Özgüven kelimesi, en sade haliyle kendine inanma ve kendine güvenme olarak tanımlanabilir. Bireyin bazen zorluklarla, bazen hatalarıyla, bazen de sorumluluklarıyla baş etmeye çalışırken dayandığı kişilik yapılanmasıdır özgüven; ve bu kadar önemli bir yerde olduğu için de başarıya, mutluluğa götüren bir kapıdır da adeta.
Çocuklara vereceğimiz mesajlar, onlarla kurduğumuz iletişim şekli ve birlikte geçirdiğimiz kaliteli zaman onların özgüvenlerini destekleme noktasında oldukça kıymetli bir yere sahip. Bu yüzden çocuklarla birlikte özgüveni destekleyen kitaplar okurken hem onlarla kaliteli zaman geçirmiş oluruz, hem de kitaptaki alt metinlerden kendilerine inanmalarının, azmetmelerinin, çaba göstermelerinin ve dahasının önemine dair düşünmelerine katkı sağlamış oluruz. Bu yüzden, çocuklarda özgüveni destekleyeceğine inandığımız ve sevdiğimiz kitapları sizlere biraz anlatmak istedik.
1. Bir Dileğin Varsa – Görkem Kantar Arsoy
”Bir dileğin varsa ne yaparsın?” sorusunu çocuğunuza hiç sordunuz mu? Ne istiyorsun ve bunu gerçekleştirmek için neler yaptın? İşte bu sorulara alacağımız yanıtlar hem bizi şaşırtabilir hem de çocuğumuzun derinliklerine bakmamıza katkı sağlayabilir diye düşünüyoruz. İşte bu kitap bunu yapıyor.
Baş karakterimiz Şipu, uçurtması olmasını isteyen bir çocuk. Bu yüzden dileğini türlü şekillerde diliyor; fakat ne kadar dilerse dilesin ve beklerse beklesin, isteği bir türlü gerçekleşmiyor. Anne ve babası da bu konuda hiç bir hareket göstermediği için Şipu’nun beklemeye tahammülü kalmıyor. Şipu tüm malzemeleri alıyor, kesiyor, birleştiriyor, yapıştırıyor derken ortaya bir uçurtma çıkıyor. Ve işte Şipu’nun dileği gerçek oluyor.
Bir şeyleri isteyince kendimize yapabileceğimizi gösteren bu kitap, çabanın ve kendine inanmanın önemini gösterir nitelikte. Özgüven, sorumluluk almayı gerektirdiğinden; istedikleri ve yapabilecekleri şeylere dair çocukların “ben yapabilirim” gücünü kullanması konusunda onlara inandığımızı ifade ederken bu tür kitaplarla da bu inancı destekleyebiliriz. Resim yapma, kendi başına sessiz kitaplarla resimlere bakarak hikaye kurma gibi eylemleri yapabileceğini ona anlatırken; “Ama ben yapamıyorum.” hayıflanmalarını tıpkı Şipu gibi ”Sen de denersen yapabilirsin.” diyerek karşılayabiliriz. Her bir adım, daha da gelişip kendini gösterecektir.
2. Küçük Cesur Tavşan Hopi – Nicola Kinnear
Bazen korkuları ve kaygıları bir yana bırakıp harekete geçmek gerekebilir. Ne kadar konforlu alanda kalınırsa, o kadar gelişme yönüne ket vurulmuş olur. Tıpkı çocukların korktukları, kaygı duydukları şeyler konusunda hiç bir şey yapmaması ve hiç yol alamaması gibi. Peki, bazen o çok korkulan şeyin çok basit ve belki de çok eğlenceli olabileceğini muzip bir hikayeyle anlatmaya çalışsak faydalı olur muydu, dersiniz? Bu tür durumları konuşmak ve onları rahatlatmak konusunda bile bize alan açabilecek bir kitap: Küçük Cesur Tavşan Hopi. Okurken ”Sonu nasıl bitecek acaba?” diye de merak unsurunu oldukça güçlü tutan bir hikayeye sahip.
