Çocukların küçük yaştan itibaren doğayı tanımaları, sevmeleri ve saygı gösteren bireyler olarak yetişebilmeleri, günümüzde artan çevre sorunlarını düşündüğümüzde ekstra önem taşıyor. Bu nedenle çocukların yalnızca doğada yeterli vakit geçirmeleri değil, doğayı tanıtan eğitim materyalleri ile tanışmaları da aynı önemde gereklidir.
Erken çocukluk dönemini ifade eden 0-8 yaş arasındaki çocuklara yönelik hazırlanan resimli hikâye kitapları, çocukların merak duygularını pekiştirmenin yanı sıra doğa dostu bireyler olmalarının ilk tohumlarını atma potansiyeline sahiptir. Böylesine kritik bir göreve sahip olan resimli hikâye kitapları arasından, çocuklara sürdürülebilir bir dünya için gerekenleri ve doğal döngüyü anlatan yedi farklı kitabı bir araya getirdik. Bir eğitimci gözüyle seçilen bu kitaplar okul veya ev fark etmeksizin fırsat bulunan her anda çocuklarla beraber okunabilir ve anlatılmak istenenler uygun bir dille çocuklara açıklanabilir.
1- Hayvanlar Nerede Yaşar?
“Hayvanlar evlerini nasıl yapar? Bazı kuşların yuvalarını örerek yaptığı doğru mu? Karıncalar iyi bir mimar mı? Örümceklere ağ örmeyi kim öğretiyor?”
Dünya’nın dört bir yanında yaşayan farklı türdeki hayvanların evlerini anlatan bu kitabı yalnızca hikâye kitabı olarak sınırlandırmayınız. Doğa etkinliklerinizde kullanabileceğiniz bu kitapta, çocukların merak duygularını harekete geçirecek birçok soru yer alıyor. Ayrıca kitabın sonunda yetişkinler için rehber başlığının yer alması, eğitimcilerin yanı sıra ailelerin ev ortamında çocuklarıyla beraber bu eğitim materyalinden maksimum verimi alabilmeleri için gerekli olan bilgileri aktarması açısından oldukça kıymetli.
2- Her şey bir tohumla başlar…
Her şey bir tohumla başlar… kitabı, çocuklara doğal döngüde yalnızca hayvanların yer almadığını anlatmada önemli bir araçtır. Günümüzde birçok çocuk, sürdürülebilir bir dünyada bitkilerin öneminin farkına varamamaktadır. Bu kitap sayesinde çocuklara bitkilerin yaşam döngülerini eğlenceli ama anlaşılır bir dille anlatabilirsiniz. Minicik bir tohumun yol açabileceği büyük değişimleri anlatmak isteyenlerin mutlaka elinin altında olması gereken bir kitap!
3- Karamel’in Ağacı
Listemizin üçüncü kitabına bir hikâye kitabı gözüyle bakabiliriz. Kış uykusundan yeni uyanan ve sırtı çok kaşınan bir ayının, sırtını kaşıyabileceği tek ağacının bir kunduz tarafından alınması sonucu ağaçsız kalması ile başlıyor hikâyemiz. Peki, sizce “Karamel’in ağacına ne oldu?”
Yardımlaşma üzerine kurulu olan bu hikâyede ayı, kunduz ve ağaç üçgenini kullanarak doğanın düzenini konuşabilir, doğadaki bütün canlıların önemli olduğunu çocukların fark etmesini sağlayabilirsiniz.
