Kültür, bir toplumun sahip olduğu gelenek, görenekleri, eğitim ve din gibi temel değerleri kapsayan bir olgudur (Yağan, M., 2024). İnsanların toplumda yaşamaları sonucu öğrendikleri şeylerin toplamını içerir ve toplumların hayat tarzını ifade eder. Maclver ve Page’e göre kültür, belirli bir halkın kültür mirası olarak ifade edilebilir. Bu miraslardan biri olan meditasyon, Hint kültürüne ait en eski kültürlerden biridir. Bu yazımızda Latince ”meditatio (derin düşünme)” anlamına gelen meditasyon kavramına yakından baktık.
Meditasyon Nedir?
Latince ”meditatio (derin düşünme)” anlamına gelen meditasyon, zihin ve beden ikiliğin sezgisel bir sentezi olarak tanımlanabilmektedir. Meditasyon, bilinçli bir tercihtir ve kişiye içsel bir farkındalık kazandırır. Meditasyon çoğunlukla eski öğretilere ait bir uygulama gibi görülebilir. Yaygın kanının aksine meditasyon bilimsel araştırmacılar tarafından test edilerek işlevselliği kanıtlanmış bir pratik olarak karşımıza çıkar. Özellikle son yıllarda psikoloji literatüründe yerini bulan meditasyonun faydaları oldukça fazladır (Kandemir, S., 2024). Meditasyon yaparken zihnimizde akış halinde olan düşüncelerden uzaklaşarak odağımızı bir nesne veya bir olgu üzerinde tutmaya çalışırız. Temel olarak bu odaklama haline meditasyon deniyor olsa da meditasyonun birçok çeşidi olduğu için uygulama şekli de meditasyonun türüne göre değişebilmektedir (Tercan, E., 2023).
Meditasyon, düşüncelerimizin etkisi altından çıkmamızı, bedenimiz ve zihnimizle bağlantıda kalmamızı sağlıyor. Meditasyonu değiştiremediğimiz geçmiş deneyimlerimiz veya gelecekteki belirsiz olayları düşünmektense anı yaşamamızı yani ”anda kalmamızı” sağlayan bir uygulama olarak da tanımlayabiliyoruz. Meditasyon esnasındaki çeşitli uygulamalar sayesinde hem bedensel hem de fiziksel anlamda olumlu etkiler gözlemleyebiliyoruz (Tercan, E., 2023).
”Eğer her gün yarım saati sessizce hareketsiz olarak geçirsek, eminim ki gerek kişisel gerek ulusal ve uluslar arası bütün ilişkilerimiz şu anda olduğundan kat be kat daha sağlıklı olacaktır.”
“The Decay of Meditation (Meditasyonun Çöküşü)”
Bertrand Russel
Meditasyonun Tarihçesi
Meditasyonun rastlandığı en eski belgeler, İndus Vadisi’ndeki M.Ö. 5000’li yıllardan kalma duvar çizimleri. O yıllarda insanların meditasyona ihtiyaç duyma sebepleriyse bugünkünden biraz farklı. İnsanların hem av hem avcı oldukları dönemde sert doğa koşullarıyla baş edebilmek için ilahi bir güç aradıkları ve meditasyonu böyle keşfedip kullanmaya başladıkları düşünülüyor. Sonraki izlere ise M.Ö. 1500’lü yıllardaki Hindu okullarında rastlanıyor. M.Ö. 500’lü senelere gelindiğinde Çin’de Taocu gelenekle yaşayanların da kendi meditasyon uygulamalarını oluşturdukları görülüyor. Meditasyon, M.S. 8. yüzyılda Japonya’da, 19. yüzyılın sonlarında ise Amerika’da ilgi görmeye başlıyor. 1922’de Hermann Hesse’nın Siddhartha adlı romanı yayımlandıktan sonra tüm dünyada tanınır hâle geliyor (Miboso Wellbeing, 2022).
Meditasyonun Çeşitleri
- Bilinçli Farkındalık Meditasyonu (Mindfulness Mediation): Günümüzde en popüler olan ve gün geçtikte yaygınlaşan meditasyon türüdür. Anda kalma ve anın farkına varabilme meditasyonu olan bilinçli farkındalık meditasyonu duygusal bir denge kurabilmek amacı ile yapılır. En yaygın biçimi nefes alışverişine odaklanarak nefes meditasyonu şeklinde gerçekleştirilir (Kandemir, S., 2024).
- Transandantal (Transcendental) Meditasyon: Rehber eşliğinde uygulanan bu türde, rehbere eğitim sırasında bir mantra listesi verilir ve rehber doğum tarihiniz gibi pek çok faktörü göz önünde bulundurarak o listeden size bir mantra seçer. Ardından odaklanarak bu mantra’yı tekrar etmeniz gerekir (Miboso Wellbeing, 2022).
- Uyku Meditasyonu: Uyku problemlerini önlemek ve uykudan önce zihni ve bedeni rahatlatarak kişinin derin bir uyku çekmesine yardımcı olan meditasyon çeşididir.
- Mantra Meditasyonu: Sözcüklerin ses ve anlamca yaydıkları titreşimlerden faydalanarak zihni günlük düşüncelerden ve stresten arındırmayı amaçlar. Meditasyonu gevşeyip dinginleştikten sonra mantra’yı kendi içinizde defalarca tekrarlayarak uygulayabilirsiniz (Miboso Wellbeing, 2022).
- Hareket Meditasyonu: Yoga, hareket meditasyonları arasında en yaygın olanıdır. Yoganın yanında yürümek, yemek yapmak, örgü örmek gibi gün içinde yaptığımız pek çok rutinde hareket meditasyonunu uygulayabilirsiniz.
