Özgürlük, kimlik arayışı ve tüketim kültürüne karşı bir meydan okuma… 1980’ler ebeveynlerinin korkulu rüyası olup 1970’ler hippilerinin meşalesini devralan ve belki de en aykırı, en orijinal ve en korkusuz stil: Grunge.
Sadece kendi başına bile toplum normlarına ve tüketim kültürüne karşı bir başkaldırı olarak nitelendirilebilecek Grunge stili sadece bir diğer moda akımı olarak nitelendirmek yapılabilecek en büyük yanlışlardan biri olur. Grunge stili tarihsel olarak incelemek yalnızca moda tarihine değil, aynı zamanda bireysel kimlik ve Sanayi Devrimi sonrası etkisi artan kapitalizm ve toplumsal sınıflar arası meydana gelen çatışmalar gibi derin sosyal konulara da ışık tutar.
Grunge, 1980 Seattle’ında müzik sahnelerinde doğmuş ve var olmaya başladığı andan itibaren değişimi ve farklılıkları kabul etmeyenlerin korkulu rüyası olmuştur. Toplumun ana akım moda normlarına, kapitalizm kültürüne ve sosyoekonomik sistemlere karşı korkusuzca meydan okumuştur. Grunge yalnızca bir giyim tarzı değil, aynı zamanda içsel çatışmalar yaşayıp kimlik arayışında olanlar ve bireysel özgürlük arzusunda olanların deniz feneri haline gelmiştir.
Minimalist Yaklaşım, Maksimalist Etki: Grunge’ın İlk Giyim Kodları
1980’lerin son zamanlarında Seattle’ın müzik sahnelerinden doğan Grunge stilin tohumları, çoğunlukla Kurt Cobain önderliğindeki Nirvana, Pearl Jam gibi grupların müziğinde ve duruşunda atılmıştır. Amerikan toplumunda yaşanan ekonomik iniş çıkışlar ve işsizlik oranlarındaki artış nedeni ile kendilerini toplumsal kaygıların merkezinde bulan gençler bu stilin aynası olmuştur. Gençler bu dönemin ekonomik koşulları ile kendilerine minimalist bir yaşam tarzı benimsemiş ve kıyafetlerini ikinci el mağazalardan almaya başlamıştır. Böylece sosyal sınıfların ötesine geçen bir görünüme kavuşan gençler ana akımın moda normlarına başkaldırıp “giyinmek için giyinmemek” olarak nitelendirilen bir moda anlayışını benimsemiştir.
Ana akıma karşı çıkarak gösteriş ve estetik görünümü rafa kaldırıp yerine salaş kazaklar, yırtık kotlar, flanel gömlekler ve ikinci el botlar getirmişlerdir. Gençlerin bu tarzı benimsemesi, onları toplumun diğer kesimlerinden ayırıp kendilerine has sosyal kimlik kazanmalarına olanak sağlamıştır. Gençler topluma ve sisteme meydan okuyup kendilerine kıyafetlerinin de ötesinde olan daha içsel bir kimlikle ifade etmeye başlamıştır. O dönemin ebeveynleri tarafından umursamazlık olarak nitelendirilen fakat aslında gerçekten daha da uzakta olamayacak bu tasvir, aslında toplumun o dönemde bu jenerasyon ve stil hakkında ne düşündüğü üzerine bir açıklamadır. Her şeye rağmen onu anlamayanları umursamayan ve ebeveynlerin korkulu rüyası haline gelen Grunge stili, gençlerin önderliğinde açtıkları yolda korkusuzca ve emin adımlara moda tarihinde ilerlemeye başlamıştı bile!