Hopi, evde vakit geçirmeyi seven ve dışarı çıkmaktan korkan bir tavşan. Hopi’nin yakın arkadaşı Popi ise maceraperest bir tavşan. Hopi’nin, Popi ile birlikte hiç dışarıya çıkmamasına bir gün Popi çok kızıyor ve söylenerek dışarı çıkıyor. Hopi de bu duruma üzülüyor ve dışarıya çıkarak Popi’yi bulmaya karar veriyor. Fakat dışarısı tahmin ettiği gibi çok ürkütücü geliyor Hopi’ye. Fakat Popi’yi bulmakta da kararlı. Bu sırada birçok macera yaşıyor. En sonunda Popi’yi buluyor ve Popi’yi sıkıştıran kurta, ondan uzak durmasını söyleyerek bir cesurluk daha yapıyor. Sonrasında da Popi’yle el ele başka maceralara çıkıyor. Çünkü artık kendisine güveniyor. Dışarısı, gerçekten de Hopi için artık macera dolu olduğu için çok eğlenceli.
Korkular, kaygılar birer duygu; duyguları revize edebilmek içinse onları güvenli ortamda tekrar deneyimlemek gerekiyor. Bu güvenli ortamı sağlamaya çalışırken güven ve inanç duygularını besleyen kitaplar okumak doğru bir etki sunacaktır diye düşünüyoruz.
Kitapla ilgili bir eleştirimiz var: Kurt aç olduğundan Tavşan Popi’yi sıkıştırmamış olsaydı da, keşke “Buralar benim mekanım senin burada ne işin var?” diye tavşana kızıyor olsaydı mesela. Siz de aynı fikirdeyseniz ve bu kitabı edinirseniz, bahsettiğimiz kısmı bu şekilde okuyabilirsiniz.
3. Mış Gibi – Peter H. Reynolds
Çocuklarınızın sevdiği şeylerden, sırf bir başkası dalga geçti ya da kötü olduğunu söyledi diye vazgeçmesini ister miydiniz? Bu, herkes için oldukça üzücü olurdu elbet. Sevdiğimiz şeylerden neden vazgeçelim ki? Özgüven mükemmel olmak demek değil, sevdiğimiz şeylerin arkasında durmak ve vazgeçmemek de demek bir yandan. O halde, vazgeçmemek ve dahası bireyin kendi yeterliliklerini olduğu haliyle kabul edip sevmek üzerine bir kitap anlatmak isteriz.
Ramon, resim yapmayı çok seviyor fakat abisi bir gün resmine bakarak “Bu nedir?” diye kahkahalarla gülünce Ramon öfkeleniyor. Bunun üzerine ise çizdiği her resmi buruşturup atıyor. Hepsinde kusur buluyor ve mutsuz oluyor. Ta ki kız kardeşinin, buruşturup attığı o resimleri düzeltip duvarına yapıştırdığını görene kadar. Kız kardeşi o resimleri Ramon’a anlatırken -mış gibi olarak tanımlıyor. Bundan çok etkilenen Ramon, resim çizmeye devam ediyor. Çiçek-miş gibi, barış-mış gibi, heyecanlıy-mış gibi… Ramon, -mış gibi’yi öğrendiğinden beri öyle mutlu ve üretken ki…
Kitabın başında ”Bu kitabı bana istediğim gibi çizmeyi ve sesimi duyurmayı öğreten resim öğretmenim Doug Kornfeld‘e ithaf ediyorum.” diyor kitabın yazarı. Oldukça manidar bir giriş bize göre. Çocukların içindeki yaratıcı gücü uyandırmaya çalışan bu kitap, yaptıkları mükemmel olmasa da sevdikleri bir eyleme sahip çıkmaları ve kendilerine inanmaları gerektiğini de ortaya koyuyor.
