Müzik; sesleri ve ezgileri kullanarak estetik ürünler ortaya koyan, diğer bilim dallarından parçalar taşıyan çok yönlü bir sanat dalıdır. Sözlerin belirli kurallar çerçevesinde farklı ezgilerle ve notalarla oluşturulması müzik ve edebiyatın birlikteliğini oluşturan en önemli unsurlardandır.
Sanat dalları birbirlerinden beslenirler ve müzik-resim-edebiyat gibi alanları birbiriyle ilişkilendirmek mümkündür. Edebiyat ve müziğin bağlantısı da geçmiş bir yaşantıya sahiptir. Lev Nikolayeviç Tolstoy, Beethoven‘den etkilenmiş “Kreutzer Sonatı” ile aynı isimli bir roman yazmıştır. “Romeo ve Juliet“, “Anna Karanina“, Faust” ve daha birçok eser müzisyenlerin eserlerinde ilham aldıkları eserler olmuştur. Türk Edebiyatında da Halit Ziya Uşaklıgil ve Reşat Nuri Güntekin‘in eserleri birçok müzisyenin ilham kaynağı olmuştur.
Bu yazımızda da sizler için kitaplardan esinlenmiş birbirinden güzel 10 şarkıyı derledik. İyi okumalar ve iyi dinlemeler dileriz:
1. Nirvana – Scentless Apprentice
Kurt Cobain, Krist Novoselic ve Dave Grohl üçlüsünün muhteşem parçalarını yarattığını efsanevi Amerikan grunge tarz grubu Nirvana. Nirvana’nın “In Utero” albümünde yer alan “Scentless Apprentice“ (Kokusuz Çırak) şarkısında Patrick Süskind‘ın “Koku” adlı eserinden esinlenerek hazırlanmıştır. Aynı zamanda Kurt Cobain’in de en sevdiği kitapların arasında bulunan Koku, Cobain tarafından her zaman cebimde duran bir şey olarak bahsedilmiştir.
“Like most babies smell like butter
(Çoğu bebeğin tereyağı kokması gibi)
His smell smelled like no other
(Onun kokusu başka kimseye benzemiyordu)
He was born scentless and senseless
(O kokusuz ve hissiz doğdu
He was born a scentless apprentice
(O kokusuz bir çırak olarak doğdu)”
2. The Cure – Killing An Arab
Müzik evrenine adını altın harflerle yazdırmayı başarmış Alternatif rock grubu The Cure. “Killing an Arab“ için grup üyelerinden Robert Smith şarkıyı yazarken onu en çok Albert Camus‘un “Yabancı” kitabının etkilediğini söylemiş. Kitabın karakteri Meursault’un bir Arap’ı vurduğu kısma atıfta bulunduğunu belirtmiştir. Daha sonraları isimden dolayı tartışmalara sebep olmuştur.
“I’m alive
(Canlıyım)
I’m Dead
(Ölüyüm)
I’m the stranger
(Yabancıyım)
Killing an Arab
(Arabı öldüren)”
3. Elton John – Rocket Man
Pop müziğin öncülerinden olan, müzik endüstrisine olan katkılarıyla tanıdığımız, gelmiş geçmiş en büyük sanatçılar arasında yer alan Elton John. İkonik şarkısı “Rocket Man“i yazarken Ray Bradbrury‘nin aynı isimi taşıyan kısa öyküsünden faydalanmıştır. Şarkı sözleri, dünyayı terk eden astronotun uzayda geçirdiği zaman boyunca olan yalnızlığını konu almıştır. Elton John ve Bradbury esintilerinin bir arada gördüğümüz bu şarkıda verilmek istenen duyguyu derinlerde hissedebiliyoruz.
4. Radiohead – 2+2=5
Radiohead‘in “2+2=5” şarkısı George Orwell‘in distopik romanı 1984‘ün anlatıyor. Sadece bununla kalmayıp George Orwell’un 1984’ü birçok sanatçının ilham kaynağı olmuştur. Bunların arasında “Spies/Coldplay, Doublething/Doughlas Dare” gibi birçok sanatçı bulunmaktadır.
5. Radiohead – Banana Co.
“Banana Co.” ile Radiohead’in Street Spirit EP‘de karşılaşıyoruz. Yaratıcı ve çağdaş rock grupları arasında gösterilen Radiohead, Alternatif rock grubudur. Gabriel Garcia Marquez‘in en ünlü romanı olan “Yüzyıllık Yalnızlık” kitabında geçen muz şirketlerinin kurulduğu ve şehir sakinlerin yaşamlarını tamamen değiştirdiğini anlattığı bölüm referans alınarak yazılmıştır.