- Vipassana Meditasyonu: Budist geleneğinden gelen bu meditasyon çeşidi bir rehber eşliğinde gerçekleştirilir. Kişinin rahat bir oturuş pozisyonu almasıyla başlar ve gözlemlerle devam eder. Meditasyon süresince nefes, bedensel duyumlar, düşünceler, duygular ve dış dünya ile olan ilişki gözlemlenir. Sabır ve sessizlik bu meditasyon çeşidinde de oldukça önemlidir (Kandemir, S., 2024).
- Metta Meditasyonu (Loving – Kidness): Bu meditasyon şekli empati, bağlılık ve sevgi kavramları çerçevesinde gerçekleştirilir. Kişi hem başkaları için hem de kendi için olumlu ve güzel dilekler diler. Metta Meditasyonu, kişinin sevgi ve hoşgörü dilini geliştirir (Kandemir, S., 2024).
- Zen Meditasyonu: Diğer meditasyon türleri gibi Zen meditasyonu da huzura ve dinginliğe odaklanmayı sağlar. Kişi, nefesine ve bedenine odaklanarak zihnini berraklaştırır. Bu meditasyon da bir rehber eşliğinde gerçekleştirilir ve Budizm geleneğinin bir parçasıdır (Kandemir, S., 2024).
- Odaklanma Meditasyonu (Concentration Meditaion): Bu meditasyon çeşidinde kişi nefesine odaklanabileceği gibi bir nesneye veya görsele de odaklanabilir. Odaklanma meditasyonu dikkati toparlayabilmek açısından oldukça işlevseldir. Bu meditasyon elde tutulan nesnenin dokusuna veya bir sese, bir görsele dikkat kesilerek gerçekleştirilir (Kandemir, S., 2024).
Strese Karşı Panzehir: Meditasyon
Düzenli meditasyon yapmanın psikolojik ve zihinsel sağlığımıza iyi geldiği pek çok araştırma tarafından onaylanmıştır. Bu araştırmalara göre meditasyon; bağışıklık sistemini güçlendirir, stresle mücadele etmemize katkı sağlar, kan basıncını düşürür, enerjimizi arttırır, dengelenmemize destek olur ve odaklanma becerilerimizi güçlendirir.
Bireyler yoğun stres altındayken vücudumuz kortizol gibi stres hormonlarını salgılar ve meditasyon bu hormonların seviyesini düşürerek stresin bizde yaratmış olduğu fiziksel ve zihinsel belirtileri hafifletir. Kaygı düzeyini düşürür, ana odaklanmamıza katkı sağlar ve olumsuz düşüncülerle başa çıkmamızda bizlere yardımcı olur. Kan basıncını düşürebilme ihtimali ile kalp sağlığını destekler. Ayrıca zihinsel odaklanma ve rahatlama teknikleri sayesinde bireylerin ağrıya karşı duyarlılığını azaltabilir. Düzenli yapılan meditasyon, kişiyi psikolojik açıdan besleyip donanımlı hale getirebilir. Kişinin zihin berraklığı arttıkça yaratıcılığının ve bilişsel kapasitesinin de arttığı meditasyonun faydaları arasında yer alır. Meditasyon sayesinde kişi, kendi potansiyelini ortaya çıkarmaya ve kendi özüne bir adım daha yaklaşmış olur.
Meditasyonun etkileri kişiden kişiye değişiklik göstermekle beraber meditasyonun bir süreç olduğu ve istikrar gerektirdiği unutulmamalıdır. Kendimizi bulma yolunda attığımız her adım başlangıçta zor ve sıkıcı gibi gözükse de bu yolda ilerledikçe kendimizi bulup kendimizle barışabilme ihtimalimizin olduğu göz ardı edilmemelidir.
”Meditasyon, varoluş sürecinin içinde insanın yarattığı bir olgudur. Bu nedenle meditasyon, günümüzde, insanın kendisine varoluşsal anlamda destek olmasının önemli bir aracıdır.”
“Meditasyonun Temelleri”
Bora Ercan
Kaynakça
- InnerJoy, ”Meditasyon Nedir?” innerjoy. 6 Haziran 2020, Erişim Tarihi: 21.07.2024. Web
- Kandemir, S. ”Meditasyon Nedir, Meditasyon Yapmanın İnsan Psikolojisine Etkileri Nelerdir?” Hiwell. 17 Ocak 2024, Erişim Tarihi: 21.07.2024. Web
- Kayabaşı, M. ”Meditasyon Tanımı ve Kökeni Nedir? Zihinsiz Zihin Hali” Melisa Daktilosu. 20 Şubat 2023, Erişim Tarihi: 21.07.2024. Web
- MAC Masters, ”Meditasyon Nedir? Nasıl Yapılır?” Macfit Blog. 27 Temmuz 2023, Erişim Tarihi: 21.07.2024. Web
- Miboso Wellbeing, ”Meditasyon Nedir, Meditasyon Çeşitleri Nelerdir?” miboso. 16 Şubat 2024, Erişim Tarihi: 21.07.2024. Web
- Tercan, E. ”Meditasyon Nedir? Nasıl Yapılır?” Relate. 27 Ocak 2023, Erişim Tarihi: 21.07.2024. Web
- Yağan, M. ”Kültürlerden Esintiler: Türkiye’den Rakı Kültürü” Söylenti Dergi. 16 Temmuz 2024, Erişim Tarihi: 21.07.2024. Web
- Kapak görseli: Pinterest
