Hepimiz çevremizdeki insanlara iyi gelmek isteriz. Zor zamanlardan geçerken yardımlaşmak ve yanındayım hissini karşı tarafa aktarabilmek, yalnızlığın önüne geçmesi bakımından da önem arz eder. Tüm bu davranış kalıpları insan olmanın zorunluluğudur fakat hayatta her şeyin bir dozu olduğu gibi yardımcı olmaya çalışmanın da bir sınırı olmalıdır. Kişi herkesi kurtarırken kendini kaybetmeye başlarsa durum sağlıksız bir hâl alır.
Kurtarıcı Kompleksi Nedir?
Kurtarıcı veya kahraman kompleksine sahip kişiler başka insanları kurtarmanın kendi kaderleri olduğunu düşünebilir ve başkalarına yardım etmekten sorumlu olma hissine kapılabilirler. Burada kritik mesele kişinin bir mecburiyet hissetmesiyle, yardımcı olamama durumunda hayatına negatif etkisi olmasıdır. Bulunduğumuz ahlaki eylemleri zorunda olduğumuz için değil, kendi istek ve irademiz ışığında yerine getirmeliyiz. Kendimizi sorguladığımızda; aşırı yardımseverlik, başkalarının sorunlarını kendini problemin olarak benimsemek, yüksek düzeyde fedakârlık, onay beklentisi ve kendi hayatından kopuş gibi belirtiler bizi bu komplekse götürmektedir. Yüksek fedakârlık, kişinin hayatını zorlaştırmasının yanı sıra ağır sonuçlarla da karşı karşıya bırakır. Tükenmiş hissetmek, bozulmuş ilişkiler içerisinde var olmak, başarısızlık hissine kapılmak ve kendini tehlikeli durumlara sokmak bunlardan bazılarıdır.
Kahramanlık kompleksi teknik anlamda bir psikiyatrik hastalık olarak tanımlanmaz ancak bir kişilik özelliği ya da davranış modeli olarak kabul edilebilir. Bu kompleks, bazı hastalıklarla da ilişkilendirilebilir. Özellikle narsistik kişilik bozukluğu ya da borderline kişilik bozukluğu gibi durumlarla bağlantılı olduğu söylenebilir. Narsistik kişilik bozukluğunda, kişi sürekli olarak onay arayabilir ve başkalarını kurtarmaya yönelik davranışlar sergileyebilir. Kişi, başkalarını kurtarma veya onları koruma dürtüsüyle hareket ederken kendi duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını göz ardı edebilir. Bu durum beraberinde kaygı bozukluklarına yol açabilir.
Gerçekten Her Durum Kurtarılabilir mi?
İnsanları veya olayları kurtarmayı alışkanlık haline getirmiş biri hayatına yaralı kuşları aldığını fark edecektir. Zamanla bu durum bir döngü halini alacaktır. Peki tüm bu çaba bir gün başarıya ulaşacak mıdır? Elbette olumlu dönütler alındığı olabilir fakat işin özünde insanlar kendi istekleri doğrusunda o yolu seçmiş olacaktır biz onları kurtarmaya çalıştığımız için değil. Bir diğer ihtimal ise başarısızlıktır. Harcanan çabanın hiç oluşuyla yüzleşmenin kırıcı etkileri olabilir. Bu gibi anlarda bazı acıların ömür boyu sürdüğünü hatırlamalıyız. Hiç kimse bizim zorlamamızla hayatını değiştirmeyecektir bu nedenle zorlayış haliyle sosyal ilişkilerimizi de tehlikeye atmış oluruz. Turgut Uyar’ın ‘Terziler Geldiler’ isimli şiirinden bir mısrada bu durum özetlenmiştir.
“Her şeyi düzeltmeye çalışmanın yok ettiği..’
Herkese iyi gelme çabasının da sonucu her ihtimalde buna çıkmaktadır fakat hayatta gerçekten istediğimiz ve doğru yorumu yaptığımız taktirde her şeyi değiştirebiliriz. Kompleksin üstesinden gelmenin ilk adımı duygusal farkındalıktır. Hangi hislerin bizi tetiklediğinin analizini yapabiliyor olmak, kendi duygusal sınırlarımızı öğrenmek, ne zaman ve hangi ölçüde edilen yardımın yeterli olduğunu idrak etmek oldukça önemlidir. Karar verirken gözetmemiz gereken en önemli olgunun kendimiz olduğunu unutmamalıyız. Hayatta her şeyin telafisi olabilir fakat kişinin zarar görmesi durumunun geri dönüşü olamaz. Almamız gerekenden fazla sorumluluk almak geri kalan kişilere görevlerini unutturur. Bu durumun düzeyini kontrol etmeyi öğrenerek herkesin kendi hayatının yükünü sırtlanmasına müsaade etmeliyiz. Sınır çekmek kişinin hayat kalitesini arttırır, yeter ki sağlıklı ve bilinçli bir şekilde gerçekleşsin. Tüm bu adımların karşılık bulamadığı ve hayat kalitesinin düzelemediği durumlarda ise profesyonel destek almak faydalı olacaktır.
Kendini Kurtarabilmek Üzerine
Kahramanlık kompleksini işlerken diğer insanlara karşı aşırı yardımcı olma ve karşı tarafı kurtarma tutumuna değindim fakat bu duruma bireysel bir yön kazandırmak isterim. Kişisel travmalarımıza iyi gelmesi için de aşırı davranış tepkisi geliştirmiş olabiliriz. Bu kimi zaman kendi başarısızlıklarımızın üstünü örtmek için çevremizi bu yönde yükseltme şeklinde olabilirken kimi zaman da yaşamımıza kaldırabileceğimizden fazla sorumluluk yüklemek gibi bir davranışa dönüşebilir. Tüm bu şartlar altında da geriye kurtarmamız gereken tek bir kişi kalıyor: Kendimiz. Başkalarına iyi geldiğimizde tamamlanmış hissetmek yerine kendi ruhumuzu beslemeyi seçebiliriz. Çaba beraberinde güçlü olmayı da getirir. Çabamızı ve gücümüzü tüketmediğimiz aksine gücün asıl kaynağı olduğumuzu fark ettiğimizde köklü bir değişimin kapısını aralamışız demektir.
Kaynakça
Bahar Kaya. “Kurtarıcı (Mesih) Kompleksi Nedir?” Psikolog Bahar Kaya. Web. Erişim Tarihi: 29.11.2024.
“Kurtarıcı (Mesih) Kompleksi Nedir?” NP İstanbul. Web. Erişim Tarihi: 29.11.2024
“Kurtarıcı (Mesih) Kompleksi Nedir?” Sone Psikoloji. Web. Erişim Tarihi: 29.11.2024.
Kapak görseli: stock.adobe.com
