İçindeki derin duygu ve düşünceleri opera ve bale başta olmak üzere sanatına yansıtan isim: Tchaikovsky. Kuğu Gölü balesi, Fındıkkıran ve Mevsimler eserleri başta olmak üzere 1812 Uvertürü ile de bizi derinden etkilemeyi başarmıştır. Başarılı bestesi Tchaikovsky’nin hayatına ve 1812 Uvertürü’nün hikayesine değindiğimiz yazımız sizlerle.
Tchaikovsky Kimdir?
Dünya sanat tarihine bestelediği eserler ile imzasını atan Pyotr İlyiç Tchaikovsky, 7 Mayıs 1840’ta o zamanlar Rusya İmparatorluğu’nun Vyatka eyaletinde bulunan günümüz Udmurtya’sında küçük bir maden şehri olan Votkinsk’te doğdu.
Tchaikovsky, beş yaşında piyano dersi almaya başladı. Üç yıl içinde öğretmeni kadar yetkin bir şekilde müzik okuyabilecek kadar yetenekli bir öğrenciydi. Evebeynleri ünlü besteci Tchaikovsky’nin müziğe olan yeteneğini fark ettiklerinde desteklemek için özel ders almasını sağladı. Ancak ailesinin müzik yeteneği karşısındaki arzuları, Tchaikovsky büyüdükçe azalarak söndü. Çünkü ailesi Tchaikovsky’nin hukuk öğrenimi görmesini arzu ediyorlardı.
Evebeynleri, Tchaikovsky’nin 1850 yılında Çaykovski’yi Sankt Petersburg’ta bulunan İmparatorluk Hukuk Okulu‘na göndermeye karar verdi. Bu okul daha çok küçük soylu ve seçkin tabakanın çocuklarına hitap ediyordu ve öğrencilerini devlet memuru kariyerine hazırlıyordu. Okula giriş yaşı 12 olduğu için Çaykovski evinden 1.300 km. uzakta okulun hazırlık sınıfında iki yıl geçirmek zorundaydı. Bu iki yıl geçtikten sonra Çaykovski yedi yıllık öğrenim almak üzere İmparatorluk Hukuk Okuluna geçti.
Hukuk öğrenimi tamamlayan romantik dönem Rus klasik müzik bestecisi, ailesinin istememesine rağmen müzik alanında kariyer yapmayı seçerek 1862 yılında Sankt Peterburg Konservatuvarı’na girdi ve 1865 yılında mezun oldu. 19. yüzyılda yaşamış olan Pyotr İlyiç Tchaikovsky, beşinci kolera salgını adı verilen hastalık nedeniyle hayatını kaybetti.
Gelin birlikte hafızamızda hipnotik bir etki uyandıran Tchaikovsky’nin bestelediği 1812 Uvertürü’nün hikayesini ve bölümlerinin mercek altına alalım.
1812 Uvertürü ve Napolyon’un Rusya Seferi
1812 senesi dünya savaş tarihinde yoğun senelerden biriydi. Savaşlar arasında en dikkat çekenlerinden biri 1812 yılında gerçekleşmiştir. Bu savaş Fransa ve Rusya arasında yaşanmıştır. Taraflar, mücadelelerini amaçlarına uygun olarak isimlendirmişti. Ruslar, 1812 Vatanseverlik Savaşı olarak, Fransızlar ise Rus Cephesi olarak adlandırmıştır.
Yönetmen, besteci ve piyanist Nikolai Rubinstein, Tchaikovsky’den 1812’deki Borodino muharebesinde Rusların Napoleon ordularına karşı gösterdikler cesaret örneğinin 70. yıldönümü anısına bir beste yapmasını istemiştir. Aynı zaman aralığında Moskova’daki yeni Kremlin Katedrali’nin de açılışını kutlanacaktı. Bu isteğin üzerine Tchaikovsky, Napolyon ve ordusunun sefere başlamasından, Moskova’dan çekilmek zorunda kaldığı son ana kadar olan olayları müzikal semboller yardımıyla besteleyerek 1812 Uvertürü adlı eserinde anlatmıştır. Tchaikovsky’nin bestelediği 1812 Uvertürü, Borodino’da ölen 45.000 Rus askerini anma ve milli ruhun varlığını sürdürüldüğüne dair izler taşımaktadır.
