Evrenin yaratılışı hakkında bin bir çeşit bilgi ve düşünce sunan mitler bizlere toplumların geçmişinden ve kültürlerinden bahseden, düşüncelerinde bir yolculuğa çıkabileceğimiz değerli bir kaynaktır. Dünya’nın farklı coğrafyalarında farklı zamanlarda çeşitli ideolojiler hüküm sürmüş, gökyüzü ve yeryüzü arasında bir köprü kurmuştur.
Asya’da yaşam bulmuş kültürel ögeler ve inanışlar çerçevesinde oluşan Kore mitolojisi; Budizm, Taoizm, Şamanizm ve Filozof Konfüçyüs‘ün öğretilerinden çokça etkilenmiştir. Yaşamın devam ettiği bölgelerde ve ülkenin bazı kısımlarında inanılan efsaneler farklılık göstermiştir. Şamanizm’in baskın olduğu ülkede zamanla Budizm güç göstermeye başlamış ve mitlerde bu yönde değişikliğe uğramıştır. Zamanla bu iki din de hakimiyetini yitirmiş, Konfüçyüs’ün öğretilerini dikkate alan halk tarafından yerel din bastırılmış ve efsaneler değişikliğe uğramış ya da yok olmaya başlamıştır.
Kore Yaratılış Efsanesi
Evrenin başlangıcında henüz dünya yaratılmamıştı ve müjdelenen dünya için iki hükümdar, Tanrı Yul-ryeo ve Tanrıça Mago, bulunuyordu. Tanrıça ortaya çıktığında tanrının hükmü son buldu ve ölümüyle sonuçlandı. Geriye tanrıçanın doğurduğu iki tanrıça, Gung-hee ve So-hee, kaldı. Bu tanrıçalar cennete hükmedecek ilk insanlarını, iki kadını ve iki erkeği, doğurdu.
Cennetin ilk insanları doğduktan sonra tanrı Yul-ryeo tekrar canlandı ve yeryüzünü ve gökyüzünü yarattı. Ardından Chi(ruh), ateş, su ve toprak yaratıldı. Bu dört element var olduktan sonra bir araya gelerek evreni tamamlamaya başladı. Bitkiler, çiçekler ve hayvanları var ettiler. Mago ve Yul-ryeo birlikte kalarak dünyayı oluşturdu.
Kozmolojik Temeller
Ülke içerisinde yeni dinlerin yayılmaya başlaması Kore kozmolojisinde değişiklikler yaşanmasına sebep oldu. Eski dinler tekrar dirilmeye başlarken yenileri kaybolmaya ya da eski ve yeni birleşip farklı bir din olarak yükselmeye başladı. Dinler arasında ortak noktalar bulunmasına rağmen bulundukları bölgelere göre din ve mitler arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır.
Budizm’in bölgeye gelmesi ve yaygınlaşmasıyla her şey tamamen değişmeye başlamış, Budizm’in hâkimiyeti tüm bölgeye yayılmaya başlamıştır. Daha gelenekselci bir yaklaşım yayılmış ve ahiret inancı artmıştır. Cennet ve cehennem kavramları anlam kazanmaya başlamıştır. Bu inanışın yaygınlaştığı bölgelere günümüzde Iseung, Yongwangguk ve Jeoseung denilmektedir.
Korelilere göre Iseung çeşitli tanrıların bulunduğu bir bölge olmuştur. Yongwangguk, deniz krallığı olarak tanınmış ve okyanusta bulunan beş tanrı tarafından işgal edilmiştir. Jeoseung ise karanlıkları ülkesi olarak bilinir ve Yeoldaewnag tanrıları tarafından yönetilir. Bu tanrılar farklı cezalandırma yöntemleriyle tanınmıştır. Demir tencerelerde günahkarları kavurur, ateşte yakar ve bu ateşe dayanabilenleri ise çırılçıplak bir şekilde buz gibi soğuk yerlere sokarlardı.
Mitolojik Figürler
Tanrılar
- Tanrı Cheonjiwang
Gökyüzünün Kralı olarak anılan tanrı, doğaüstü güçlere sahiptir ve bu güçlerini insanları koruyup adaleti yönetmek için kullandığı bilinir. İnsanların isteklerini ve dualarını dinleyerek onlara yardımcı olur. En önemli ve ikonik özelliği ise insanlar arasında her zaman adaleti sağlamak için çalışmasıdır. Yeryüzünde olduğu gibi ölen insanların ruhları için de rehberlik edip ölümden sonra gidecekleri dünyada iyi bir yer bulmaları için ruhları yönlendirdiğine inanılır. Kore mitolojisinde önemli ve büyük bir yere sahip olan bu tanrıya Kore kültüründe hâlâ saygı duyulur ve halkın büyük bir kısmı için önem taşır.
