Asimilasyon, ulus devletlerin ortaya çıkmasıyla birlikte farklı kültürleri ortak bir çatıda ya da başka bir deyişle ortak bir kimlik altında toplama amacıyla başlayıp şekillenmiştir. Bu yaklaşım, toplumsal birliğin ve siyasi düzenin sağlanmasında bir stratejii olarak görülmüştür. Aynı zamanda ortak değerler çatısı altında ulusal bağlılık duygusunun şekillenmesine katkı sağlamıştır. Ancak bu süreç zaman zaman kültürel ayrılıkların geri planda kalmasına ve bazı geleneklerin zayıflamasına yol açmıştır. Bu yüzden kültürel asimilasyon hem toplumsal olarak birleşmeye hizmet eden hem de kültürel farklılıkların korunması konusunda tartışmalara neden olan tarihsel ve toplumsal bir olgu olarak değerlendirilebilir.
Asimilasyon ve Çokkültürlülük
Farklı kültürlerden ve ırklardan oluşan toplumların beraber bir yaşam sürdürebilmesi, geçmişten günümüze hemen hemen her toplulukta önemli bir sorun oluşturmuş, farklılıkların ortadan kalkması için çeşitli çözümler aranmıştır.
Bazı devletler bu farklılıklara çok katı bir şekilde karşı oldukları için kendi kültürel yapılarına uymayan ya da inançlarına karşı oldukları toplulukları tamamen dışlayarak türlü siyaset stratejileri uygulamıştır. Bunun yanı sıra bazı imparatorluklar bu farklılıkları kullanıp daha ılıman bir siyaset stratejisi uygulayarak bir arada yaşam sürdürmeyi hedeflemişlerdir. Bu imparatorluklar arasında ise Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorlukları çok kültürlülük açısından verilebilecek bazı bilindik örneklerdir.
Kültürlerarası İletişim
Genel olarak iletişim, geçmişten günümüze benzer ya da farklı toplulukların gelişerek daha iyi bir yaşam sürdürebilmesi için en önemli faktörlerin başında yer alır.
İletişimin her geçen gün daha da gelişerek ilerlemesiyle birlikte günümüz dünyasında farklı ülkelerin, farklı kültürlerin iletişimi kaçınılmaz hale gelmiştir. İletişim teknolojilerinin bugün geldiği nokta ile birlikte uluslararası ticaret, turizm sektörü, öğrenci değişimi ve benzeri etkileşimler, kültürler arası bağlantıların hızla artmasına sebep olarak farklı kültürleri birbirinden ayrılamayacak bir noktaya getirmiştir.
Kültürlerarası Uyumun Önemi
Kültürlerarası uyum; bir bireyin ya da toplumun yeni ya da daha farklı bir toplumla bir araya geldiğinde yaşadığı durumların sergilediği davranışların olumlu ya da olumsuz bir şekilde üstesinden gelme becerisini gösterir.
Kültürlerarası uyumda değinilecek en önemli noktalar; farklı kültürler ile kurulan iletişimden sonra kişinin yaşadığı duygu durumları, kazandığı beceriler ve gösterdiği davranışlar olarak değerlendirilir. Bu bağlamda bireyin farklı kültürden topluluklarla etkileşim halinde olması, hem sürekli öğrenerek farklı kazanımları tanımasını hem de olumlu tutumlar göstermesini mümkün olmuş olur. Süreç bu şekilde ilerlediğinde ise kültürlerarası uyum ve iletişimde istek artırılmış hale gelir
Kültürel Asimilasyon ve Kültürel Difüzyon
Kültürel asimilasyon; toplum içinde yaşayan farklı kültürlerdeki insanların farklılıklarını azaltmasıyla birlikte sosyal olarak birbirleriyle daha fazla uyum içinde yaşamasına olanak sağlar. Bu olay, toplumların tarımsal döneminde refah düzeyinin daha fazla artış göstermesine sebep olmuştur.
Kültürel difüzyon; toplumun dışından gelen etkenler ile toplum içindeki heterojenliğin artması olayıdır. Bu bağlamda, toplum içinde oluşan verimlilik düzeyi azalmış olur. Ancak uzun bir süreçte ele alındığında oluşan bilgi birikimini çoğalttığı ve oluşan yeniliği artırdığı görülür, kültürel difüzyona verilebilecek en iyi örneklerden biri matbaanın bulunmasıyla İncil’in Latince’den farklı dillere çevirilerek Hristiyan dünyasında yaşanan Reform hareketi gibi tarihin önemli dönüm noktalarından birine giden yolu açmasıdır.
