Kelimelerden Notalara: Şiirlerden Uyarlanan 10 Yabancı Şarkı

Şiirler, dinleyicileriyle daha derin bir bağ kurmak isteyen müzisyenler için zengin bir ilham kaynağı sunar. Mazinin yetenekli şairlerinin mürekkebinden günümüz müzisyenlerinin melodilerine erişen bu ilham, lirik evreninin derinliklerine doğru bizi yolculuğa çıkarır. Şiirlerin ahenkli dizelerinden alınan cevherler adeta müzik ve şiirin kesiştiği yerde notaların sıcak sarılışında canlanır.

Müzisyenler, zamansız dizeleri unutulmaz melodilere dönüştürürken bizi de şarkıların büyüleyici dünyalarının ötesine götürürler. Şiirden notalara uzanan, her ritmin bir kafiyeyle buluştuğu ve insanı bir kediye sarılmış gibi dingin hissettiren on yabancı şarkıyı birlikte keşfedelim!

1. David Bowie – The Man Who Sold The World

The Man Who Sold The World şarkısı David Bowie’nin aynı adlı üçüncü albümünün bir parçasıdır. Bowie, diğer şarkılarında da olduğu gibi yıllarca kim olduğuyla ilgili yaşadığı mücadeleleri şarkıları aracılığıyla aktarmaktadır. Yeni karakterler yaratarak onları müzik videolarında icra etmektedir. Şarkı, hayatı boyunca başına gelen olaylar nedeniyle kendisini tanıyamayan ve bunun hakkında kendini kötü hisseden bir adam hakkında yazılmıştır. Şarkının sözleri şair Hugh Mearns’ın The Psychoed şiirinden ilham alınarak yeniden yorumlanmıştır.

As I was going up the stair
(Merdivenlerden çıkarken)
I met a man who wasn’t there
(Orada olmayan bir adamla karşılaştım)
He wasn’t there again today
(Bugün de orada değildi)
I wish, I wish he’d go away
(Keşke, keşke gitse)

2. Georges Bizet – L’amour est un oiseau rebelle (Carmen Operası)

Habanera olarak da bilinen ünlü arya L’amour est un oiseau rebelle, besteci Georges Bizet imzası taşımaktadır. Aynı zamanda dönemin en iyi librettistleri, Fransız opera ve müzikaller için senaryo/söz yazarları, Henri Meilhac ve Ludovic Halévy ile birlikte bestelenmiştir. Carmen operası‘ndaki bu arya, Prosper Mérimée’nin 1845 yılında yayımlanan aynı isimli hikâyesinden uyarlanmıştır. Şarkı sözleri, Carmen’in tutkulu ve asi ruhunu yansıtırken aşkı vahşi ve evcilleştirilemez bir kuş olarak anlatmaktadır.

İlk oynanış gecesinden tam üç ay sonra kalp rahatsızlığından yaşamını yitiren Bizet’nin eseri, ahlaksız ve kaba olarak nitelendirilmiştir. Bu nedenle hayatı boyunca opera tarihinin en büyük başarısızlığını yazdığını düşünmüştür. Fakat günümüzde bile yeni oyuncularla uyarlanmaya devam eden eser, kendini izleyenlere hayran bırakmaktadır. Tıpkı Van Gogh gibi Bizet de eserlerinin insanlar üzerinde bıraktığı büyüleyici etkiyi görmeden yaşamını yitirmiştir.

L’amour est un oiseau rebelle
(Aşk vahşi bir kuşa benzer)
Que nul ne peut apprivoiser
(Kimsenin evcilleştiremeyeceği)
Et c’est bien en vain qu’on l’appelle
(Ve onu aramanın bir faydası yok)
S’il lui convient de refuser
(Eğer reddediyorsa)
Rien n’y fait, menaces ou prières
(Hiçbir şey yardımcı olmaz, tehditler veya yalvarışlar)

3. Frog Choir – Double Trouble

Harry Potter serisinin hafızalarda yer edinen şarkısı Double Trouble, aynı zamanda Something Wicked This Way Comes adıyla da bilinmektedir. Şarkı, başarılı besteci John Williams tarafından bestelenmiştir. Harry Potter serisinin ilk üç filminin müziklerini hazırlamasının yanı sıra sanatçı, George Lucas ve Steven Spielberg gibi önemli yönetmenlerin film müziklerini de bestelemiştir. Williams, William Shakespeare‘in ünlü Macbeth eserinden aldığı, üç cadının bir kazanın başında durduğu sahneyi, Harry Potter ve Azkaban Tutsağı filmine uyarlamıştır.