- Hwanung
Cennetin prensi olarak bilinen ve dünyayı yönetmek için geldiğine inanılan Hwanung, Kore mitolojisinin önemli figürlerindendir. İnsanların arasında yaşamış ve dinî arzuların yerine gelmesi için çalışmıştır. Dünyayı yönetmekte kararlı olan bu tanrı Taebaek Dağı‘nda bulunan bir sandal ağacına bindi ve arzuladığı hükümdarlığı sonunda elde etmiş oldu.
Hwanung, Sinsi (Tanrı’nın Şehri) adı verilen bölgede bir şehir kurdu ve burada tarım, tıp ve hukuk gibi birçok konuyla bizzat kendisi ilgilendi. Çeşitli yasalar ve kanunlar geliştirdi. İnsanların sanatın farklı dallarında kendilerini geliştirmelerini sağladı.
Bir efsaneye göre tanrının kurduğu şehrin yakınlarında yaşayan bir ayı ve kaplan, insan olmak istediler ve bu isteklerini Hwanung’a ilettiler. Tanrı Hwanung onlara bir şart koştu. Yüz gün boyunca güneş ışığına çıkmamalarını ve sadece sarımsak yiyerek beslenmelerini söyledi. Ayı bu şartları yerine getirdi fakat kaplan başarılı olamadı. İnsan olan ayı bu sefer de bir çocuk için dua etmeye başladı. Dualarını duyan Hwanung, kayıtsız kalmadı ve kendisi onunla evlenerek bir çocukları oldu. Rivayetin devamına göre bu çocuğun ilk Kore Krallığı olarak bilinen Gojoseon‘un kurucusu Dangun olduğu bilinir.
- Dangun
Kore’nin temellerinin atıldığına inanılan şehir olan “Gojoseon“un kurucusu olduğuna inanılan efsanevi hükümdar Dangun hüküm sürdüğü yıllar boyunca hep babasının izinden gitmiştir. Kore halkı tarafından kültürlerini ve millî kimliklerini yansıttığı düşünüldüğü için Dangun’a ve onun efsanesine çok önem verilir. Günümüzde hâlâ düzenlenen birçok etkinlik ve festivalin önemli bir parçasıdır.
- Mago
Büyük Tanrıça olarak bilinen ve Korelilerin atası olarak kabul edilen Mago Kore halkı tarafından “Mago Halmi” olarak anılmaktadır. “Halmi” hem ana tanrıça hem de ata kavramlarını karşılamaktadır. Tanrıça Mago’nun dağları, kaleleri, nehirleri ve taşları yarattığına inanılır.
Mago Halmi, Türk mitolojisinde geçen Umay Ana‘nın karşılığıdır. Mago yalnızca kadın ve çocukları korumakla değil aynı zamanda yaratılışlarında da görevlidir. Kadının var oluşunu temsil eder. İsmin de yer alan “Ma” ifadesi “Kadın” kelimesine karşılık gelirken, “Go” ifadesi “ilahi” anlamını karşılar. Kutsal kaynaklarda isminin anlamından ve kadın ve çocuklara olan yaklaşımından dolayı Ana Tanrıça olarak anılır.
Canavarlar
- Kumiho
Dokuz kuyruklu büyüleyici ve tehlikeli olarak bilinen bu tilkiler, kadın bedenine bürünürler ve genç erkeklere saldırmalarıyla bilinirler. Kumiho’lar bir kadın gibi görünür, konuşur ve kadın gibi davranırlar fakat pençelerini ve tilki kulaklarını her zaman saklamayı başaramazlar.
Kumiho’lar insan etiyle beslenirler ve yüz yıl boyunca hiç insan eti yemezlerse kötü ruhlarından arınıp insana dönüştüklerine inanılır fakat bunu hiçbir Kumiho’nun başaramadığı bilinir. Genelde kadın bedenini kullanarak erkekleri baştan çıkarırlar ve kurbanlarını bu şekilde avlarlar.
- Dokkaebi
Kore Goblinleri olarak bilinen Dokkaebiler doğa tanrılarının insanlarla iletişim kurmak ve onlara yardım edebilmek için kullandıkları olağanüstü güçlere sahip ruhlardır. Normal ruhlardan farklılardır çünkü insan bedeninde değil insanların kullandıkları eski ve atılmış eşyaların üzerinde bulunan ruhlardır. Görünüşleri genelde farklı şekilde betimlense de hep çok korkutucu olarak tasvir edilmişlerdir. Genelde zararsız olan bu ruhların insanlarla oyun oynamayı çok sevdikleri bilinir.
- İmugi
İmugiler Kore mitolojisinde büyüleyici ejderha biçiminde bir yaratık olarak kaynaklarda geçmektedirler. Genelde dev bir ejderha ve yılan olarak tasvir edilen bu varlıklar yardımseverliğiyle de anılırdı. Gizemli ve ilgi çekici hikayeleriyle dinleyenlerin zihinlerini büyülemeyi başarırlardı.