4- Hadi Keşfedelim! Ormanlar
İçerisinde barındığını geniş imkânlarla, listemizdeki en zengin uyaranlara sahip kitap olabilir. Hadi Keşfedelim serisinin Ormanlar kitabında; mevsimlere göre ağaçların yaşadığı değişimler, her mevsim yeşil kalmayı başaran ağaçlar, yapraklarına göre farklı ağaç türleri, ormanlar ve ormanda yaşayan canlılarla birlikte doğa bir bütün hâlinde ele alınıyor. Ayrıca üç ayda bir gerçekleştirilen “Orman Günlüğü” örnekleri de çocukların kendilerini doğanın kollarına atmaları için müthiş bir araç. Örneğin orman günlüğünün ekim ayında, havaların serinlemesiyle birlikte ağaçlardan dökülen yapraklar ve bu yaprakların yaşadığı renk değişimleri somut örneklerle resmedilebilir. Aynı zamanda etrafta dolaşan yaban arıları ve çiçek sineklerinden de bahsederek doğanın zenginliğine de vurgu yapılmakta. Sincapların kışa hazırlıkları ve sığırcıkların sıcak bölgelere göç edişleri de aktarılarak doğanın kusursuz döngüsü çocuklara aktarılmaktadır.
5- Aramıza Hoş Geldin Penguen
Çevre dostu kitapları ile bilinen Andrea Reitmeyer‘in Aramıza Hoş Geldin Penguen isimli resimli hikâye kitabı, Pıtır ve Tıkır adındaki iki genç penguenin ailesiyle tanışmaları ve doğal yaşam alanlarını keşfetmelerini anlatıyor. İçerisinde ayrıca bilgi sayfalarının da yer alması, kitabı yalnızca hikâye kitabı olmaktan öteye taşıyarak çocuklara eğlenerek öğrenme fırsatı sağlıyor. Kitap, temelinde çocuklara farklılıklara saygı göstermeyi öğretmek üzerine kurgulanmış olsa da dilerseniz doğanın düzenine odaklanarak doğal döngüyü anlatabilir, dilerseniz de her ikisini harmanlayarak doğanın çeşitliliğini çocuklara fark ettirebilirsiniz.
6- Minik Balık
Çocuk kitapları denildiği zaman akla ilk gelen isimlerden birisidir Julia Donaldson. Minik Balık isimli kitabı ise okyanusun büyüleyici dünyasını çocuklara eğlenceli bir dille aktarıyor. Okyanustaki canlıların, farklı yönlerine rağmen birbirlerine bağlı oluşlarını anlatan bu kitap hem çocukların okyanusu keşfetmelerini sağlıyor hem de doğal döngünün fark edilmeyen yönünü vurguluyor.
7- Bir Tırtılın Hikâyesi
Listemizin son önerisi ise yine Julia Donaldson kaleminden çıkan bir başka kitap oluyor. Bir Tırtılın Hikâyesi, güve olmak için gün sayan tırtıl Yumuk’un görünüşünden dolayı diğer tırtıllar tarafından dışlanmasını anlatıyor. Dış görünüş ve farklılıklara saygıyı eğlenceli ve öğretici bir dille anlatırken aynı zamanda doğanın dengesini de bambaşka bir yönden çocuklara tanıtıyor. Canlıların doğada geçirdiği değişim ve dönüşümün somut bir örneği olan tırtıllar aracılığıyla çocuklara doğada adaptasyon kavramını somut örneklerle açıklamak mümkün.
Kaynakça:
- Algarra, Alejandro. Hayvanlar Nerede Yaşar?. Çeviren [Mine Özyurt Kılıç], TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2023.
- Bone, Emily. Her şey bir tohumla başlar…. Çeviren [Aslı Zülal], TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, 2024.
- Cassanell, Victoria. Karamel’in Ağacı. Çeviren [Meltem Aydın], Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2023.
- Philip, Claire. Hadi Keşfedelim! Ormanlar. Çeviren [Sevgi Atlıhan], Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2022.
- Reitmeyer, Andrea. Aramıza Hoş Geldin Penguen. Çeviren [Duygu Bulut], Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2025.
- Donaldson, Julia. Minik Balık. Çeviren [Nevin Avan Özdemir], Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2021.
- Donaldson, Julia. Bir Tırtılın Hikâyesi. Çeviri [Ahu Ayan], Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2023.
