Iron Maiden’ın şarkıları, sadece sert gitar rifleriyle değil, edebiyattan beslenen güçlü anlatımlarıyla da müzik dünyasında dikkatleri üzerine çekiyor. Grup, Leraux’dan Golding’e uzanan birçok yazarın eserlerinden ilham alarak müziğine epik ve dramatik bir ruh katıyor. Bu yazıda, grubun şarkılarına ilham veren altı önemli edebi eseri ve bu eserlerin müziğe nasıl dönüştüğünü inceleyeceğiz.
İngiliz Edebiyatı Ve Iron Maiden
İngiliz Edebiyatı, dünya edebiyatı bağlamında en köklü ve etkileyici edebi geleneğe sahip olanlardan biri kabul edilir. İngiliz Edebiyatı’nın babası olarak adlandırılan Geoffrey Chaucer‘ın eserlerini İngilizce olarak yazması ile başlayan bu gelenek İtalya’da başlayan Rönesans hareketinin İngiltere’de edebiyat alanında etkili olması ile Shakespeare’den Dickens’a, Mary Shelley’den George Orwell’a uzanan zengin bir miras haline gelmiştir. İngiltere’nin kolonici anlayışı ve İngilizcenin Lingua Franca (Ortak Dil) olması bu edebiyat anlayışının yalnızca İngiltere’nin değil, küresel kültürün de şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Toplumsal eleştiriden bireysel içsel çatışmalara, kahramanlık destanlarından gotik korkuya kadar geniş bir tematik yelpazeye sahip olan İngiliz Edebiyatı, evrensel değerleri ve insana dair temel sorgulamaları barındırır. Bu edebiyat geleneği, çağlar boyunca yalnızca kitap sayfalarında değil, tiyatroda, sinemada ve müzikte de kendine yer bulmuştur.
İngiliz heavy metal müziğinin efsanevi temsilcilerinden Iron Maiden, yalnızca kendine özgü melodik gitar riffleriyle değil, aynı zamanda şarkılarına ilham kaynağı olan epik hikâyeler, tarihsel göndermeler ve edebi metinlerin kullanımını ile de dikkat çeker. Grubun müziği, İngiliz Edebiyatı‘nın zengin anlatım gücünden ve sembolik dünyasından yoğun biçimde beslenmiştir. Özellikle klasik İngiliz Edebiyatı’nın epik, gotik ve trajik temaları; Iron Maiden’ın hem şarkı isimlerinde hem de sözlerinde kendini belirgin biçimde gösterir. Örneğin Rime of the Ancient Mariner doğrudan Samuel Taylor Coleridge’in aynı adlı şiirine dayanırken Brave New World, Aldous Huxley’nin distopik romanına açık bir göndermedir. Bu tür referanslar, grubun edebiyatla kurduğu bağı yüzeyin çok ötesine taşır.
Iron Maiden, şarkılarını birer müzikal anlatıya dönüştürerek edebi metinleri yeniden yorumlar ve dinleyicilerine alternatif bir okuma biçimi sunar. İngiliz edebiyat geleneğiyle kurdukları bu güçlü bağ, Iron Maiden’ı yalnızca bir müzik grubu olmaktan çıkarır; onları, İngiliz kültürel mirasının çağdaş bir anlatıcısı haline getirir.
1. Sineklerin Tanrısı – The Lord of The Flies
Sineklerin Tanrısı, William Golding’in savaş sırasında uçakları düşürüldükten sonra tropikal bir adada mahsur kalan bir grup İngiliz çocuğun hikâyesini anlatan bir kurgu eseridir. Medeniyet ve toplumun dayattığı ahlaki kısıtlamalardan uzak bir grup çocuğun vahşilere dönüşmesini inceleyen Sineklerin Tanrısı, temel bir insan mücadelesini dramatize eder: kurallara uymak, ahlaki davranmak ve yasalara uygun hareket etmek dürtüleri ile başkaları üzerinde kaba güç kullanmak, bencilce davranmak, kendi arzularını tatmin edecek şekilde davranmak, ahlaki kuralları hor görmek ve şiddete kapılmak dürtüleri arasındaki çatışmayı işler.
