“Kitap okuma alışkanlıklarımız nasıl değişti?” sorusuna günümüz penceresinden bakarak yanıt vermek en doğrusu sanırım. Gelişen teknoloji ile birlikte akıllı cihazlarımız ile geçirdiğimiz vakit çoğalırken okuma alışkanlıklarımız ne yönde etkilendi? İyi yönde (elimizdeki akıllı cihazlar sayesinde istediğimiz tüm kitaplara bir tık mesafesindeyiz) mi? Kötü yönde (sürekli kaydırarak önümüze düşen hızlı görüntüleri mi tüketiyoruz) mi? Bu soruların cevaplarını ve günümüz olanaklarında şekillenen okuma alışkanlıklarımızı mercek altına aldık.
Gelişen Teknoloji ile Kitap Okuma Alışkanlığı Arasında Doğrudan Bir İlişki Var mı?
Doğrudan bir ilişki olduğunu söyleyen bir kesim olsa da olmadığını söyleyen bir kesim de mevcut. “Doğrudan ilişkisi var,” diyenler de yine kendi içinde ikiye ayrılıyor: “Olumlu olarak etkiledi,” diyenler ve “olumsuz olarak etkiledi,” diyenler.
Olumlu olarak etkilediğini düşünenler benim gibi elektronik kitap okuyucusu sayesinde tüm kütüphanesini yanında taşıyabilenlerdir. Elbette bir kitabı eline alıp ona dokunarak sayfalarını çevirerek okumanın yerini hiçbir şey tutamaz ancak yine de kâğıt fiyatlarının, dolayısıyla kitap fiyatlarının geldiği son nokta bizleri elektronik kitaplara yönlendiriyor. Tüm kütüphaneni yanında taşımak, dilediğin kitaba anında ulaşabilmekse cabası.
Olumsuz olarak etkilediğini düşünenlerse, yukarıda da bahsettiğim gibi elektronik cihazları okuma vesilesi olarak değil de sosyal medyada vakit öldürme alanı olarak kullanan kişilerden bahsedenlerdir.
Bununla birlikte sosyal medyayı kısa makaleleri okumak, kişilerin tecrübelerinden faydalanmak, belli konularla ilgili hap bilgiler almak için kullananlar da mevcut. Bunları göz önüne alarak elektronik cihazların okuma alışkanlıklarımızı olumlu etkilediğini düşünebiliriz.
Doğrudan bir ilişkisi olmadığını söyleyenler ise kitabı yalnızca basılı olarak okuyan geleneksel insanlardır diye bir yargım var. Yanılıyorsam lütfen belirtin.
Pandemi Döneminde Kitaba Ulaşımın Kısıtlanmasının Etkileri Neler?
Ne yazık ki asrın en büyük felaketlerinden biri olarak nitelenen bir pandemi yaşamak durumunda kaldık. Bu da büyük bir çoğunluğumuzun basılı yayınlara erişimini etkiledi. Kütüphaneler ve kitapçılar kapandı. Bununla birlikte internet alışverişi popüler hale gelse de hasta birilerinin o kitaplara dokunmuş olma ihtimali pek çok insanı basılı yayınlardan soğuttu. Evde kalmak zorunda kalan pek çok insan da dijital kitaplara yönelip okuma alışkanlıklarına bir yenisini daha ekledi.
Sesli Kitapların Okuma Alışkanlığımızdaki Rolü Nedir?
Bundan on yıl önce sesli kitap mecraları pek ilgi görmezken günümüzde vakit sıkıntısı çeken kitap severlerin ilgi odağı haline geldi. Sesli kitaplar başlarda görme sorunu yaşayan bireyler için hazırlanırken artık birçok kitapseverin ilk tercihi haline geldi. Özellikle benim gibi trafikte vakit harcayanlar ya da evde ev işleri başını aşmış bireyler için sesli kitaplar hayat kurtarıcı bir hal aldı. Arabada giderken ya da toplu taşımada kulaklığını taktığında kitapların o mükemmel dünyasına girmek geçirilen zamanı kıymetli bir hale getiriyor.
Dijital Çağda Kitap Okuma Alışkanlıklarımız Nasıl Değişti?