Etkileşimde Tarihsel Kanıtlar
Çin, uzun bir süre kendi coğrafyasında kültürel anlamda homojenliğini korumuştur. Kültürel homojenliği sayesinde tarım döneminde normalden daha fazla nüfus yoğunluğu ve beklenenden daha fazla istikrar sağladığı görülmüştür. Ancak bu homojenlik ve beraberinde getirdiği dışa kapalılık ile teknolojik gelişme sağlayan bölgelerin uzağında olma durumu, Çin’in sanayi devrimini ve teknolojik uyumunu geciktirmiştir.
Avrupa; coğrafi çeşitliliği ve siyasi yapısındaki heterojenlik nedeniyle, yüzyıllar boyunca kültürel alışverişin, dini ve askeri rekabetin yoğun yaşandığı bir bölge olmuştur. Bu nedenle, kültürel ve teknolojik etkileşim Avrupa’da dünyanın diğer bölgelerine göre çok daha hızlı gelişmiştir.
İslam dünyası, Avrupa’ya benzer şekilde Bağdat ve Endülüs çevresinde farklı kültür gruplarını bir araya getirmiştir. Bu çeşitlilik, İslam coğrafyasında kültürel etkileşimi ve bilimsel ilerlemeyi hızlandırmıştır. İslam dünyasında ortaya çıkan bu bilimsel gelişmeler, özellikle Haçlı Seferleri ve ticaret yolları aracılığıyla Avrupa’ya ulaşmış; böylece Rönesans ve Aydınlanma hareketlerine zemin hazırlamıştır.
Roma İmparatorluğu; fethettiği bölgelerde yaşayan yerel halklar üstünde baskı ve otorite kurmuş, onları sadece Latince konuşmaları yönünden zorlamıştır. Yönettikleri bölgelerde idari ve sosyal hayatta sadece Latin kültürüne yer vermeleri konusunda son derece baskıcı bir politik yöntem uygulamıştır. Özellikle Galyalılar (günümüzde Fransa) ve Yahudiler üzerinde uyguladıkları baskıcı politikalar çeşitli isyanlara sebep olmuştur.
İspanya’da Franco Dönemi, 20.yüzyılda İspanya İç Savaşı sonrası başa geçen Francisco Franco, aşırı sağcı ve ırkçı politikalarla Bask ve Katalanlara karşı güttüğü baskıcı ve ayrımcı politikalarla bu iki ulusu asimile etmeye çalışmıştır ancak bu politikalar sonucu Basklar ve Katalanlar arasında günümüze kadar gelen ayrılıkçı görüşler filizlenmiş ve buna yönelik eylemler yapmışlardır.
Sonuç olarak kültürel asimilasyon, tarih boyunca toplumların ve kültürlerin şekillenmesinde etkili bir yöntem olmuştur. Bazı dönemlerde farklı kültürlerin birleşmesine sebep olmuş, kimi dönemlerde ise etkisi hâlâ gözlenebilen gerilimler yaratmıştır. Günümüzde tek yönlü asimilasyon politikalarına daha eleştirel yaklaşılsa da, kültürel farklılıkların bir arada yaşadığı toplumlarda asimilasyon olgusu; farklı biçimler şeklinde de olsa varlığını sürdürmeye devam etmektedir.
Kaynakça
Eğinli, Ayşen TEMEL, and M.Yalçın “Kültürlerarası yeterliliğin gelişmesi ve kültürlerarası uyum.” Global Media Journal Tr edition 7.13 (2016): 6-27. Erişim Tarihi: 21.10.2025
Ashraf, Quamrul H., and Oded Galor. “Cultural assimilation, cultural diffusion and the origin of the wealth of nations.” (2007).Erişim Tarihi: 21.10.2025
Parisi, Domenico Federico Cecconi, and Francesco Natale. “Cultural change in spatial environments: The role of cultural assimilation and internal changes in cultures.” Journal of conflict resolution 47.2 (2003): 163-179. Erişim Tarihi: 22.10.2025
Öne Çıkarılan Görsel: politikaakademisi.org
