Antik Romalılar, Ay’a yüzyıllar boyunca kültürel ve dini olarak büyük anlamlar yüklemiş, onu tapılacak yüce bir varlık olarak görmüşlerdir. Bu kabule yönelik olarak Ay Tanrıçası Luna‘nın nazik ve solgun çehresinde ayın sakinleştirici etkisini resmetmişlerdir. Romalılar için ayın görünümü yani Luna’nın görünümü büyük bir semboldür. Ay, mistik ve gizemli bir varlıktı; Luna ise bu varlığın vücut bulmuş hali. Ay’ın hem insanlar hem de doğa üzerinde etkisi olduğuna inanıyorlardı.
Tanrıça Luna Kimdir?
Hedios‘un Theogony‘sine göre Luna, Hyperion ve Theia‘nın kızıdır. Hyperion, ışığın tanrısı, Uranüs ve Gaea’nın on iki Titan çocuğundan dördüncüsüdür. Çocukları Luna, Sol ve Aurora olduğu için “Göksel Işıkların Tanrısı” olarak görülmüştür. Luna, Sol ve Aurora kardeşliği “Göksel Kardeşler” olarak adlandırılır. Bu birlik ışık ile karanlığın, gece ile gündüzün yarattığı ahengi temsil eder. Eski Roma inanışına göre Sol gündüzü aydınlatması, Luna ise geceyi koruması için görevlendirilmiştir. Luna, Sol’un dişi tamamlayıcısı olarak görülmüştür.
“Dünyanın en berrak ışık kaynakları.” (Virgil, Luna ve Sol için)
Başında hilal tacı ile resmedilen Luna, diğer tanrılar kadar ünlü değildir ancak geceyi aydınlatarak insanlar için bir ışık kaynağı olması onu da en az diğer tanrı ve tanrıçalar kadar tapılası yapmıştır. Roma mitolojisinde Ay’ı temsil eden üç farklı tanrı bulunduğundan, Luna’nın bazı durumlarda tanrıça değil Ay’ın bir yönü olarak anıldığına da rastlanmıştır.
Luna genellikle sırlar, büyüler ve gizemlerle ilişkilendirilen bir tanrıçadır. Ayrıca doğurganlık verme, doğuma yardım etme ve tarımda verimliliği artırma gibi özellikleri olduğuna inanılmıştır. Sakin bir ifadeye sahip olan olan Luna, solgun yüzü, dalgalı saçları olan bir kadın olarak resmedilmiştir. Biga adı verilen atlar veya öküzler tarafından çekilen iki boyunlu bir arabayı sürerken tasvir edilen tanrıça ile çoğunlukla, başındaki hilal tacı ile savaş arabasının üstünde ayakta durur biçimde karşılaşırız.
Antik Romalılar, tarımdaki bolluk ve bereketin Luna’nın etkisi olduğuna inanmış ve bol hasatlar için ona dua edip tapmışlardı. Ayrıca kadınlığın sürekli değişen yönlerini tanrıçaya bağlayarak doğurganlığa etki ettiğine inanıyorlardı. Romalılar Ay tanrıçasına tapmak için sunaklar kurmuş, burada ona dualar edip yiyecekler, şaraplar sunmuşlardır. Ona adanan başlıca tapınağın Aventine Tepesi‘nde olduğu ancak Roma’daki Büyük Yangın’ın tapınağı yok ettiği bilinmektedir. Luna’ya adanmış bir başka tapınak ise Palatino Tepesi’ndedir.
Tanrıça Luna ve Endymion
Tanrıça Luna; gök ve gökyüzü ile ilişkilendirilen, Roma tanrılarının Kralı Jüpiter‘in eşlerinden biridir. Bu evlilikten Pandeia, Herse ve Nemeia adında üç çocukları olmuştur. Ay’ın çocukları Luna’nın özelliklerinden parçalar taşımakta, onun çeşitli yönlerini temsil etmektedir. Ancak tanrıça Luna, aynı zamanda Jüpiter tarafından kendisine sonsuz gençlik, güzellik ve istediği zaman uyuma yeteneği verilen Endymion adlı çobana aşık olmuştur.
Ay tanrıçası ve Endymion arasındaki ilişki aslında Yunan mitolojisinde ortaya çıkmıştır ancak Romalılar için büyük bir önem kazanarak Roma mitolojisinde de yer edinmiştir. Tanrıça, genç ve güzel çobanı uyurken gözetleyerek onu korumuştur. Luna ve Endymion’un Menae olarak bilinen elli çocuğu vardır; bu çocuklar “Olimpiyat Ay ayının elli tanrısı” olarak da bilinirler. Endymion Efsanesi, Romalılar için popüler bir sanat konusu olmuştur.
Üçlü Güç
Luna, Proserpina ve Hekate bir araya gelerek Ay’ın farklı yönlerini ortaya çıkararak farklı bölümlerini tasvir ederler. Roma’nın bahar tanrıçası ve Yeraltı Dünyası’nın kraliçesi olan Proserpina, Bakire‘yi temsil etmektedir; gençlik, sonsuz yaşam, ölüm ve yeniden başlangıcı sembolize eder. Luna, Anne‘yi temsil eder; gece boyunca dünyaya ışık sağlayarak onu aydınlatır ve karanlığın gizlerinden korur. Hekate ise Kocakarı bölümünü temsil eder; bilgelik, deneyim ve dönüşümün simgesidir. Güçlü bir büyücü olan Hekate Yeraltı Dünyası’nın rehberidir.
Luna ve Selene Paralelliği Hakkında
Roma mitolojisinde Luna, Yunan mitolojisinde Selene. Bu iki tanrıça birbirine her ne kadar benzese de Roma tanrıçasını Selene’den ayıran özellikler de vardır.
İki tanrıça da görünüm olarak aynı şekilde tasvir edilmişlerdir: Nazik, solgun bir çehre, kıvırcık uzun saçlar, yumuşak yüz hatları. İkisinin de iki atlı, gümüşten bir savaş arabası vardır. Bu benzerlikler yanında farklılıklar da vardır.
Tanrıça Selene genellikle ciddi tasvir edilirken Luna, daha eğlenceli ve tuhaf bir kişilik olarak tasvir edilmiştir. Ay’ın kardeşleriyle olan ilişkisi Roma mitolojisinde daha çok vurgulanmış, Yunan mitolojisinde ise o kadar da ön plana çıkmamıştır. Ay ile ilgili bildiklerimiz genel olarak Yunan ve Roma mitolojisinde aynıdır. Ay, Roma mitolojisinde insanlara ışığını yayan onları koruyan ilahi bir güç olarak görülmeye devam etmiştir.
Kaynakça
- Öne Çıkan Görsel: Imperium Romanum
- James, Jackie. “Luna ancient Roman moon goddess”. Vindolanda. https://www.vindolanda.com/blog/luna. Erişim Tarihi: 10.08.2023
- Reese, Stephen. “Luna – Roma Ay Tanrıçası”. Avareurgente, 28.03.2023.https://avareurgente.com/tr/luna-roma-ay-tanricasi. Erişim Tarihi: 10.08.2023
- Milojkovic, Nena. “Luna Goddess: The Majestic Roman Moon Goddess”. History Cooperative, 15.05.2023.https://historycooperative.org/luna-goddess/. Erişim Tarihi: 10.08.2023
