Sanat, insanlık tarihi boyunca yalnızca izleyicisine görsel bir tatmin sunmak için değil toplumsal olayların aktarılması için de büyük bir araç olarak kullanılmıştır. Dünyanın her yerinde otoriter rejimler sanat ile eleştirilmiş, arzu edilen toplum yapısı sanat ile somutlaştırılmıştır. Yirminci yüzyılın ilk büyük devrimi olarak nitelendirilen Meksika Devrimi, “müralizm” adı verilen duvar resimleri akımıyla sanat dünyasına taşınmıştır. Müralizm dönemini anlamak, Devrim’i bilmekten geçer.
Meksika Devrimi: Toplumsal Adalete Çağrı
1910 yılında Meksika’nın kaderi yeni bir yola evrilmiştir. General Porfirio Díaz 34 yıldır Meksika’nın yönetimini elinde bulundurmaktadır ancak artık halk otoriter rejime dayanamayacak hâle gelmiştir. Yönetiminin ilk yıllarında sanayileşme, dış yatırımlar, altyapı yatırımları, demiryolları ve maden işletmeleri gibi atılımları teşvik etmiştir. Ancak bu yenilikler, toprakların yabancı şirketlere satılmasına, halkın ve özellikle köylülerin gitgide yoksullaşmasına neden olmuştur. Halkın refahı düştükçe, burjuva sınıfının cebi daha da çok dolmuştur. 1910 yılında yapılan seçimde Francisco I. Madero, Díaz’ın karşısında seçime girmiştir. Halkın oyunun çoğunluğunu almasına rağmen Madero, yapılan hilelerle mağlup ilan edilmiş ve hapse atılmıştır.
General Porfirio Díaz, rakibinden kurtulduğunu ve yönetiminde daha da güçlendiğini sandığı esnada Madero hapisten kaçarak halkı örgütlemeye başlamıştır. Madero’nun hapisten kaçarak “San Luis Potosí Planı” adlı manifestosunu yayımlaması ise Meksika Devrimi’nin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Madero ve silahlı isyancılar, Díaz’ı tahttan indirerek sürgüne göndermiştir. Ancak Madero, vaat ettiklerini gerçekleştirememiş ve 1913 yılında General Victoriano Huerta gerçekleştirdiği darbeyle Madero’yu öldürmüştür.
Devrim süreci büyük kavgalar, ölümler ve isyanlarla devam ederken Devrim’in öncülerinden Pancho Villa, Emiliano Zapata ve Venustiano Carranza, Huerta’nın karşısında birleşmiştir. ABD de bu süreçte, Huerta’nın karşısında yer alan devrimcileri desteklemiştir. Baskılara dayanamayan Huerta ise bir yıldan az süren yönetimini, 1914 yılında istifa ederek bırakmıştır. Beklenenin aksine devrimciler, bu dönemden sonra ülkeyi kalkındırmanın aksine birbirleri arasında bir savaşa sürüklenmiştir.
Bu iç savaşın galibi ise Venustiano Carranza olmuştur. 1917 yılında yayımladığı devrimci anayasa ile toprak reformu, sendikal haklar, asgari ücret yasası, seküler eğitim anlayışı, kilisenin güçlerinin kısıtlanması gibi sosyal hakları yasalaştırmıştır. Carranza’nın üç yıllık iktidar süresi ne kadar başarılı olmuş olsa da 1920 yılında, yeni seçimlere kukla gibi yönetebileceği bir bürokratı aday olarak göstermiştir. Ancak bir başka aday ise dava arkadaşlarından Alvaro Obregón olmuştur. Obregón ve iki arkadaşı ise Carranza’ya karşı bir isyan başlatmışlardır. Carranza ise Meksika’dan kaçacağı esnada suikaste uğrayarak öldürülmüştür. Obregón’un devraldığı yönetim ise devletin kültürel ve yönetimsel anlamda modern ve yenilikçi bir döneme girmesine yol açmıştır. Sanatın desteklendiği bu dönemde ise Muralizm akımı devlet eliyle yaygınlaştırılmıştır.