Double, double, toil and trouble
(Çifte, çifte, zahmet ve sıkıntı)
Fire burn and cauldron bubble
(Ateş yanıyor ve kazan fokurduyor)
Double, double, toil and trouble
(Çifte, çifte, zahmet ve sıkıntı)
Something wicked this way comes
(Bu tarafa kötü bir şey geliyor)

4. Sting – The Burning Babe

The Burning Babe, tüm hayatını Kraliçe I. Elizabeth‘in hükümdarlığında geçiren Robert Southwell tarafından yazılmıştır. O dönemde Katolik inancı yasaktı ve rahiplerin İngiltere’de bulunması ölüm cezasına çarptırılıyordu. Fakat genç Southwell rahiplik eğitimi aldı. Avrupa’da yıllar geçirdikten sonra ülkesinde gizli misyonerlik yapmak istedi ama İngiltere’ye dönüşü casuslar tarafından izlenmekteydi. Birkaç yıl boyunca takma ad kullanarak, güvenli evler arasında dolaşarak gizlice yazılar yazdı ve rahiplik yaptı. 1595 yılında asılmasından sonra yayımlanan eserlerinden The Burning Babe adlı şiirin sözlerini ise ünlü müzisyen Sting, aynı adlı şarkısına uyarladı.

As I in hoary winter’s night stood shivering in the snow
(Ben ağarmış bir kış gecesinde karda titreyerek dururken)
Surprised I was with sudden heat which made my heart to glow
(Kalbimi alevlendiren ani bir sıcaklıkla şaşırdım)
And lifting up a fearful eye to view what fire was near
(Ve korku dolu gözlerle yakındaki ateşi görmek için yukarı baktığımda)
A pretty babe all burning bright did in the air appear
(Havada ışıl ışıl yanan güzel bir bebek belirdi)

5. The Beatles – Golden Slumbers

The Beatles, İngiltere’de kurulmuş bir rock müzik grubudur. Paul McCartney, John Lennon, Ringo Starr ve George Harrison grubun üyelerini oluşturmaktadır. Şarkı, Thomas Dekker’ın 17. yüzyılda yazdığı Golden Slumbers Kiss Your Eyes adlı şiirine dayanmaktadır. Paul McCartney, şarkıyı uyarlarken büyük bölümünü şiirin orijinal sözlerini kullanarak üvey kız kardeşinin piyanosunda yazmıştır. Tarihçi Mark Lewisohn’a göre McCartney, şarkıyı grup arkadaşı Lennon’ın araba kazasından bir gün sonra kaydetmiştir.

Golden slumbers kiss your eyes
(Altın uykular gözlerini öper)
Smiles awake you when you rise
(Kalktığında gülümsemeler seni uyandırır)
Sleep, pretty wantons, do not cry
(Uyuyun, güzel ahlaksızlar, ağlamayın)
And I will sing a lullaby
(Ve ben bir ninni söyleyeceğim)

6. Mumford & Sons – Darkness Visible

İngiltere’de kurulan İngiliz folk rock grubu Mumford & Sons, 2007 yılında Marcus Mumford, Ted Dwane, Ben Lovett ve Winston Marshall ile müzik dünyasına adım atmıştır. Fakat 2021 yılında Marshall’ın X platformu üzerinden attığı bir tweet tepki çekmiştir. Grup arkadaşlarının gündelik hayatlarında bu durumun olumsuzluklara yol açabileceğini düşünerek Marshall gruptan ayrılmıştır. Böylece ekip, üç kişiyle müzik kariyerlerine devam etmiştir. Darkness Visible şarkısını grup, 17. yüzyıl şairi olan John Milton‘ın Paradise Lost adlı epik şiirinden uyarlamıştır. Şiir, insanın Aden Bahçesi’nden düşüşüyle ilgili hikâyeyi anlatmaktadır.