1812 Uvertürü: Açılış Bölümü
Eserin açılış bölümünde, eski bir Doğu Ortodoks ilahisi olan “Tanrım, Sen Halkımızı Koru”yu dinlemekteyiz. Vatansever Rus halkı, Napolyon’un Büyük Ordusu yaklaşırken dua ettiklerini temsil etmektedir.
Borodino Muharebesi
Dinlediğimiz Borodino Muharebesi bölümünde, orduların git gide yaklaşarak savaşın başlayacağını Fransız Milli Marşı olan “La Marseillaise” ile Rus melodilerinin peş peşe gelmesiyle hissediyoruz. Davul ve zillerin ani vuruşları, patlayan topların sesleri ile galip gelmeye çalışan iki milletin mücadelesine şahit oluyoruz.
80 Saniyelik Bir Unison Pasaj: İnici Sıra
Borodino Muharebesini Napolyon kazanmıştır. Bu durumdan ötürü Fransız Marşı’nın teması baskın olarak duyulmaktadır. Peşi sıra duyulan beş atış sesiyle de kazanan ilan edilmiştir.
Orkestra 80 saniye boyunca kalınlaşan inici sıra çalar. Daha açık bir ifadeyle, orkestrada bulunan herkes aynı melodiyi çalmasına inici sıra denmektedir. İnici sıra performansı yaklaşık 80 saniye gibi müthiş bir performans ile duyulmaktadır. Tchaikovsky, Borodino’nun ardından Moskova’ya giren Napolyon ile 700 bin kişilik ordusunun dondurucu Rus kışında yapmak zorunda kaldığı büyük geri çekilmeyi ifade etmektedir. Ünlü bestekar, müziğin ifade gücünü dinleyicilerine çarpıcı bir şekilde inici sıra vurgusu ile yansıtmaktadır.
Zafere Doğru: “Tanrım, Sen Halkını Koru” Ve Görkemli Final
Halkın duaları sonunda gerçekleşmiştir. Giriş bölümünde okunan ilahi finale doğru zafer gururu ile daha coşkulu ve gösterişli olarak bestede yer almaktadır.
Bestenin görkemli finalinde ise Tchaikovsky’nin orkestraya dahil ettiği topların atışları, halkın zafer sevincini doruklarda yaşadığını bizlere duyurmaktadır. Bu görkemli finale Rusya’nın milli marşı olan “Tanrı Çar’ı Korusun” da eşlik eşmektedir.
1812 Uvertürü, gerçek top atışları ve havai fişek gösterileri ile sona ermektedir. Eser, bestelenme amacı ve yapısı nedeniyle açık alan organizasyonlarında tercih edilmektedir. Kapalı alan konserlerinde ise top atışları timpaniler ve davullar aracılığıyla temsil edilmektedir. Bestelendiği dönemde hak ettiği ilgiyi göremeyen 1812 Uvertürü, ilk olarak 20 ağustos 1882’de Moskova’da sergilenmiştir. Buna rağmen Tchaikovsky’nin uvertürü, Rus gururunun ve samimi yurtseverliğinin bir anıtı olarak anılmaya devam etmektedir.
Kaynakça:
- Hürriyet, “Çaykovski Kimdir?”, Web. Erişim Tarihi: 12.12.2022.
- Bir Dünya Müzik, “İçindeki Gerçek Top Atışları ile Bir Savaşın Hikayesini Anlatan Eser/ Tchaikovsky 1812 Uvertürü”, Web. Erişim Tarihi: 12.12.2022.
- Eferrit, “Çaykovski’nin 1812 Overture”, Web. Erişim Tarihi: 12.12.2022.
