“…Yalan söylemedim..”
“…Hırsızlık yapmadım…”
“…Kimseyi öldürmedim…”
(Sakkara’nın Sırları, 2020)
Eğer bu yeminleri, hüküm salonunda tanrı Osiris‘in huzurunda, 42 yargıcın önünde ettikten sonra gelen yürek terazisinde yüreğiniz adalet ve doğruluk tüyüne karşı dengede kalsaydı, Sazlık Alanı‘na doğru yolculuğa başlayabilirdiniz. Eğer yüreğiniz adalet ve doğruluk tüyünden ağır gelseydi ise timsah başlı bir şeytan olan Ammit tarafından sonsuza dek yok edilebilirdiniz.
Antik Mısır’da adalet ve doğruluk tüyü, bireylerin etik ve ahlaki ilkelerini belirleyen temel bir simgeydi. Mısırlılar, günlük yaşamlarında bu ilkelere uymakla yükümlüydüler; adaletli davranışlar sergilemek, yalan söylememek ve başkalarına saygı göstermek; toplumun huzurunu sağlamak için elzemdi. Yürek terazisinde bu tüy ile yüreklerinin dengede kalması, hem ruhsal bir kurtuluş hem de sosyal bir kabul anlamına geliyordu. Böylece, adalet ve doğruluk; sadece kişisel bir erdem değil, aynı zamanda kadim bir uygarlığın temel taşları haline geliyordu. Bu tüye bu gücü veren ise tanrıça Ma’at’tı.
Ma’at Kültü
“Güneş tanrısı Ra‘nın kızı aynı zamanda Ay’ın ve bilgeliğin tanrısı Thot‘un eşidir. Thot ile olan evliliğinden sekiz çocuk dünyaya gelmiştir. Bu sekiz evlat Hermopolis‘in baş tanrılarıdır ve yerküreyi yarattıklarına inanılır. Sekiz çocuğun en önemlisi ise Amon‘dur.”
(Uygur. Kadim Mısır’da Adalet Tanrıçası: “Ma’at”, 2019)
Başında görkemli bir devekuşu tüyüyle süslenmiş zarif bir taç taşıyan, uzun ve kanatlı bir kadın figürü olarak betimlenen Ma’at, Ra’nın kızı olarak kadim Mısır’ın adalet, doğruluk ve denge tanrıçası olarak anılır. Ancak Ma’at, yalnızca bir tanrıça değil; evrenin düzenini sağlayan ilahi bir ilkedir. Adalet, denge ve doğruluğun simgesi olarak firavundan sıradan vatandaşa, hatta tanrılara kadar herkes için geçerli olan evrensel yasaları temsil eder.
Mısır toplumunun ruhunu şekillendiren Ma’at’ın öğretileri, yalnızca yasaları değil; aynı zamanda yaşam felsefesini de oluşturuyordu. Mısırlılar, Ma’at’ı bir tanrıçadan çok daha fazlası olarak görüyordu. Onlara göre, her birey adalet ve doğruluğu sağlama sorumluluğunu taşıyordu. Günlük yaşamlarında, bu ilkeye uygun hareket etmek için çaba sarf ettiler, bu da hem bireysel hem de toplumsal bir dengeyi mümkün kıldı. Ma’at’ın sembolü, genellikle bir kanatlı terazi ile temsil edilir; bu simge, insanların eylemlerini dikkatlice tartarak doğru olanı seçmeleri için ilham kaynağı olur. Bu şekilde, Ma’at; sadece bir tanrıça değil, aynı zamanda bir yol gösterici olarak Mısırlıların yaşamlarının her anında yer buldu, bir kült haline geldi.
Ma’at’ın İkonografisi
Başındaki devekuşu tüyü, hafifliği ve saflığı simgelerken kanatları ise ruhun özgürlüğünü ve yükselebilme kapasitesini temsil eder. Sanat eserlerinde Ma’at, çoğu zaman bir terazi ile birlikte betimlenir; bu, adaletin sağlanmasında bireylerin eylemlerinin dengelenmesi gerektiğini vurgular.
Ma’at’a ait bu simgelerin her biri Antik Mısır‘da yer edinmişti. Mısırlılar, ölümden sonra ruhun, yaşamı boyunca yaptığı eylemlerin değerlendirilmesi için 42 yargıcın ve tanrı Osiris’in önüne çıkarılacağını düşünürlerdi. Yargıçlar, ölen kişinin yaşamı boyunca yaptığı eylemleri sorgulamakla sorumluydu. Yargılama sırasında her bir yargıç, Ma’at’ın 42 ilkesini temsil eden birer soru sorardı. Bu ilkeler arasında dürüstlük, sadakat, hırsızlık yapmama, başkalarına zarar vermeme gibi erdemler bulunmaktaydı.
Yargılama, genellikle kalp tartma ritüeli ile gerçekleştirilirdi. Ma’at’ın kanatlı terazisinin bir kefesine Ma’at’ın tüyü diğer kefesine yargılanan insanın yüreği konurdu. Kalp, ruhun eylemlerini temsil ederken Ma’at’ın tüyü, adaletin ve doğruluğun sembolüydü. Eğer kalp, tüyden hafif çıkarsa bu, kişinin iyi bir yaşam sürdüğünü ve adaletin sağlandığını gösterirdi. Bunun sonucunda bireyin ruhu Sazlık Alanına gönderilirdi.
Ancak eğer kalp tüyden ağır çıkarsa, bu, kötü eylemlerin ağırlığını simgelerdi ve ruh, yargılanarak Ammit’e yem edilirdi ve böylelikle ruh sonsuza kadar yok edilirdi. Ruhları yükseltmek ve yaşamları anlamlandırmak için her daim bir rehber olan Ma’at ve tüyü, adaletin ölçüsüdür.
Kaynakça:
- Uygur, İrem. “Kadim Mısır’da Adalet Tanrıçası: Ma’at.” Wannart, 19 Temmuz 2019, Web. 18.02.2025
- Yıldırım, Ercüment. “Eski Mısır’da Erdem Ahlakının İnanç Sistemine Yansıması: Maat Anlayışı.” İdrak Dini Araştırmalar Dergisi, cilt 2, sayı 2, 15 Aralık 2022, ss. 238-254. Web. 18.02.2025
- Mitolog, ”Maat: Denge, Adalet ve Doğruluğun İlahi Temsilcisi.” Mitoloji, Web. 18.02.2025
- ”Ma’at Mısır Tanrıçası.” Beyin Odası, Web. 18.02.2025
- Kapak Görseli: squarespace