Iron Maiden‘in “Lord of the Flies” parçasının enerjisi ve imgeleri, romanın önemli anlarından, örneğin çocukların adaya düşmeleri, domuzun çılgınca öldürülmesi veya Simon’ın cinayeti, çocukların bir çeteye dönüşmesi ve kuralları yok saymaları gibi önemli anlardan esinlenmiştir. Şarkının agresif riffleri ve sürükleyici ritmi, bu sahnelerin kaotik, ilkel enerjisini yansıtmaktadır.
I don’t want existence to end
(Varoluşun sona ermesini istemiyorum)We must prepare ourselves for the elements
(Kendimizi herşeye karşı hazırlamalıyız)I just want to feel like we’re strong
(Sadece güçlü olduğumuzu hissetmek istiyorum)We don’t need a code of morality
(Ahlak kurallarına ihtiyacımız yok)
2. The Charge of the Light Brigade – The Trooper
The Charge of the Light Brigade İngiliz şair Alfred Lord Tennyson tarafından Kırım Savaşı sırasında yaşanan bir saldırıya ithafen yazılmıştır. Kırım Savaşı sırasında, emirlerin karışması nedeniyle, bir İngiliz süvari tugayı, Rus topçularının siperlere yerleşmiş olduğu bataryalarına saldırdı. Tennyson, bir gazetede savaşla ilgili bu haberi okuduktan sonra bu şiiri kaleme aldı. Şiir süvarilerin fedakarlığını ve kahramanlığını övüyor ve cesaretin, neredeyse kesin ölümle sonuçlansa bile görevini yerine getirmekten ibaret olduğunu anlatıyor. Tennyson şiir boyunca süvarilerin saldırısını, savaş meydanında yaşadıkları dehşeti adeta onların gözünden okuyucuya yansıtmaya çalışmıştır.
Tennyson’ın üçüncü şahıs bakış açısı ile yazdığı şiiri Iron Maiden daha kişiselleştirerek taarruza katılan bir askerin bakış açısından şarkısına yansıtmıştır. “Trooper“, ikonik gitar riffinde dörtnala giden bir atın nal seslerini taklit etmiş, şarkının hızlı tempolu, agresif tonu savaş alanının kaosunu ve şiddeti dinleyiciye yansıtırken, şarkı sözleri Tennyson’ınkine benzer imgelerle savaş alanındaki dehşeti sözel olarak betimlemiştir.
The horse, he sweats with fear, we break to run
(Atlar korkuyla terliyor, koşmaya başlıyoruz)The mighty roar of the Russian guns
(Rus silahlarının sağır eden gürlemeleriyle)And as we race towards the human wall
(Ve insan duvarına doğru koşturuyoruz atları)The screams of pain as my comrades fall
(Acı çığlıklarla düşerken yoldaşlarım)
3. Phantom of the Opera
Fransız yazar Gaston Leraux‘nun 1910 yılında yazdığı Le Fantôme de l’Opéra – Operadaki Hayalet birçok film ve oyuna da uyarlanmıştır. Hayalet olarak adlandırılan ve yüzündeki deformasyon yüzünden bir maske takarak, insanlardan uzak şekilde Paris Tiyatrosu’nun dehlizlerinde yaşayan Erik, bir operada şans eseri rol alan Christine’e aşık olur. Aşık olduğu kadının başarılı olması için ona şan dersleri verir, başrol alabilmesi için sahne arkasında çeşitli sabotajlar yapar. Ancak Christine soylu bir genç olan Raoul’a aşık olur. Bir gün Christine Erik’in maskesini çıkartır. Buna çok sinirlenen Erik onu yer altındaki sığınağına kaçırır. Onu kurtarmaya gelen Raoul’u da yakalayan Erik, Christine’in ona olan şefkati karşısında yumuşar ve iki aşığı serbest bırakıp kendi yalnız hayatına döner
“Phantom Of The Opera”, 1980 yılında grubun çıkış albümünde yer alan parçasıdır. Şarkı romanın tüm hikâyesini anlatmasa da, Leroux‘nun gotik öyküsünde işlediği yoğun psikolojik atmosferi, takıntı, izolasyon ve ikili kimlik temalarını başarılı bir şekilde yansıtmaktadır. Şarkının ilk satırları Erik’in Christine’e olan takıntılı aşkına ve romanın belki de en çarpıcı ayrıntısı olan maskeye atıfta bulunmaktadır.
