden oluşur. Ramayana ise epik bir şiirdir ve Tanrı Rama’nın hayatı anlatılmaktadır. Hinduizm’in en sevilen mitolojik hikâyelerinden biridir. Mahabharata ise Hinduizm’in en uzun ve en karmaşık metinlerinden biridir ve içinde Bhagavad Gita gibi diğer metinleri de barındırır. Mahabharata, Prenses Draupadi‘nin evliliğini ve Kuru hanedanının savaşını anlatır. Purana da, Hindu mitolojisinin hikâyelerini anlatan bir dizi kitaptır. Birçok farklı Purana vardır ve bunların hepsi farklı Tanrıların, kahramanların ve hikâyelerin anlatıldığı farklı versiyonlarını içerir. Bu kitaplar, Hinduizm mitolojisi hakkında temel bir anlayış hakkında bilgi edinilmesine yardımcı olacaktır.
“Hint Mitolojisine Giriş I” başlıklı içeriğimize ulaşmak isterseniz aşağıdaki linki sizler için bırakıyoruz:
Mısır Mitolojisi
Mısır mitolojisi, antik Mısır kültüründe kullanılan bir mitolojidir. Bu mitoloji hakkında daha fazla bilgi edinmek için E. A. Wallis Budge‘un “The Egyptian Book of the Dead” (Ölüler Kitabı) adlı kitabı öneriler arasındadır. Ölüler Kitabı, Eski Mısır’ın ölümden sonra hayat hakkındaki inançlarını anlamak için oldukça önemli bir kaynaktır. Aynı zamanda Geraldine Pinch‘in Egyptian Mythology adlı kitap Mısır mitolojisine odaklanır. Ra, Osiris ve Isis gibi Mısır Tanrıları ve Tanrıçaları hakkında bilgi verir.
Çin Mitolojisi
Çin mitolojisi, Çin kültüründe kullanılan bir mitolojidir. Bu mitoloji hakkında daha fazla bilgi edinmek istenirse Wu Cheng’en‘in Batıya Yolculuk adlı eseri ve Anne Birrell‘in Çin Mitolojisi adlı kitabı öneriler arasında yerini almaktadır. E.T.C. Werner tarafından yazılan Çin Mitleri ve Efsaneleri adlı bu kitap, Çin mitolojisine genel bir bakış sunar ve en popüler mitleri ve efsaneleri ele alır.
Dünya Mitolojilerini Kapsayan Kitaplar
Dünya mitolojilerinin farklı yönlerini ele alan ve farklı kültürlerden mitleri kapsayan birçok kaynak oluşturabilecek kitap bulunmaktadır. Bu kitaplar, mitoloji hakkında temel bilgi edinmeye yardımcı olurken ilgi çeken konuları keşfetmeye olanak tanır.
Thomas Bulfinch tarafından yazılan klasik mitoloji hikâyelerinin anlatıldığı Bulfinch Mitolojisi adlı kitap, okurlara Yunan, Roma ve Kelt mitolojileri hakkında detaylı bilgiler sunar.
Roy Willis‘in Dünya Mitolojisi adlı kitabı, tüm dünya mitolojilerini kapsayan bir kaynak sunar. Kitapta, Mısır, Çin, Hint, Maya ve Aztek mitolojileri gibi farklı kültürlerin efsanelerini anlatılmaktadır.
Arthur Cotterell tarafından yazılan Büyük Dünya Mitolojisi Ansiklopedisi, dünya mitolojilerine ait anahtar kavramları, figürleri ve sembolleri açıklar. Kapsamlı bir referans sağlayan ve başucu kitabı olarak görülen bir kitaptır.
Türk Mitolojisi
Türk mitolojisi, Türk halklarının tarih boyunca inançlarına, kültürlerine, ritüellerine ve efsanelerine dayanan bir dizi mitolojik hikâyeler ve karakterlerden oluşur. Ancak Türk mitolojisi diğer bazı mitolojiler kadar yaygın bir şekilde bilinmemektedir. Türk mitolojisinde; Tanrılar, Tanrıçalar ve efsanevi kahramanlar gibi çeşitli figürler yer alır. Oğuz Kağan Destanı gibi önemli destanlar ve masallar da Türk mitolojisinin bir parçasıdır.
