Kanatlı At Pegasus’un Doğuşu

Pegasus‘un hikâyesi Antik Yunan sanatı ve edebiyatında oldukça gözdedir. Pegasus’un havada süzülen göz alıcı uçuşu, ruhun ölümsüzlüğünün bir sembolü olarak tanımlanmakta ve şiirsel ilham ile özdeştirilmektedir.

Pegasus’un Doğuşu

Yunan esatirinin meşhur kahramanı Perseus, annesini kurtarmak uğruna Kral Polydektes’a Medusa‘nın başını getireceğini söylemiştir. Athena başta olmak üzere Hermes ve Hades’inde yardımı ile Perseus Medusa’nın başını kesip vücudundan ayırmıştır. Medusa’nın yere yığılmış bedeni bir kan gölüne döner ve denizin köpüğüne karışır. Rivayete göre işte Pegasus ve Chrysaor o an doğmaktadır. Pegasus bembeyaz ve parlak tüyleri uzun tapılası kanatlarının ve ölümsüzlüğünün ihtişamıyla anılır hala daha. Beyaz renginin ilahi bir tarafı vardır aslında: Çoğu mitte, sanat yapıtlarında ve gerçek tarih boyutunda beyaz renkli atlar; kralların, prestiji yüksek kişilerin atlarıdır -Beyaz renkli atların ender bulunması mıdır onları gözde yapan yoksa beyaz renginin felsefesi mi o konu da bir yorum yapabilmek pek mümkün değildir-.

Hesiodos (didaktik şiirin babası) Pegasus’un doğumunu şöyle anlatır:

Phorkys’le birleşen Keto Graiaları doğurdu…
Gorgoları da doğuran Keto’dur…
Sthenno, Euryale ve bahtsız Medusa…
Perseus kestiği zaman kafasını
Khrysaor’la Pegasos çıkıverdi kanından.
Biri Okeanos ‘un kaynaklarından doğduğu için,
öteki elinde altın kılıç tuttuğu için
almışlardı Pegasos’la Khrysaor adlarını.
Pegasos bırakıp davarlar anası toprağı
havalandı gitti ölümsüzlere doğru.
Zeus ‘un sarayında oturur şimdi
şimşekle yıldırım taşıyıp onun adına.

Doğumuyla ilgili bir diğer teori ise Pegasus’un babası Poseidon’un Medusa’yı baştan çıkarırken at şeklini aldığından dolayı kanatlı bir at olarak doğmuş olmasıdır. Pegasus doğar doğmaz gökyüzü ikiye yarılmış şimşekler yeri göğü delip inletmiş ve Pegasus’un  gökyüzüyle, göklerin gücüyle olan bağlantısı tam da doğduğu an başlamıştır. Doğmasının ardından şimşekler arasına süzülen Pegasus doğruca Olympos’a uçmuştur. Burada Zeus’un yıldırımlarını getirme görevini üstlenmiştir -Bir başka söylentide ise Zeka ve sanat tanrıça Athena’nın Pegasus’u ehlileştirip, sevgilisi Andromeda’ya yardım etmesi için Perseus’a verdiği söylenir. Pegasus uzun bir süre Olympos Dağı’nda hayatını sürdürmüş ve tarihsel süreçte sanatçılara esin kaynağı olmuştur-.

Pegasus iyilikten ve sadakatten yana olan bir yaratık olmasından dolayı her daim iyi şekilde rivayet edilir. Öyle ya da böyle Pegasus, ölümüne dek Olimpos Dağı’nda yaşamış ve tarih boyunca her türden sanatçıya ilham kaynağı olmuştur. Mite göre Musalar‘a (veya Müzler) ilham verdiği sanılan Helicon Dağı’ndaki Hippocrene pınarı Pegasusun ön ayağını yere vurmasıyla meydana gelmiştir.

Rönesans Dönemini‘nin sonuna kadar Antik Çağ‘ın bilgeliğini sembolize etmesiyle özdeşleşen Pegasus daha sonraki yıllarda şairlere bu bilgelikten ilham kaynağı olmaya giden değişimi yaratır. Bu yüzdendir ki şiirsel esin, şiirsel ilham kavramları ile birebir özdeşleşmiş, 19. yüzyıl şiiriyle de ilişkilendirilmiştir.

Pegasus Yunan mitolojisinde olmasının yanı sıra türk mitinde de tulpar adı ile anılmaktadır. Tulpar soyunu devam ettirebilmek için Ocyrrhoe (Zeus’un veliahtı, Poseidon’un kız kardeşi olan uçan at olarak tasvir edilir) ile evlenmiştir. Bu evlilikten doğan tüm çocuklar kanatlı at soyunu başlatmıştır. Yunan mitinde olduğu gibi Türk mitolojisinde tulparlarda soylular ile tasfir edilir yalnızca. Tam da bu sebepten mitolojiler birbiriyle ilintilidir, birbirlerini ilmek ilmek işlemişlerdir. Pegasus her mitolojide farklı isimlerle anılır, aslında gerek tulpar olsun gerek Muhammed’in Burak’ı olsun far ketmez. Efsaneler dinler birbirlerine oldukça yakın birbirleriyle bir o kadar ilintilidir. Bugün Pegasusa inanmayanlar bi o kadar Muhammed’in Burak’ını Türk mitinin tulparına inananlarıdır.

Kaynakça

1. Gürçay, Serdar. “Mitolojilerde Uçan At Motifi Üzerine
   Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. dergipark. 2019 Ocak, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/705343. Erişim Tarihi: 13.03.2023
2. Anonim. “Pegasus : Yunan Mitolojisinin Kanatlı Atı”. okuryazarım. 07.06.2017, https://okuryazarim.com/pegasus/. Erişim Tarihi: 13.03.2023