2000’lerin başında internetin yaygınlaşması ile birlikte kitap okumaya ilgi azalırken internet üzerinden araştırmaya olan ilgi arttı çünkü koca koca ansiklopedilerdeki bilgilere ekranlarımızdan “bir tık” ile erişme şansı yakalamıştık. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte birkaç yıl içerisinde akıllı telefonlar ve dijital kitap okuyucular hayatımıza girdi. Bu sayede kitap okuma ile aramıza giren mesafe yeniden kapandı. Dilediğimiz kadar kitabı yanımızda taşıyor olmanın keyfi ile kitaplara dokunmanın verdiği haz arasında kalsak da yine de internet öncesi dönemdeki okuma miktarımıza eriştik. İnternet sayesinde dilediğimiz kitabı orijinal dilinden okuma fırsatını da elde eder olduk. Teknolojiyi yararımıza kullanmak konusunda da çağ atlamayı başardık. Kendimizle ne kadar gurur duysak az!
Sosyal Medya Kullanımının Kitap Okumaya Etkisi Nedir?
Bununla ilgili en çok dile getirilen sonuç, sosyal medya kullanımının kitap okuma alışkanlıklarımızı olumsuz yönde etkilediğidir. Başkalarının hayatlarını izlerken kendi hayatımızı ve hedeflerimizi unuttuğumuz, onları izleyip gıpta ederken kendi gelişimimiz için herhangi bir şey yapmanın aklımıza gelmediği doğrudur. Peki bundan ne ölçüde memnunuz? Ben kendi adıma hiç memnun değilim. Zira kendi sosyal medya uygulamalarıma süre kısıtlaması koydum ve belirlediğim süre dolduğunda ekranım otomatik olarak kapanıyor. Benim kendimce bulduğum çözüm budur. Çünkü sosyal medya hepimiz için albenisi yüksek bir mecra.
Kitap, duyguların, düşüncelerin ve hayallerin kompozisyon halinde anlatıldığı bir mecradır. Sosyal medya ise insanlar arasındaki etkileşimi sağlamak amacıyla kurulmuş bir mecradır. Kitap okumak her daim bünyesinde bir miktar yalnızlığı getirir. Oysa sosyal medya bireylerin birbirleri ile ilişkileri üzerinden var olur. İkisi neredeyse birbirlerinin tamamen zıttıdır. Ancak bu iki zıt uygulamayı birbiri ile bağdaştırmak da mümkün. Sosyal medya kullanıcıları arasında kitap tanıtımı yapan, okuyan ve anlatan büyük bir kesim de var. Bunlar sayesinde bireyler sosyal medyayı kitaplar hakkında bilgiler edinmek için kullanabilir.
Türkiye’de Kitap Okuma Oranları ile Fiyatlar Arasında Bir İlişki Var mı?
Yapılan bir araştırmaya göre on beş yaş üzerindeki bireylerin %69’u son bir yıl içerisinde hiç kitap okumamış. Geriye kalan %31’lik kısım ise son bir yıl içerisinde bir veya daha fazla kitap okumuşlar. Yine aynı araştırmada on beş ila yirmi dört yaş arasındaki bireylerin okul kitapları haricinde en çok kitap okuyan grup olduğu belirtiliyor. Bundaki en büyük etkenin ise kitap fiyatlarındaki ani ve fahiş artış olduğu beyan ediliyor. Kâğıda gelen büyük zamlar, telif ücretleri gibi birçok faktör maalesef kitap fiyatlarındaki bu anlamsız artışa neden oluyor. Bizimki gibi ekonomik durumu iyi olmayan ülkelerde de maalesef insanların kitap okumaktan ziyade hayati ihtiyaçları mevcut. Bu yüzden de okuma oranları ne yazık ki gittikçe düşmekte. Gelişen teknoloji ile birlikte okuma alışkanlıklarımız iyi yönde de kötü yönde de gelişebilir. Yeter ki biz hangi tarafta olduğumuza karar verelim.
Kaynakça:
- “Teknolojik Gelişmeler Kitap Okuma Alışkanlığını Ne Açıdan Etkiledi?”. Peki Games. Web. 20.10.24
- “Okuma Alışkanlıklarımız Değişiyor!”. Haksöz Haber. Web. 20.10.24
- “Pandemi, Okuma Alışkanlıklarımızı Ne Yönde Değiştirdi?”. Bürotime. Web. 20.10.24
- “Dijital Çağda Kitap Okuma Alışkanlıkları”. Psikolaj. Web. 23.10.24
- “Sosyal Medya Kullanımının Kitap Okumaya Etkisi”. Alaattin Çağıl. Web. 23.10.24
- “Kitap Okuma Oranı Düşüyor!”. Edebibülten. Web. 23.10.24