4. Köpekler Bale Yapmaz – Anna Kemp
Bir köpeğin kendine inanma hikayesi. İstedikten sonra neden olmasın? Bir şeyin olmasını sağlayan şey istemek ve inanmaktır diyor adeta bu kitap.
Küçük bir kız çocuğunun anlatımıyla okuyoruz hikayeyi. “Benim köpeğim farklıdır, diğer köpeklere benzemez, baleyle oldukça ilgilidir.” minvalinde bir giriş yapıyor. Bu sebeple küçük kız, babasına bale gösterisine ve bale dersine köpeğinin de gelmesini istediğini söylüyor. Fakat babası, “Köpekler bale yapmaz.” diyerek karşı çıkıyor. Küçük köpekçik o kadar istekli ki, hayır dense de bu etkinliklerin hepsine bir şekilde gidiyor. En son bale gösterisindeki baş balerin yanlışlıkla düşünce köpekçiğe gün doğuyor ve asıl gösteri başlıyor. Köpekçik o kadar güzel dans ediyor ki salondaki herkes heyecanla alkışlıyor. Ve mutlu son. Küçük kız ile köpeği birbirine sevinçle sarılıyor.
Çocuğumuzun gözlerinin içine bakıp gülümseyerek, ”Eğer kendine inanırsan ve gerçekten istersen mutlaka yaparsın.” diyoruz kitabı okuduktan sonra. Siz de ne denir bilirsiniz; bir şeyi istemek başarmanın yarısıdır.
5. İşte Ben – Stephanie Moss
Birey, kendisiyle barışık bir haldeyken kendisini daha çok güvende hisseder, kendisine daha çok inanır. Hal böyleyken zayıf özelliklerimizi de kabul etmemiz ve sevmemiz oldukça değerli bir yerde. İşte Ben kitabında da küçük fare, bizlere bu konuda anlamlı alt metinlerle örülü dersler veriyor aslında.
Ormanda dolaşan fare, fil gibi parlak boynuzlara sahip olmasa da filler üzerine geldiğinde küçücük olduğu için kolayca saklanabildiğini; timsahlar gibi keskin dişleri olmasa da dilediğini kolaylıkla kemirebildiğini; papağanlar gibi pembe tüyleri, parlak gagası olmasa da sevimli usul ciyaklamaları olduğunu ve dahasını anlatıyor. Kendisinden memnun farenin, kendine has özellikleriyle mutlu oluşu oldukça da enerji dolu bir dille anlatılmış.
Çocukları, kendi yeterlilikleriyle kabul edip çabalarını takdir edersek ve herhangi bir kıyaslama yapmazsak, kendilerine inanan bir bakış açısı geliştirmelerine de katkı sağlamış olabiliriz. Bu kitap biz ebeveynlere de çok güzel bir bakış açısı sunuyor. Nurdoğan Arkış, Çocukta Özgüven Nasıl Gelişir isimli kitapta; ”Çocukta olumlu kişilik ve yüksek özgüven, ailedeki uyum ve destekleyici ilişkiyle yakından ilişkilidir.” diyor. Bu ilişkinin temellerini destekleme noktasında da burada bahsedilen kitaplar gibi, çocuklarımızın bakış açısını olumlu yöne sevk eden kitaplardan seçebiliriz.
Kendine inanan ve kendisiyle mutlu olan çocuklar yetiştirebilmek umuduyla.
Kaynakça
Arsoy, Görkem Kantar. Bir Dileğin Varsa. İstanbul: YKY Yayınları,2021
Kinnear, Nicola. Küçük Cesur Tavşan Hopi. İstanbul: Beyaz Balina Yayınları,2020
Reynolds, Peter. Mış gibi. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 2024
Kemp, Anna. Köpekler Bale Yapmaz. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 2022
Moss, Stephanie. İşte Ben. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2024
Arkış, Nurdoğan. Çocukta Özgüven Nasıl Gelişir. İstanbul: Final Kültür Sanat Yayınları, 2021
Öne Çıkan Görsel: Pexels