Confounded, though immortal. But his doom
(Şaşkın, ama ölümsüz. Ama kaderi)
Reserved him to more wrath; for now the thought
(Onu daha fazla öfkeye mahkûm etti; şimdilik düşünce)
Both of lost happiness and lasting pain
(Hem kayıp mutluluğun hem de kalıcı acının)
Torments him: round he throws his baleful eyes
(Ona işkence ediyor: uğursuz gözlerini etrafa fırlatıyor)

7. Joni Mitchell – If

If şarkısı Joni Mitchell tarafından son kısmı değiştirilmiş ve dili günümüze uyarlanmış, özünde İngiliz yazar Rudyard Kipling’in bir şiiridir. If, Mitchell’ın 9 yıllık aradan sonra yazdığı ilk şarkı niteliğini taşımaktadır. Bir arkadaşının keşfetmesiyle şiiri öğrenen Mitchell, konu hakkında şunları söylemektedir: “Şiiri müziğe uyarlamak iyi olur diye düşündüm ve bu kolay oldu. Genellikle önce müziği yaparım ki bu daha zordur. Önce sözleri hazırlamak kolaydı.”

If you can keep your head
(Eğer soğukkanlılığını koruyabilirsen)
While all about you
(Her şey seninle ilgiliyken)
People are losing theirs and blaming you
(İnsanlar kendilerini kaybedip seni suçlarken)
If you can trust yourself
(Kendine güvenebilirsen)
When everybody doubts you
(Herkes senden şüphe ederken)
And make allowance for their doubting too
(Ve onların şüphelerini de hoş görebilirsin)

8. Traffic – John Barleycorn (Must Die)

Yerel halk tarafından söylenen, geleneksel bir şiir olan John Barleycorn, İngiliz rock grubu Traffic tarafından müzikal olarak uyarlanmıştır. Şiir, temel olarak yasaklamanın saçmalığını eleştirmektedir. Tanrı’nın işini yaptığını iddia eden, kendilerini cesur olarak tanımlayan içki içmeyenlerin, aslında ikiyüzlü oldukları ve bu işi mahvettikleri söylenmektedir. Şarkı sözlerinin sonunda özetlendiği gibi “biraz arpa tanesi olmadan” toprağı inşa etmek ve büyütmek için gerekli temel işi kimse yapamaz.

There were three men came out of the West
(Batıdan üç adam geldi)
Their fortunes for to try
(Şanslarını denemek için)
And these three men made a solemn vow
(Ve bu üç adam ciddi bir yemin ettiler)
John Barleycorn must die
(John Barleycorn ölmelidir)

9. Coldplay – Kaleidoscope

Kaleidoscope, 13. yüzyıl Pers şairi Rumi‘nin The Guest House adlı eserinin bir bölümünden oluşmaktadır. Coldplay tarafından seslendirilen şarkı, grubun yedinci albümünde yer almaktadır. Şiir, bir konuk evinin sakinlerinin hayatları boyunca yaşadıkları çeşitli deneyimleri kaleydoskopa benzetmektedir.

Rumi, eserinde okuyucuya iyi ya da kötü olmasına rağmen gelen tüm misafirleri kabul etmesini, onlara minnettar olmasını söylemektedir. Chris Martin, eşiyle olan evliliğinin son aşamasında depresif ve bunalmış hissettiğini, Rumi’nin eserinin ise boşanma sürecindeki zorlu dönemi atlatmasına yardımcı olduğunu söylemiştir. Rumi’nin şiirini Kaleidoscope adlı şarkısına dâhil etmiştir.

