Libertas, Latincede özgürlük kavramıyla bağdaştırılır. Latince “Liber”, insana ait olandan ortaya çıkmıştır ve özgürlükle ilişkilendirilir. Tanrıça, Libertas’a eş değer olan Eleutheria ile kişiselleştirilir. İlk başlarda kişisel özgürlük tanrıçası adı olarak bilinen Libertas, daha sonra Roma dönemi tanrıçası olmuştur. Kendisi, defne dalından çelenkle bezenmiş ve mızrak taşıyan bir kadın olarak tasvir edilmektedir.
Bu tanrıça, geç Cumhuriyet döneminde de siyasallaşmış bir figür olarak düşünülen paralarda sembolik olarak yer alır. Genellikle aksesuarlar üzerinde tasvir edilir. Özellikle de serbest bırakılmış köleler tarafından giyilmekte olan “pilos” ile anılmaktadır.
Libertas: Özgürlük ve Şans Tanrıçası Özellikleri
Başında tacıyla paraların üzerinde betimlenmiş bu tanrıçanın zaman içinde başında “Frig” tarzı bir başlık taşıyan özgürlük sembolüne dönüşmesi oldukça ilginçtir. Roma İmparatorluğu’nda başlık, özgür bırakılan kölelere giydirilirdi ve yeni statülerini belirlerdi. Kölelerin özgür bırakıldığı tören ise Feronia isimli ormanları koruyan bir tanrıçanın tapınağının önünde yapılmaktaydı. Bu tanrıça zamanla Libertas’la eş tutulmaya başlanmıştı. Feronia ise kökenini Sabini ve Falisci halklarından almaktaydı. Her yıl düzenlenen şenliklerde Feronia rahipleri kor halindeki kömür üzerinde yürürlerdi. Kölelerin salındığı bu tören sayesinde Feronia da bir özgürlük tanrıçası olarak kabul edilmiştir.
Başında “Frig” tarzı başlığıyla Fransa’yı simgeleyen bu kadın figürü, Fransa’da Konvansiyon hükûmeti zamanında cumhuriyet adına yeni bir mühür yapılması gerektiğinde kullanılmıştır.
Roma İmparatorluğu’nda öne çıkan tanrıça Libertas, özgürlük ve şans tanrıçası olarak bilinmektedir; fakat bu, tanrıçanın özelliklerinden sadece birini ifade etmektedir. Bugünlerde toprak altından çıkartılmakta olan Antik Roma paralarında Libertas’ın resmiyle karşılaşmak oldukça mümkün.
Libertas, zaman içinde yalnızca Antik Roma paralarında görülen bir simge olmanın çok ötesinde bir görünüme büründü. Yeniden doğarak 19. yüzyılda Yeni Dünya üzerinde Amerika’nın New York şehrinde bir anıta dönüştü. Şehrin simgesi hâline gelen Özgürlük Anıtı‘nın Lady Liberty‘sinin tanrıça Libertas olduğu ifade edilmektedir. New York şehrini simgeleyen bu anıt sembolik bir boyutta şehri korumaktadır.
Tanrıça Libertas, denizin ortasında yer alan küçük adada içerisinde bir çok gizemi barındırır. Mitolojiye göre tanrıçalar denizden gelmektedir. Özgürlük anıtının da burada konumlanmış olması rastlantı değildir. Özgürlük Anıtı, adanın bir özgürlük adası olduğunu vurgulamaktadır.
Heykel, 1886 yılında Fransa tarafında Amerika’ya hediye edilmiştir. Fransız hükümetinin dostluk mesajını içeren bu anıt, Frederic August Bartholdi tarafından tasarlanmıştır. Ayrıca paralarda yer alan sembol, tarih boyunca Libertas’ın adını ve figürünü taşımıştır. Libertas, modern zaman kişiselleştirmelerine ilham olma özelliğini korumaktadır. Birçok modernize edilmiş görünümle yeniden hayat bulan Libertas özgürlük tanrıçası, günümüzde özgürlük temalı işlere ışık kaynağı olmaya devam ediyor.
Bütün antik kültürlerde özgürlük sembolü genellikle kadın olmuştur. Bir toplumdaki özgürlüğün derecesi kadınların özgür oluşuyla bağlantılıdır. Burada tasvir edilen kadın zincirlerini kırmıştır. Zulüm ve kölelikten kurtularak ileri adım atma gücünü sembolize etmektedir.
Kaynakça
Özhan Öztürk, “Folklor ve Mitoloji Sözlüğü”, Phoenix Yayınları, Ankara, 2009.
