Vişnu: Koruyucu Tanrı

Vişnu, Lord Vishnu olarak da anılır, Hint mitolojisine göre evrenin koyuruyucusudur. Doğruluk, ahlak ve adalet gibi anlamları taşıyarak Hint mitolojisinin önemli bir kavramı olan Dharma‘yı kurtarmak ve dengeyi sağlamak için dünyaya iner. Vişnu’nun varoluş ilkesi bu kavramı korumaktır.

Vişnu ve Trimurti

Brahma, Şiva ile Trimurti‘nin (kutsa üçlü) bir parçasıdır ve Purusottama (en yüksek tanrı) olarak da bilinir. Hint mitolojisinde yer alan efsaneye göre; evren yaratılırken tanrı kendini üç farklı varlık olarak ifade eder: Vişnu, Brahma (yaratıcı tanrı) ve Şiva (yıkım tanrısı). Brahma, evreni yaratmaya başladı ancak enerjisi büyüdü ve egosu arttı. Bu noktada Vişnu dengeyi korumak için ortaya çıktı. Brahma’nın egosunu kontrol etmesinde yardımcı oldu. Şiva da aynı şekilde devreye girdi; evrenin döngüselliğini hatırlatarak yeni yaratılışlara yer açılması için yok edilişin gerekliliğini açıkladı. Bu üç tanrı, beraber kozmik bir düzen oluşturdular.

Vişnu, Lakşmi (refah tanrıçası), Saravati (sanat tanrıçası) ve Ganga (Ganj Nehri tanrıçası) ile evliydi; ancak üç eşi arasında kalarak yaşayamadığından, Ganga’yı Şiva’ya, Saravati’yi de Brahma’ya verdi.

Vişnu ve Avatarları

Vişnu reankarnasyonları ile ünlüdür. Dünyaya koruyucu olarak indiğinde aldığı yeni formlarına avatar adı verilir. Bu konuda birbirinden farklı iddialar bulunsa da Hint mitolojisinde bilinen on avatarı vardı. Vişnu’yu kendi adından çok avatarları olarak bahsedilirken bulabilirsiniz. Bahsedilen avatarların her biri aslında Vişnu’nun dünyaya bir ziyaretidir.

• Matsya: Dünyayı selden kurtaran avatar. Balık şeklinde tasvir edilir.
• Kurma: Manadara Dağı’nı taşıyan dev kaplumbağa.
• Varaha: 1000 yıl süren savaşın ardından Dünyayı denizin dibinden çıkaran yaban domuzu.
• Narasimha: Masum insanlara zarar veren Hiranyakashipu‘yu öldürmek için büründüğü aslan avatar.
• Vamana: Şeytan Kral Bali’ye hükmettiği ve tanrıların gücünü kaybettiği sırada dünyayı kurtarmak için büründüğü cüce avatar.
• Parashurama: Kötü kralları ortadan kaldırmak ve dünyayı refaha kavuşturmak için büründüğü rahip avatar.
• Rama: Ayodhya prensi, Vişnu’nun en ünlü avatarlarından biridir. Ramayana Destanı’nın baş kahramanıdır, yüce olarak bilinir. İdeal adam olarak kabul edilir. İblis Ravana ile savaşmak için ortaya çıkmıştır. Mavi deri, ok ve yay ile tasvir edilir.
• Krishna: Hinduizm’deki en  popüler ve saygı duyulan tanrıdır. Sevgi, bilgelik ve adaleti temsil eden bir tanrı olarak bilinir ve Bhagavad Gita’da Arjuna‘ya rehberlik eder. Çeşitli biçimlerde tasvir edilir ve bir çok hikayesi mevcuttur.
• Buda: Buda, ilerleyen insan uygarlığını temsil eder. Bazı insanlar Buda’yı Vişnu’nun avatarı olarak kabul etmese de Buda mitolojide Vişnu’nun avatarları arasında sayılır.
• Kalki: Yukarıda belirtilen avatarların aksine Kalki henüz dünyaya gelmemiştir. Dünyanın son kurtarıcısı olarak beyaz atla geleceğine inanılır.

Vişnu ve Tasviri

Avatar formları olarak birbirinden farklı varlıklara dönüşse de Vişnu’nun avatarlarının dışında kendine has bir tasviri vardır. Hiçbir şey rastgele değildir, eğer konu tanrılarsa tesadüf diye bir şey yoktur.

İlahi yakışıklılığı ve mavi teni ilk göze çarpan özelliğidir. Dört kolu vardır ve her birinde bir nesne taşır. Sorumluluklarını temsil eden ikisi önde, ikisi arkada bulunan ellerindeki bu dört nesne şu şekildedir: Deniz kabuğu, çark, nilüfer çiçeği ve gürz. Deniz kabuğunun sesi yaratılışın sesini temsil eder. Çark, Vişnu’nun tam ortasında bulunduğu evrensel döngüyü temsil eder. Nilüfer çiçeği saflığı ve arınmayı temsil eder, aynı zamanda suyla olan bağıyla ilişkilendirilir. Gürz ise otoriteyi ve gücü temsil eder. Vişnu genellikle lotus çiçeğinin üzerinde dururken tasvir edilir.

Vişnu ve Okyanusun Çalkalanması

Bu efsane, hint mitolojisinin en ünlü efsanelerinden biridir. İhtişamlarını kaybeden tanrılar, Vişnu’ya dua eder. Vişnu onlara, süt okyanusunu ifritlerle beraber çalkalamalarını söyler. Böylece hem eski güçlerine kavuşacak hem de çalkalanma sonucu ölümsüzlük nektarı ortaya çıkacaktır.

Tanrılar elde edecekleri için ifritlerle çalışmayı kabul eder. Okyanusu çalkalamak için Mandara Dağı’nı ve yılan Vasuki‘yi kullanırlar. Yardım etmek için Vişnu, üç şekile girer. Her iki tarafa da birer olacak şekilde yerini alır, üçüncü ise Mandara dağını desteklemek için Kurma avatarıdır. Okyanustan çeşitli şeyler çıkar. Bunlardan biri ölümsüzlük nektarı, bir diğeri ise elinde nilüfer çiçeği ile tanrıça Lakşmi’dir. İfritler, Lakşmi’yi Vişnu’ya kaptırdıklarından dolayı sinirle ölümsülük nektarını alıp kaçarlar ancak Vişnu bir şekilde nektarı geri alır ve tanrılar ölümsüzlüğe kavuşmuş olurlar.

Kaynakça

•  Cartwright, Mark. “Vishnu.” World History Encyclopedia, www.worldhistory.org/Vishnu. Erişim Tarihi: 19.05.2023

• “Vishnu.” BBC – Religions, www.bbc.co.uk/religion/religions/hinduism/deities/vishnu.shtml. Erişim Tarihi: 19.05.2023
• Das, Subhamoy. “The 10 Avatars of the Hindu God Vishnu.” Learn Religions, www.learnreligions.com/avatars-of-vishnu-p2-1769984. Erişim Tarihi: 19.05.2023