I’ve been looking so long for you now
(Çok uzun zamandır seni arıyordum)
You won’t get away from my grasp
(Benim elimden kaçamayacaksın)
You’ve been living so long in hiding
(Çok uzun zamandır saklanarak yaşıyorsun)
In hiding behind that false mask
(O sahte maskenin arkasına saklanarak)
Şarkıda ayrıca romanın ana mekanı olan tiyatroya da referans veren bölümler vardır:
You’re standing in the wings
(Sahnenin arkasında duruyorsun)
There you wait for the curtain to fall
(Orada perdenin inmesini bekliyorsun)
Şarkı, müzikal olarak yedi dakikalık karmaşık, melodik, epik bir progresif metal parça olarak tanımlanabilir. Şarkı boyunca çok değişik melodiler, gitar riffleri ve vokaller kullanılmıştır. Bu şekilde bir anlamda romandaki tempo yansıtılmaya çalışmıştır. Romanda Erik, duygularını anlatmak için müziği kullanır ve keman çalarak bu duyguları yansıtır. Iron Maiden da romandaki bu duygusal iniş çıkışları aynı Erik gibi müziği ile yansıtmıştır.
4- Murders in the Rue Morgue
Morgue Sokağı Cinayetleri Amerikalı yazar Edgar Alan Poe‘nun 1841 yılında yayımlanan hikâyesidir. İlk dedektiflik hikâyesi olarak kabul edilen Morgue Sokağı Cinayetleri, aynı zamanda Dupin karakteri ile Sherlock Holmes ve Hercule Poirot gibi karakterlere de öncülük etmiş ve Arthur Canon Doyle’a yazdığı dedektiflik hikâyeleri için esin kaynağı olmuştur.
Hikâye, Paris’te anne ve kızının vahşice öldürüldüğü bir cinayeti konu alır. Anne’nin boğazı kesilmiş, kızı ise şöminenin bacasına sıkıştırılmış halde bulunur. Dairenin kapısı içeriden kilitlidir ve binaya dışarıdan girme imkânı yoktur. Görgü tanıkları, daireden bilinmeyen bir dilde sesler duyduklarını belirtir; ayrıca içeride insana ait olmayan kıllar bulunur. Olayı araştıran Dupin, gazeteye ilan verir ve bir denizci kayıp orangutanını aradığını söyler. Dupin, orangutanın usturayı alıp elektrik direğinden daireye girerek anneyi tıraş etmeye çalışırken boğazını kestiğini, paniğe kapılan kızı ise boğarak bacaya sakladığını ortaya çıkarır ve cinayeti çözer.
1981 yılında yayımlanan ve Killers albümünde yer alan “Murders in The Rue Morgue” parçası; başlığı, ortamı ve anlatımı olarak Poe‘nun hikâyesinden doğrudan esinlenmiştir. Şarkıda, Paris’in Rue sokağında işlenen ve iki kadının öldürüldüğü bir cinayete tanık olan bir adamın hikâyesi anlatılır. Poe’nun hikayesindeki orangutanın yerini bu sefer aslında masum olduğunu söyleyen Paris’teki bir yabancı almıştır. Bir anlamda grup toplumsal önyargıları eleştirmektedir. Ancak şarkının sonunda Poe’nun hikâyesine nazire yapan bir sürpriz dinleyicileri beklemektedir.
Should I return to the scene of the crime?
(Olay yerine geri dönmeli miyim?)Where the two young victims died
(İki genç kurbanın olduğu yere)If I could go to somebody for help
(Eğer birilerine gidebilseydim yardım için)To get me out of trouble for sure
(Eminim ki beni kurtarabilirlerdi bu beladan)
5. The Rime of the Ancient Mariner
Romantik dönemin ilk jenerasyon şairlerinden Samuel Taylor Coleridge‘in şiiri olan The Rime of the Ancient Mariner, yedi bölümden oluşan alegorik bir şiirdir. Hikâye içinde hikâye içeren şiir, bir düğünde yaşlı bir denizcinin davetlilerden üç kişiyi durdurup bir denizcinin kaderine terk edilmiş yolculuğunu, bir albatrosu öldürmesini, doğaüstü sonuçları ve sonunda kefaret yoluyla kurtuluşunu anlatan uzun hikâyesini işlemektedir. Yaşlı denizci neşe ile çıktıkları bir yolculukta gemiye gelen bir albatrosun nedensiz olarak öldürülmesi sonucu lanetlenmeleri ve sonrasında başlarına gelenleri anlatıyor. Gemi önce kuzeye sürüklenip siste kaybolur. Sonrasında denizin ortasında rüzgarsız olarak günlerce kalırlar. Her tarafları deniz olmasına rağmen bir damla içecek suları kalmaz. Denizci dışında bütün mürettebat ölür. Şiirin sonunda tek hayatta kalan denizciyi Hermit isimli bir karakter tarafından kurtarır.