Yırtık Kotlardan Podyuma: Grunge Artık Ana Akımda
Belki de Grunge stilinin en şok edici olaylarından birisi de ana akıma geçişi ile ilerleyen zamanlarda birçok ünlü tasarımcıya ilham perisi olmaya başlamış olmasıydı ve bu ilhamdan nasiplenen ilk isimlerden biri de ünlü tasarımcı “Marc Jacobs“tı. 1993 yılında Perry Ellis için hazırladığı koleksiyonu ile Marc Jacobs Grunge’ı ana akıma taşımıştı. Bu defilede moda tarihi boyunca ilk defa podyumda yırtık kotlar, flanel gömlekler ve düşük bel pantolonlar boy gösterdi. Koleksiyon tıpkı Grunge stilin kendisi gibi toplumu ikiye böldü: Büyüsünden çıkamayanlar ve tam bir saygısızlık olarak görenler! Marc Jacobs için o dönem kâbus gibiydi ve Perry Ellis’in onu işten çıkarması ile sonuçlanan bu defilenin ilerleyen zamanlarda Marc Jacobs için daha da büyük kapılar açacağını kim bilebilirdi ki?
Modanın İngiliz prensesi Vivienne Westwood, Grunge’ı punk felsefesi ile harmanlayıp onu apayrı bir boyuta taşıdı. Punk’ın öncüsü olarak anılan Westwood, Grunge’ı İngiliz unsurlarla birleştirdi ve yırtık, eskitilmiş kumaşlar ve gotik desenler ile alışılmış moda normlarının dışında bir stil ortaya çıkardı. Özellikle deri ve askeri ceketler ile çarpıcı aksesuarlar ve zincir detayları Westwood’un Grunge anlayışını zenginleştiren elementlerdendi.
Ana akıma çıkışı ile daha da popüler hale gelen Grunge, gençler arasında kendini ifade etmenin ve sosyoekonomik eşitsizliklerin altını çizmenin bir yolu olarak görülmeye devam etti. Ekonomik olarak daha düşük olan ve nispeten estetik algı içermeyen bu stil, toplumda var olmaya devam eden ve kapitalizm ile daha da artan eşitsizlikleri düşünmeye teşvik etti. Ayrıca gençlerin ekonomik şartlar nedeni ile daha düşük maliyetli giyim seçeneklerine yönelmesi, modayı statü sembolü olmaktan çıkarıp bir kimlik haline dönüştürdü.
Sanat, Moda ve Protesto: McQueen Grunge’ı Yeniden Yorumluyor
2000’lerin başına gelindiğinde Grunge’ın etkisi azalmış gibi görünse de alternatif ve bohem stiller arayıcılığı ile varlığını korumaya devam etti. Bu dönemde Alexander McQueen gibi ünlü tasarımcılar, Grunge’ı yeniden yorumlayıp ona sanatsal bir bakış açısı kazandırdı. McQueen tasarımlarında çoğunlukla Grunge’ın karanlık ve dramatik unsurlarını öne çıkardı. Özellikle 2006 Sonbahar/Kış koleksiyonunda Grunge stile getirdiği yeni bakış açısı, gotik ve avangart unsurlar ile izleyicilere sunulmuştu. McQueen bu defilede karmaşık silüetler kullanarak izleyicileri büyüledi. Grunge onun için sadece moda akımı değil, kıyafetleri bir araç olarak kullanarak kendini anlatma biçimiydi ve Grunge ile sanat artık iç içeydi!
McQueen’in 2006 sonbahar/kış koleksiyonu Grunge elementler içeren tek koleksiyonu değildi. 2001 yılında sunduğu “Asylum” isimli koleksiyonu da gotik unsurların Grunge ile harmanlandığı benzersiz bir gösteriydi. Podyuma çıkan modeller, izleyenlere sanatsal bir anlatının parçası olduğunu hissettiren yırtık ve çok katmanlı tasarımlar ile sahne aldı. Klasik güzellik algısını izleyenlere sorgulatan bu defile, bir nevi topluma karşı başkaldırı niteliğindeydi. Yıllar sonra Grunge, McQueen ile uzunca süren kış uykusundan uyanmıştı ve hiç olmadığı kadar güçlü bir şekilde geri geliyordu!
