Alman sanatçı Kathe Kollwitz, erkek egemen sanat dünyasında kadınları ve işçi sınıfını odağına alan bir sanatsal vizyonla var olmayı başarmış ve dünya sanatına yön veren usta sanatçılardandır.
Kollwitz, insan duygularının derinliğini ve sosyal adaletin amansız arayışını bütün çıplaklığıyla gözler önüne serme noktasında sanat tarihinin devlerinden biri olarak görülmektedir. Dışavurumculuğun en büyük isimlerinden biri olan Kollwitz, ötekileştirilmiş ve ezilmiş insanların mücadelelerini, acılarını, dirençlerini eserlerine konu yapmıştır. Çizim ve baskı resimden heykele kadar çeşitli alanlardaki ustalığıyla bilinen Kollwitz, salt estetik çekiciliğin ötesine geçerek insan olmanın ne anlama geldiğinin özüne inen bir eserler bütünü yaratmıştır.
“Käthe Kollwitz’i bir sanatçı olarak diğerlerinden ayıran bir özellik söylemek gerekirse, bu onun karakteridir. Nadiren bir sanatçı, en başından beri kendi yolunu bu kadar kesin bir şekilde çizmiş ve on yıllar boyunca bu kadın kadar kararlı bir şekilde ona bağlı kalmıştır. O, sosyal adalet ve toplumun alt sınıfları için daha iyi bir dünya için mücadele etme çağrısıyla hareket eden olağanüstü bir yaratıcıdır.”
-Curt Glaser
Erken Yaşamı ve Eğitimi
1867’de günümüzde Rusya sınırları içinde bulunan Königsberg’de dünyaya gelen Kathe Kollwitz, Avrupa’da derin siyasi ve sosyal çekişmelerin olduğu bir dönemde yaşamıştır. Toplumsal bilincinin tohumları, hayatının erken dönemlerinde büyüdüğü evin politik bağlılığı etrafında filizlenerek sanatının temelini oluşturdu. Babasının sosyal adalete olan bağlılığı ve işçi sınıfının zor koşullarını birebir yaşaması, Kollwitz’in sanatsal hassasiyetini derinden etkiledi.
Erken yaşamında Kollwitz, sanata olan doğal eğilimini keşfetti ve bu tutkusu genç yaşlarda belirginleşti. Königsberg’de sanatçı olma yolunda ilerleyen bir kız çocuğunun karşılaşabileceği birçok zorlukla karşılaştı. Ancak ailesi, onun yeteneklerini destekleyerek, ona erken yaşta resim eğitimi almaya başlaması için cesaret verdi. Berlin’deki Kadın Sanat Okulu‘nda aldığı eğitim sanata yönelik kariyerinin temelini oluşturdu. Bu dönemde, Kollwitz, sanat dünyasına adım atan birçok genç kadın gibi, erkek egemen sanat ortamında mücadele etti. Ancak azimli ve yetenekli olduğu için kısa sürede tanındı. Daha sonra Max Thedy‘nin yanında çalışması, onun sanatında büyük bir gelişim sağladı. Thedy’nin rehberliğinde, Kollwitz’in tarzı ve teknik becerileri daha da olgunlaştı. Bu dönemde, Kollwitz’in sanatında toplumsal temalar ve insanın iç dünyasına odaklanma eğilimi belirginleşti.
Kollwitz’in sanatsal yolculuğu dur durak bilmeyen bir keşif ve evrim süreciydi. Başlangıçta bir ressam olarak eğitim almış olsa da zamanının önde gelen sanatçılarından biri olarak ününü sağlamlaştıracak olan adımı baskı resim alanına girmesi ile oldu. Kollwitz, gravür, litografi ve gravür gibi araçlarla, vizyonuna benzersiz bir şekilde uygun bir ifade aracı buldu. Soyutlamanın doğuşuna tanıklık eden bir çağda, kendine has natüralist üslubu, yoğun çizgi ağları ve kontrastlarla evrensel insan deneyimlerini güçlü ve duygusal bir şekilde tasvir ediyordu.