6. Teoman – Gönülçelen
J.D. Salinger‘in ünlü romanı “Çavdar Tarlasında Çocuklar” ,Teoman‘ın albümüyle aynı ismi taşıyan çıkış parçası “Gönülçelen“i yazarken onu etkileyen ve her zaman başucu kitabı olduğunu söylemiştir. Teoman, Çavdar Tarlasında Çocukları en sevdiği kitap olarak nitelendirmiştir, kitaptaki Holden karakterini kendi gençlik yıllarındaki Teoman’la ilişkilendirdiğinden bahsetmiştir. “Çavdar Tarlasında Çocukların” ilk çevirisi olan “Gönülçelen”e şarkısını yazarken sadık kaldığını da belirtmiştir.
“Gönülçelen, gönülçelen
Aynı anda utanmadan
Hem kırıcı hem kırılgan
Yordun beni gönülçelen”
7. Jefferson Airplane – White Rabbit
Birçoğumuzun da “White Rabbit” şarkısıyla tanıdığımız Psikedelik rock’ın öncülerinden olmuş efsanevi grup Jefferson Airplane. Grubun söz yazarı Grace Slick şarkısında Lewis Carroll tarafından kaleme alınmış hepimizin çocukluğunu süsleyen “Alice Harikalar Diyarında” kitabından ilham almıştır. Bilinmeyen bir sıvı içen küçük bir kızın yolcuğunu anlatan kitap grubun kendi dünyalarında yolculuğa çıkmalarını ve bizleri White Rabbit ile tanıştırmalarını sağladı.
“When the man on the chessboard get up
(Satranç tahtasındaki adamlar kalktığında)
And tell you where to go
(Ve gideceğin yeri sana söylediklerinde)
And you’ve just had some kind of mushroom
(Ve sen daha yeni, bir çeşit mantar yemiştin)
And your mind is moving low
(Ve zihnin yavaş ilerliyordu)
Go ask Alice, I think she’ll know
(Alice’e sor, bence o bilecektir)”
8. Led Zeppelin – Ramble On
Led Zeppelin grubunun vokalisti ve söz yazarı Robert Plant’ın, J.R.R Tolkien‘in “Yüzüklerin Efendisi” serisine büyük bir hayranlık beslediği ve sadece “Ramble On” değil daha birçok şarkısını yazarken de Yüzüklerin Efendisi’nden etkilendiği bilinir. Ramble On, Sam ve Frodo’nun yolculuğundan esinlenilmiş bir parçadır. Şarkının nesnesi olarak yüzük değil bir kadın olarak yazılmıştır.
9. Kate Bush – Wuthering Heights
Kendine özgü şarkı ve performanslarıyla tanıdığımız Kate Bush‘un unutulmaz şarkılarından olan “Wuthering Heights” Emily Bronte‘nin aynı isimli kitabından esinlenilmiştir. Şarkı kitabın müzikalleştirilmiş halidir. Şarkıda kitabın karakteri Catherine’nin yaşadığı duyguları yoğun olarak hissediyoruz. Klasik edebiyatın çağdaş müzikle olan büyülü birlikteliği bu parça ile gözler önüne seriliyor.
10. Bruce Springsteen – The Ghost of Tom Joad
Bruce Frederick Joseph Springsteen, Folk müzik ve Rock müziği harmanlayan efsanevi sanatçıdır. “The Ghost of Tom Joad” şarkısında John Steinbeck‘in hepimizin adını duyduğu ünlü “Gazap Üzümleri” romanında esinlenmiştir. Şarkı, işçi sınıfının hayat mücadelesini ve Büyük Buhranın etkilerini yansıtmaktadır. Sözlerin melodisi ve içerdiği kasvet hem kitabı hem de şarkıyı derinden hissetmemize yardımcı oluyor.
Kaynakça:
- Aydın, Aytunç. “Müziğin Diğer Bilimlerle İlişkisi.” Natural and Health Sciences (INHS-2020) (2020): 61.
- İzdiham. “Müzik ve Edebiyat İlişkisi“. Web. Erişim Tarihi: 28.11.2023
- Mr. Porter. “The Best Songs Inspired By Books“. Web. Erişim Tarihi: 15.12.2023
- News Literature. “5 Songs Inspired by Books, Current Literature“. Web. Erişim Tarihi: 15.12.2023
- The Guardian. “10 Songs You Didn’t Know Were Inspired by Literature“. Web. Erişim Tarihi: 15.12.2023
- Teoman Fan Club. “Teoman’dan Gönülçelen İle İlgili Açıklamalar“. Web. Erişim Tarihi: 01.12.2023