Yüksek Modada Asi Rüzgarlar: Modern Grunge’ın Evrimi
Takvimler 2010’ların ortalarını gösterdiğinde moda çanları tekrar Grunge için çalıyordu. Bu dönemde özellikle Alexander Wang Grunge’ı daha önce eşi benzeri görülmemiş bir biçimde sokak modası ile harmanlayarak ona yeni bir yorum getirdi. Salaş kazaklar, yırtık kotlar, bağcıklı botlar gibi parçalar Wang’in stilinin olmazsa olmazları haline geldi.
Grunge’ı moda sahnesine tekrardan çıkaran tek marka Alexander Wang değildi, Saint Laurent da bu markalardandı. Saint Laurant, Grunge stili çağdaşlaştırarak yüksek moda dünyasına taşıdı. Özellikle 2013 sonbahar/kış koleksiyonunda Grunge’ı daha sofistike bir biçimde ele aldı. Deri ceketler, mini elbiseler, yırtık çoraplar ve botlar ile harmanlanan bu yeni stil, Grunge’ın asi ruhunu korurken ona aynı zamanda daha zarif ve lüks bir soluk getirdi. Saint Laurent’ın bu alışılmışın dışında Grunge yorumu hem asi gençlik ruhunu koruyor hem de yüksek moda standartlarını taşıyordu.
Minimalizm ve İsyan Arasında: 2020’lerde Grunge
Grunge stili günümüzde daha stilize ve sofistike bir hale gelmiş olsa da hâlâ kendi özgür ve sınır tanımaz özelliklerini korumaktadır. Urban Outfitters, Topshop ve ASOS gibi markalar ile daha genç kitlelere çağdaşlaştırılarak sunulan Grunge, yüksek modadaki yerini de güvence altına almış ve artık ana akımın vazgeçilmez parçalarından biri haline gelmiştir. Grunge; Vivienne Westwood, Alexander McQueen ve Saint Laurent gibi yüksek moda markaları ile yerini kesinleştirmiştir. Belki de Grunge için en şaşırtıcı hamle, ünlü oyuncu Kristen Stewart ile çalışmaya başladığından beri Chanel’in de Grunge elementlere sahip olmasıdır. Yaratılışı ile Grunge’a tamamen zıt olan Chanel’in bile Grunge yelpazesinde kendine bir yer bulması, Grunge’ın aslında ne kadar da geniş çaplı hale geldiğini kanıtlar niteliktedir.
Grunge stili, günümüzde hâlâ özgürlük ve bireysel başkaldırının sembolü olarak yaşamaya devam etmektedir. Grunge’ın tarihsel evrimi ve dönüşümü, modanın yalnızca bir giysi seçimi değil aynı zamanda ekonomik dalgalanmalar, toplumsal baskılar ve estetik normlar karşısında bireysel bir duruş sergileyen herkesin deniz feneri olmaya devam edeceğini ortaya koymaktadır.
Kaynakça
Vogue on Grunge Aesthetic: “How the Grunge Aesthetic Stands the Test of Time.” Vogue, www.vogue.com/article/grunge-aesthetic.
Carla Vadan Blog: Vadan, Carla. “Grunge’s Influence on Fashion.” Carla Vadan, 19 May 2017, web.archive.org/web/20170519153401/http://www.carlavadan.com/2016/09/grunges-influence-on-fashion.html.
Vogue on Kurt Cobain: Dool, Sam. “Kurt Cobain’s Legacy of Grunge in Fashion.” Vogue, www.vogue.com/article/kurt-cobain-legacy-of-grunge-in-fashion.
New York Times: Gross, Michael. “Grunge: A Success Story.” The New York Times, 15 Nov. 1992, www.nytimes.com/1992/11/15/style/grunge-a-success-story.html.
Fashion Era: “Dressing Down.” Fashion Era, www.fashion-era.com/1990s/dressing-down.
Today: Van Acker, Janelle. “The Return of Teen Spirit: Grunge is Back in Fashion.” Today, www.today.com/style/return-teen-spirit-grunge-back-fashion-thats-not-bad-thing-6C10984421.
Saint Laurent 2013: Saint Laurent Fall 2013 Ready-to-Wear. Vogue, www.vogue.com/fashion-shows/fall-2013-ready-to-wear/saint-laurent.