Genellikle sulak ortamlarda yaşayan bu yaratıklar kolayca şekil değiştirerek bir insan biçimine bürünebilmektedir. İmugilerin ejderha suretini alması ve insanlara yardım edebilmeleri için bin yıl boyunca bir mağarada yaşamaları gerektiği bilinir. Ayrıca yer ve gökten onlara gelecek enerjileri toplamalarıyla da öne çıkarlar.
- Haetae
Kore kaynaklarında Xiezhi veya Haetae olarak bilinen bu yaratık, pullu ve kaslı bir vücuda sahip bir aslandır. Bu yaratığın insanları yangından koruduğuna inanılır ve şehrin çeşitli yerlerine heykelleri yapılırdı. Zaman içerisinde sadece yangından değil diğer doğal afetlerden koruduğuna inanılmaya başlanmıştır. Kore kültürünün en popüler mitolojik hayvanlarından olmuş ve Seul’un sembolü haline gelmiştir.
Hayaletler
- Dalgyal
Yumurta hayalet olarak bilinen bu karakter büyüleyici ve son derece ürkütücüdür. Yumurta biçimindedir ve bir hayalet görünüme sahiptir. Efsaneye göre bu yumurta ile karşılaşanın, yakından tanıdığı birisinin öleceğinin işareti olduğuna inanılırdı.
Bu mitolojik karakter için bir geçmiş veya nasıl ortaya çıktığına dair bilgiler bulunmuyor. İnancı çok eskilere dayanan Dalgyal’ın en eşsiz özelliği ise garip yüz hatlarına sahip oluşudur. Kolu ve bacakları yoktur. Garip ve korkunç yüzüyle, karşılaştığı insanların aklında yer ettiği ve bir daha onu unutamadıkları da bilinir.
- Mongdal
Mongdal, yaşarken isteklerini yerine getirememiş insanların huzursuz ruhları olduğuna inanılır. Kore halkının maneviyata ve yaşamdan sonraki hayata değer verdiklerinin bir ifadesi olarak bu ruhlar, dünyadan istek ve arzuları yerine getirilene kadar gitmedikleri bilinir.
Bu hayaletler doğaüstü korkutucu güçlere sahip oldukları gibi oldukça da tehlikelidirler. Ruhları gönderip huzurlarına kavuşturmak için farklı ritüeller ve inançlar bulunur. Mum yakma töreni, tılsımlar ve rüya yorumları bunlardan bazılarıdır.
Bu ruhlarla karşılaşıldığında gözlerinin içine bakmamalı ve onlarla temastan kaçınılmalıdır. Temas sonucu çeşitli musibetlerin ortaya çıkabildiği söylenir.
Kaynakça
- Arslan, Eylül. “Çin, Japon ve Kore Mitolojilerinin Ortak Söylenceler Üzerinden İncelenmesi.” Doğu Asya Araştırmaları Dergisi 2.1 (2019): 97-118.
- Kore Mitolojisi. Dünya Mitolojisi. mitolojisi.com. 18.08.2020. Web. Erişim Tarihi: 18.06.2024
- Tanrı Cheanjiwang. Dünya Mitolojisi. mitolojisi.com. 06.05.2023. Web. Erişim Tarihi: 18.06.2024
- Kore Mitolojisi Tanrı ve Tanrıçalar. Dünya Tarihi Edu. 10.08.2023. worldhistoryedu.com. Web. Erişim Tarihi: 19.06.2024
- Dangun Efsanesi: Kore’nin Kurucusu. Ender Çağlar Uçak. 18.07.2023. Web. Erişim Tarihi: 20.06.2024
- Park, Hyunjoo. “Türk ve Kore Kültüründe Mağara ve Mitolojik Ana İlişkilendirmesi Üzerine Bir İnceleme.” Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 11.36 (2023): 508-517.
- Kumiho: Korean Nine-Tailed Fox vs. Other Mythologies. Yordan Zhelyazkov. 06.08.2023. Web. Erişim Tarihi: 20.06.2024
- Dokkaebi. Web. Erişim Tarihi: 20.06.2024
-
Imugi: Küçük Ejderha Web. Erişim Tarihi: 20.06.2024
-
Haetae: Tek Boynuzlu Aslan. Web. Erişim Tarihi: 20.06.2024
- Dalgyal Gwishin: Un Terrifying Korean Myth That Will Haunt Your Nightmares. Web. Erişim Tarihi: 20.06.2024
- Mongdal Ghost Korean Folklore: Unveiling the Haunting Spirits from Korean Traditions. Web. Erişim Tarihi: 20.06.2024