Meksika Muralizmi: Devletten Duvarlara
Devrim esnasında yaşanan onlarca suikast, darbe ve ihanetten sonra Meksika’da yeni ve daha özgürlükçü bir dönem başlamıştır. 1921’de Eğitim Bakanı olan José Vasconcelos Müralizm akımını destekleyen en önemli kişi olmuştur. Meksika halkının çoğu okuma yazma bilmediğinden devrimin öne çıkan değerleri yaygınlaşamamış ve devrim genişleyememiştir. Eğitim Bakanı ise bu duruma çözüm olarak büyük duvar resimleriyle şehirlerin duvarlarında devrimin anlatılmasını önermiştir. Bu amaç doğrultusunda ülkenin en önemli sanatçılarından eserler yaratmaları istenmiştir.
Özellikle, “los tres grandes” yani üç büyükler olarak adlandırılan David Alfaro Siqueiros, Diego Rivera ve José Clemente Orozco akımın öne çıkan sanatçıları olmuştur.
Meksika Müralizmi’nin Öne Çıkan Duvar Resimleri
Epopeya del Pueblo Mexicano (Meksika Halkının Destanı) – 1935
Epopeya del Pueblo Mexicano (Meksika Halkının Destanı), 1929 ve 1935 yılları arasında Diego Rivera tarafından yapılmış, Müralizm akımının en ünlü duvar resimlerindendir. Mexico City’deki Ulusal Saray’da yer alan duvar resmi, Meksika halkının tarihi boyunca uğradığı haksızlıkları, yönetimleri ve halkın mücadelesini anlatır. Özellikle İspanyol işgali ve sömürüsü konu edilmiştir. Yaklaşık 256 metrekarelik boyuta sahip duvar resminde Diego Rivera, tarihi olayları kronolojik bir düzende aktarmamış, farklı olayları yan yana sunmuştur. Önemli tarihi ve kültürel figürlerin yer aldığı duvar resminde, Frida Kahlo’ya da yer verilmiştir.
The Epic of American Civilization (Amerikan Medeniyetinin Destanı) – 1934
Meksika Müralizm akımının en önemli eserlerinden bir diğeri de José Clemente Orozco‘nun Dartmouth Üniversitesi’nde, 1932 ve 1934 yılları arasında resmettiği The Epic of American Civilization (Amerikan Medeniyetinin Destanı) eseridir. Yaklaşık 400 metrekare boyutunda olan duvar resmi, bu akımın Meksika’dan çıkarak uluslararası bir üne kavuştuğunun örneği olmuştur. Diego Rivera’nın duvar resminin aksine bu eser daha soyut ve felsefik bir altyapıya sahiptir. İspanyol işgali, Aztek kurbanları ve otoriter rejimler gibi konuları içeren eser, Kuzey ve Güney Amerika’nın tarihine ışık tutar.
La Nueva Democracia (Yeni Demokrasi) – 1944
La Nueva Democracia (Yeni Demokrasi), 1944 yılında David Alfaro Siqueiros tarafından Mexico City’deki Güzel Sanatlar Müzesi’nin duvarına resmedilmiştir. Diğer duvar resimlerinin aksine bu eser, tek bir figürün etrafına tasarlanmıştır. Ellerindeki zincirleri kırarak özgürlüğüne kavuşan bu kadın figürü, Meksika halkının ulaştığı özgürlüğü simgeler. Yaklaşık 25 metrekarelik Meksika Devrimi sonrası özgürlüğe ulaşan halkın bir temsilidir.
Meksika Müralizm dönemi, Meksika halkı için ortaya çıkarılmış bir sanat akımıdır. Halkın acılarını, işgalleri, sömürgeleri ve Meksika Devrimi’nin getirdiklerini tema edinen bu eserler büyük bir önem taşımaktadır. Hem sanatsal değeri çok yüksek hem de tarihi eser niteliği olan eserler, halk için yapılmalarıyla öne çıkar.
Kaynakça
“The Mexican Revolution”. OER Project. Web. 26.07.2025
“Mexican Muralism”. Art History Teaching Resources. Web. 26.07.2025
“JOSÉ CLEMENTE OROZCO’S EXTRAORDINARY MURAL CYCLE THE EPIC OF AMERICAN CIVILIZATION (1932-34) IS LOCATED IN DARTMOUTH’S BAKER LIBRARY”. Hood Museum. Web. 26.07.2025
“Nueva Democracia”. Museo del Palacio de Bellas Artes. Web. 26.07.2025
“The History of Mexico: Diego Rivera’s Murals at the National Palace”. Smart History. Web. 26.07.2025
Karaca, Ayşe. “Devrim, Sanat Devlet İlişkisi; Meksika Duvar Resimleri”. İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi 8. 15(2022): 1-14.
