İstanbul yüzyıllar boyunca tarihin izlerini bağrında saklamış, on binlerce yapıya kucak açmıştır. Bu şehirde her köşe başı, geçmişten günümüze uzanan sessiz bir tanıktır ancak bizler önlerinden geçip giderken ya da soluklanacak bir durak ararken çoğu zaman bu yapıların farkına bile varmayız. Oysa onlar tüm ihtişamlarıyla daima gözlerimizin önündedir.
Gelin o görkemli yapılardan biri olan Mısır Apartmanı’nı, içinde sakladığı capcanlı tarihi ve büyüleyici atmosferiyle birlikte keşfedelim.
Mimar Hovsep Aznavur Kimdir?
Ermeni asıllı Hovsep Aznavur 1854 yılında Londra’da doğmuştur. 1867 yılında ailesiyle İstanbul’a göçen Aznavur, güzel sanatlar eğitimini Roma’da tamamlamıştır. Art Nouveau ve Neo-Klasik tarzları benimseyen mimar, Osmanlı ve Batı mimarisini harmanlayan eklektik bir üsluba sahiptir.
Hosvep Aznavur’un önemli eserleri arasında, Mısır Apartmanı, Sveti Stefan Bulgar Kilisesi ve Cibali Tütün Fabrikası yer almaktadır.
Mısır Apartmanı’nın Tarihçesi
Mısır Apartmanı’nı inşa edildiği yıldan bugüne kadar geçen süreçte üç ayrı dönem yaşamıştır. İlki, Mısırlı Abbas Halim Paşa‘nın kişisel konutu olarak kullanıldığı dönemdir. Apartman bu döneminde Abdülhak Hamit Tarhan, Süleyman Nazif, Samipaşazade Sezai ve Cenap Şahabeddin gibi dönemin ünlü şair ve yazarlarını ağırlamıştır bu nedenle edebiyat gecelerinin düzenlendiği bir merkez haline gelmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında ünlü terziler ve moda evleriyle Atatürk‘ün diş hekimi Sami Günzberg’in muayenehanesi de apartmanda yer almıştır. 1934 yılında Abbas Halim Paşa’nın ölümüyle apartman katlara ayrılarak dairelere dönüştürülmüş ve kiralanmaya başlamıştır. Bu dairelerden birine de şair Mithat Cemal Kuntay yerleşmiş ve ona misafirliğe gelen Mehmet Akif Ersoy da ömrünün son zamanlarını burada geçirmiştir.
İkinci döneminde ise apartmanı, 1940 yılında dönemin zenginlerinden Hayri İpar satın almıştır. İpar döneminde altı katı olan apartmana iki kat daha eklenmiş ve bina toplamda sekiz kata ulaşmıştır. Dokuzuncu katın da ruhsatı alınmış ancak bu katın yapımı hiçbir zaman gerçekleşmemiştir.
İpar ailesinin uzun yıllar yurtdışında yaşaması sebebiyle bakımsız kalan apartmanın %70’ini 2000’lerin başında bir inşaat firması satın alarak restore etmiştir. Bu restorasyon çalışmasının sonucunda binanın günümüzde de devam eden üçüncü dönemi başlamıştır. Üçüncü dönemde apartman dairelerinin yerini restoranlar, galeriler, lokaller ve çalışma ofisleri almıştır. İleriki zamanlarda apartmana bir asansör de eklenmiştir ancak bu asansör sonradan eklenen katlara ulaşmamış, yalnızca zemin ve altıncı kat arasında çalışmıştır.
Mısır Apartmanı’nın Mimarisi
St. Antuan Kilisesi‘ne komşu olan Mısır Apartmanı, yıkılan Trocadero Tiyatrosu’nun yerine kışlık bir konak olarak yapılmıştır. 1905 yılında yapımına başlanan altı katlı apartmanın inşası, yaklaşık beş yıl sürerek 1910 yılında tamamlanmıştır. Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi‘nin izlerini taşıyan Mısır Apartmanı, İstanbul’un ilk betonarme binası olma özelliğine de sahiptir. Binanın statik projesi Fransa’daki bir büro tarafından yapılmıştır ve inşaat malzemeleri de yine Fransa’dan getirilmiştir.
Her katında farklı izler taşıyan Mısır Apartmanı’nın, birinci ve ikinci kat balkonları Fransız balkonu şeklinde tasarlanmıştır. İkinci kat balkonlarının korkulukları taş malzemeden yapılmıştır ve kum saati şeklini anımsatmaktadır. Üçüncü kat balkonu Bursa kemerli balkon şeklinde tasarlanmış, balkon korkulukları ise taş ve demir malzeme kullanarak yapılmıştır. Üçüncü kattaki konsollar ikinci katta bulunanlardan daha süslü olduğu için birbirilerinden ayrılmıştır. Tam ortada bulunan dördüncü kat balkonu, dairesel şekilde yapılan alınlıkları ve beşik kemer şeklindeki pencereleriyle diğerlerinden farklıdır. Balkon korkulukları burada da taş malzemeden yapılmıştır. Beşinci kat ise tam ortasına konumlanan dairesel bir alınlık ve mavi mozaikler ile öne çıkmıştır.
İçinde yaşayan insanlara ev sahipliği yapan Mısır Apartmanı, her daim derin izler taşıyacaktır. Apartmana gelen ziyaretçiler başlarını kaldırıp duvarlara baktıklarında bir tarihle yüz yüze geldiklerini bilecek, Atatürk’ün o merdivenlerden çıktığını hayal edecek ve onun tırabzanlara değen ellerinin gölgesinden kendi ellerini yürütmenin kıymetini anlayacaktır.
Kaynakça
“Hovsep Aznavur”. Biyografi. Web. 07.02.2025
“Cadde-i Kebir’in Yaşlı Bekçisi “Mısır Apartmanı””. Fikriyat. Web. 08.02.2025
İlkhan Söylemez., D., (2022). “İstiklal Marşı Şairi Mehmet Akif Ersoy’un Sona İkametgâhı olan Mısır Apartmanı’nın Sanat Tarihi Açısından Değerlendirilmesi” ODÜSOBİAD Özel Sayı 15-28, Doi:10.48146/odusobaid.1099869