This being human is a guest house
(İnsan olmak bir misafirhanedir)
Every morning a new arrival
(Her sabah yeni bir misafir gelir)
A joy, a depression, a meanness
(Bir sevinç, bir depresyon, bir kötülük)
Some momentary awareness comes
(Bazı anlık farkındalıklar gelir)
As an unexpected visitor
(Beklenmedik bir ziyaretçi gibi)

10. Arctic Monkeys – I Wanna Be Yours

1900’lü yılların sonuna doğru İngiliz şair John Cooper Clarke‘ın yazdığı I wanna Be Yours isimli şiir, Arctic Monkeys grubu tarafından küçük değişikliklerle uyarlanmıştır. Bu şarkı, Monkeys grubunun bir davul makinesi ile kaydettiği ilk şarkı olma özelliğini taşımaktadır. Şarkı günümüzde öyle bir yere sahip oldu ki dinleyiciler ilk notadan şarkıyı tanımaya ve severek eşlik etmeye başlamaktadırlar.

John Cooper Clarke bir röportajında şu şekilde aktarmaktadır: “O zamanlar bir sürü başka şarkıyla birlikte yazdım, genelde öyle yazarım. Ne zaman olduğunu hatırlıyorum – 83 ya da 84 gibi bir şeydi. Bu şarkının düğünlerde en sevilen şarkı olduğunu fark ettim. ‘Düğünümde bu şarkıyı okuttum’ ya da ‘Kocam bana bu şarkıyı kullanarak evlenme teklif etti’ diyenlerin sayısı… Modern romantizm dünyasına çok faydalı oldu!”

I wanna be your vacuum cleaner, breathing in your dust
(Senin elektrikli süpürgen olmak istiyorum, tozunu içime çekmek istiyorum)
I wanna be your Ford Cortina, I will never rust
(Senin Ford Cortina’n olmak istiyorum, asla paslanmayacağım)
If you like your coffee hot, let me be your coffee pot
(Kahveni sıcak seviyorsan, kahve fincanın olayım)
You call the shots, I wanna be yours
(Kararları sen ver, ben senin olmak istiyorum)

Şiirlerden ilham alan yabancı şarkılar dünyasındaki lirik yolculuğumuzda şiir ve müzik arasındaki büyüleyici ilişkiyi keşfederken farklı türler arasında dolaştık. Bu yolculuktan net olarak anladığımız bir şey var ki, şiirin müzik üzerindeki etkisi çok daha yaygın. Şairlerin yüzyıllardır keşfettikleri temel temalar, duygular ve imgeler, müzisyenlerin yaratıcı melodilerinde ve ritimlerinde yeni anlamlar kazanmaktadır.

Fakat belki de en önemli çıkarım, müzik ve şiirin birer hikâye anlatımı biçimi olduğudur. İkisi de duyguları uyandırma, bizi başka dünyalara taşıma ve bakış açılarımızı zorlama gücüne sahiptir. Bu iki sanat formu bir araya geldiğinde ise ortaya büyülü bir sonuç çıkmaktadır. Bu nedenle, bir dahaki sefere sizi etkileyen bir şarkı duyduğunuzda, yüzeyin altında gizlenmiş olabilecek şiirsel etkileri düşünürken zihninizde bir yolculuğa çıkın. Keşfettiklerinize şaşırabilirsiniz!

Kaynakça:

• Kapak Görseli Canva ile tasarlanmıştır. Erişim Tarihi: 14.08.2025
• “Carmen: ‘L’amour Est Un Oiseau Rebelle’ Türkçe Çeviri (Elina Garanca) (Habanera).” Youtube, Callisto, 14 May 2021, Web. Erişim Tarihi: 14.08.2025
• “The Ballad of John Barleycorn”. lancaster.ac.uk. Web. Erişim Tarihi: 14.08.2025
• “The Burning Babe, Robert Southwell, SJ”. stjames-cathedral. St. James Cathedral, Web. Erişim Tarihi: 15.08.2025
• “The Burning Babe by Sting”. songfacts. Web. Erişim Tarihi: 14.08.2025
• “What Is the Story of Carmen? Plot, Synopsis and More”. eno. English National Opera, 24 July 2025, Web. Erişim Tarihi: 14.08.2025
• “Kaleidoscope”. coldplay.fandom. Web. Erişim Tarihi: 14.08.2025
• “Double Trouble”. harrypotter.fandom. Web. Erişim Tarihi: 14.08.2025