Deneyimlerinin duygusal kalıntılarına eserlerinde yer veren Kollwitz Birinci Dünya Savaşı’nda oğlu Peter’ı kaybetmesi sonucunda yaşamı boyunca yas konusu üzerine derinlemesine çalışmaya karar vermiştir. Eserlerinde kullandığı çoğu motifi eşinin işçiler ve ihtiyaç sahibi insanlar için açtığı ve aynı zamanda atölyesinin de bulunduğu sağlık kliniğinden ilham alarak oluşturmuştur. Cesur, sade kompozisyonları ve duygusal yoğunluğu onu çağdaşlarından ayırarak hem yurtiçinde hem de dünya çapında beğeni kazanmasını sağladı.
Kollwitz’in eserleri, insanlık durumunu ve özellikle de haklarından mahrum bırakılmış işçi sınıfının acılarını cesurca tasvir eder. İster “Ölü Çocuğuyla Anne” gibi eserlerinde annelerin çocuklarının yasını anlatırken, ister ufuk açıcı serisi “Dokumacılar”da işçilerin ıstırabını yakalarken, Kollwitz her zaman konularına empati ve ciddiyetin benzersiz bir karışımıyla yaklaşmıştır.
Sanatı toplumu aydınlatan bir ayna görevi üstlenir ve izleyicileri yoksulluk, eşitsizlik ve savaşın insani maliyeti hakkındaki rahatsız edici gerçeklerle yüzleşmeye zorlar. Kollwitz’in eserlerinin başlıca temalarından biri annelik içgüdüsü ve aile bağlarıdır. Kendisi de bir anne olarak, anneliğin doğasında var olan sevgi, kayıp ve fedakârlık gibi evrensel deneyimleri derinden anlamıştır. Sosyal adaletinin temeli olan empati kavramı, anne ve çocuk tasvirlerinde parıldar; bu tasvirlerinde hassasiyet ve kırılganlık anlarını olağanüstü bir duyarlılıkla yansıtır. Kollwitz’in pasifizme olan sarsılmaz bağlılığı ve savaşı kınaması da sanatsal duyarlılığının mihenk taşlarından birini oluşturmuştur. Birinci Dünya Savaşı’nın dehşeti Kollwitz’in ruhunda silinmez bir iz bırakmış ve ikonik gravür serisi “Krieg” (Savaş) dahil olmak üzere en güçlü savaş karşıtı eserlerinden bazılarına ilham vermiştir. Kollwitz, sade ve akıldan çıkmayan imgelerle savaşın yol açtığı yıkımı gözler önüne sererek, savaşın anlamsız vahşetinin yakıcı bir iddianamesini sunmuştur.
Eserleri
Self Portrait en Face
Kollwitz bu otoportreyi çizdiğinde otuz yedi yaşındaydı ve Almanya’nın çok saygı duyulan sanatçılarından biri olmuştu. Erkeklerin egemen olduğu ve genellikle resme odaklanan bir sanat dünyasında kendine özgü bir yol izlemiş ve kadınların yaşadığı zorluklara dikkat çeken bir baskı resim pratiği oluşturmuştur. Bu eserde, kendini drama dolu yüz ifadesiyle, koyu mavi arka planın önüne yerleştirilen basit ama heykelsi bir tarzda tasvir ediyor. Dürüst bakışları, eserlerini tanımlayan azim ve duygusal derinliği yansıtıyor.
March of the Weavers
Baltalar ve tahta sırıklarla donanmış, zayıflıktan bir deri bir kemik kalan, küskün dokumacılar yumruklarını sıkarak işverenlerinin evine doğru ilerliyorlar. Dokumacılar arasında bazıları yumruklarını sıksa da bazıları ağızlarını açıp savaş çığlığı atıyor ya da şarkı söylüyor gibiler. Ancak sahnenin genel atmosferi, erkeklerin mütevazı koyu renkli giysileri, zayıflıktan kemikleri belirginleşmiş yüzleri ile kasvetli ve ıssız bir tablo çiziyor. Bu ıssızlık, dokumacıların kambur duruşları ve başlarının hemen üzerinde ağırlık yapan yatay çizgi ile de pekiştiriliyor. Resmin ön planında, Kollwitz’in kendini özdeşleştirebileceği çocuklu bir kadın figürü de bulunmaktadır.