Türk mitolojisi hakkında bilgi edinmek isteyenler için ilk olarak Murat Uraz tarafından kaleme alınan Türk Mitolojisi adlı kitap öneriler arasında yerini almaktadır. Türk mitolojisine dair geniş bir bilgi birikimi ve derin bir araştırma ile hazırlanmış olan bu kitap, Türk kültür tarihi açısından da önemli bir yer tutmaktadır.
Deniz Karakurt‘un Türk Söylence Sözlüğü, Türk mitolojisinde yer alan kahramanlar, Tanrılar ve mitolojik olayların kapsamlı bir sözlüğüdür. Türk mitolojisi hakkında hızlı bir başvuru kaynağı olarak da kullanılmaktadır.
Celal Beydili tarafından kaleme alınan Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Türk mitolojisinde yer alan mitolojik kavramların ansiklopedik bir şekilde ele almıştır. Bu kitap, Türk mitolojisi hakkında kapsamlı bir bilgi edinmek isteyenler için faydalı bir kaynak oluşturmaktadır.
Pertev Naili Boratav tarafından yazılan Türk Mitolojisi adlı eserde de, İslam öncesi ve Türkiye dışındaki ülkelerde Türkçe konuşan halkların mitolojileri hakkında açıklayıcı bilgiler yer almaktadır.
Yaşar Çoruhlu’nun Türk Mitolojisinin Ana Hatları isimli eseri, mitolojiye yeni başlayanlar için önerilmektedir. Aynı zamanda Bahaeddin Ögel tarafından kaleme alınan Türk Mitolojisi adlı iki ciltlik serisi de kaynakları, açıklamaları ve destanları ile detaylı bir bilgi kaynağı sunmaktadır.
Güncel kitaplar arasında yer alan ve Bartu Bölükbaşı tarafından illüstrasyonları eşliğinde Türk mitolojisinin tarihsel köklerine yolculuk eden Türk Mitoloji Atlası da önerilen diğer kitaplar arasında yer almaktadır.
Çocuklar İçin Mitoloji
Çocuklar için önerilebilecek mitolojik kitaplar denildiğinde ilk akla gelen ve Türk Edebiyatının en değerli kalemlerinden biri olan Haldun Taner‘in 1977 yılında Milliyet Çocuk dergisi için yazdığı ve sonrasında bir araya getirilen mitoloji masallarının yer aldığı Çocuklar için Mitoloji kitabıdır. Hem çocukların hem de gençlerin keyif alarak okuyacakları, okurken de Yunan Mitolojisi hakkında çok şey öğrenecekleri bir kitaptır.
Mitoloji Mirası
Mitoloji, insanların varoluşundan bu yana ilgi çeken bir konudur ve birçok kültürde zengin bir mitoloji mirası bulunmaktadır. Bu nedenle mitoloji kitaplarına nereden başlamalı sorusu oldukça yaygındır. Başlangıç olarak, Yunan ve Roma mitolojisi, Batı mitolojisinin temelini oluşturduğu için bu alanlardaki eserlerle başlamak faydalı olacaktır.
Dergimizdeki diğer mitoloji yazılarına göz atmak isterseniz aşağıdaki linki sizler için bırakıyoruz:
Kaynakça
Ögel B., Türk Mitolojisi, Ankara: Altınordu Yayınları, 2020. Erişim Tarihi: 04.03.2023
Çoruhlu Y., Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2020. Erişim Tarihi: 04.03.2023
Homeros, İlyada, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2019. Erişim Tarihi: 04.03.2023
Homeros, Odysseia, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2019. Erişim Tarihi: 04.03.2023
web Erişim Tarihi: 04.03.2023