Two Children at the Bannister
1920’lerin ortalarından itibaren Käthe Kollwitz, çocukları kaygısız ve günlük yaşamlarının tipik durumlarında tasvir eden eserler üretti. 1927’de yarattığı bu günlük sahne tasviri, en büyüleyici ve en iyi bilinen eserlerinden biridir. Meraklı iki küçük kız, merdiven boşluğunda duruyor, heyecanla trabzanın üzerine eğiliyor ya da parmaklıkların arasından belki de bir ziyaretçiyi beklentisiyle bakıyor.
Storming the Gate
Bu eser, dokumacıların üreticinin evine gelişini anlatıyor. Erkekler, bir kadın tarafından kendilerine verilen evin önüne parke taşları fırlatırken, diğerleri görkemli bahçe kapısına baltalarla saldırırlar. Hauptmann’ın “Dokumacılar” oyununda, dokumacı grubun sahne dışında olduğu fakat taleplerini haykırırken duyulabildikleri sahneye karşın, Kollwitz şiddetli ayaklanmanın görsel bir tasvirini oluşturmuştur. Kadınlar ve korkmuş çocuklar, ön planda isyana katılırken görülüyorlar. Ancak, kapı ve duvar bu sahnede aşılmaz bir engel olarak beliriyor ve dokumacıların evi basma çabasının başarısızlıkla sonuçlanacağını gösteriyor.
The Widow II
Sanatçı bu eserde, çocuğunu kaybeden çaresiz bir kadını tasvir ediyor. Kadın figürü ön planda, bebeği kucağında yüzükoyun olarak görülür. Kollwitz, ilk tasarımda kadını daha kısa ve çocuğu kompozisyonun merkezinde göstermiştir. Son gravürde, figürün ayaklarına odaklanarak daha güçlü bir ifade yaratmıştır.
Son Yılları ve Mirası
1933’te Nazi hükümeti, onu Prusya Akademisi’ne atanan ilk kadın profesör olma pozisyonunu bırakması için zorladı; kısa bir süre sonra ise sanatını sergilemesi yasaklandı. II. Dünya Savaşı sırasında Kollwitz’in eserleri Nazi rejimi tarafından yasaklandı ve birçok eseri yok edildi.
Kollwitz, 1945’te savaşın sona ermesinden kısa bir süre sonra vefat etti. Ancak, sanatı ve sanatıyla dünyaya iletmek istediği mesajları bugün hâlâ yaşamaktadır. Sanatsal başarılarından çok daha fazlası olarak Kollwitz’in mirası, sanatın sosyal değişim için bir katalizör olabileceğinin kesin bir kanıtını sağlamaktadır. Hayatı boyunca, işçi sınıfı ve ötekileştirilenlerin haklarını savunmak adına gücünü kullanarak, zamanının politik ve sosyal meselelerine karşı durdu ve bu duruşunu sürdürdü. Sosyal adalete olan sarsılmaz bağlılığı hem sanatçıları hem de aktivistleri, daha adil ve şefkatli bir dünya arayışında sanatın dönüştürücü potansiyelini hatırlatarak cesaretlendirmekte ve harekete geçirmektedir.
Kaynakça
- “Kathe Kollwitz. Museum of Modern Art (MoMA). Web. 23 Nisan 2024.”
- “March of the Weavers. Kathe Kollwitz Museum Köln. Web. 26 Nisan 2024.”
- “Storming the Gate Kathe Kollwitz Museum Köln. Web. 26 Nisan 2024.”
- “Two Children at the Bannister. Kathe Kollwitz Museum Köln. Web. 26 Nisan 2024.”
- “The Radical Printmaking of Kathe Kollwitz. Jacobin. Web. 24 Nisan 2024.”
- “Seed for Sowing Should Not Be Milled. Kathe Kollwitz Museum Köln. Web. 1 Mayıs 2024.”
- “Kathe Kollwitz. National Museum of Women in the Arts (NMWA). Web. 23 Nisan 2024.”
- “Kathe Kollwitz Biography. Kathe Kollwitz Museum Köln. Web. 25 Nisan 2024.”
- “The Widow II. Kathe Kollwitz Museum Köln. Web. 25 Nisan 2024.”