Iron Maiden’ın 1984 tarihli Powerslave albümünde yer alan “Rime of the Ancient Mariner” şarkısı, Coleridge’in şiirinin doğrudan bir uyarlamasıdır. Grup; şiirin anlatısını, temalarını ve atmosferini yansıtan 13 dakikalık epik bir eser yaratırken buna kendi tarzını da katmıştır. Şarkı, özellikle daha yavaş ve atmosferik orta bölümünde, Coleridge’in metninden kelimesi kelimesine alıntılar içerir.
Day after day, day after day
(Günler günleri izledi böyle)
We stuck, nor breath nor motion
(Durduk orada hiç kıpırdamadan)
As idle as a painted ship
(Resmedilmiş bir gemi gibi)
Upon a painted ocean
(Resmedilmiş bir okyanusta duran)
Ayrıca Coleridge’in şiirde kullandığı dili basitleştirmiş bir şekilde kullanarak daha geniş kitlelere ulaştıran şarkı, şiirin gotik tonunu koruyarak hayran kitlesinin ilgisini de çekmeyi başarmıştır. Ayrıca Bruce Dickinson‘un vokalleri ve şarkının orta kısmında şiirden bölümleri okuması, bütün şarkı boyunca süren müthiş bas gitar riffleri de tüm bu etkileri arttırmıştır. Iron Maiden 18. yüzyıl Romantik edebiyatı ile 1980’lerin heavy metal kültürünü başarılı bir şekilde harmanlayarak Phantom of the Opera ve Murders in the Rue Morgue gibi daha önceki edebi esinli şarkılarıyla birlikte müzikal yeteneğinin yanı sıra İngiliz Edebiyat’ı geleneğine olan bağlılığına da bir anlamda ispat etmiştir.
6. Cesur Yeni Dünya – Brave New World
Aldous Huxley‘in bir Dünya Edebiyatı klasiği olan Cesur Yeni Dünya, insanların genetik olarak yetiştirildiği, sosyal olarak telkin edildiği ve otoriter bir yönetim düzenini pasif bir şekilde desteklemeleri için ilaçla uyuşturulduğu, teknolojik olarak gelişmiş bir geleceğin resmedildiği distopik bir romandır. 1930’larda faşizmin yükselişinin gölgesinde yazılan Cesur Yeni Dünya, aynı şekilde kitlesel eğlence, teknoloji, tıp, eczacılık, ikna sanatları ve elitlerin gizli etkisinin hâkim olduğu 21. yüzyıl dünyasına da sesleniyor.
Iron Maiden’ın eseri, Huxley’in distopik romanının temalarından ve felsefi kaygılarından büyük ölçüde yararlanarak hem albümün atmosferini hem de şarkı sözlerinin içeriğini şekillendirmiştir. Iron Maiden kitapla aynı ismi taşıdığı “Brave New World” şarkısı ve albümünün genelinde, Huxley’nin romanında işlediği bireysellik, duygu ve eleştirel düşüncenin bastırılması, teknolojik olarak gelişmiş bir toplum ilgili eleştirileri ve özgürlüğün rahatlık uğruna feda edilmesine benzer temaları işlemiştir.
Dying swans twisted wings, beauty not needed here
(Ölen kuğular kanatlarını büktü, güzelliğe gerek yok burada)
Lost my love, lost my life in this garden of fear
(Sevgimi kaybettim, yaşamını kaybettim bu korku bahçesinde)
It is brave new world
(Burası cesur yeni dünya)
Iron Maiden’ın Brave New World albümü, hızlı teknolojik değişim ve belirsizliğin hâkim olduğu milenyumun başı olan 2000 yılında yayımlandı. Huxley’in insanlığın yapay zevkler ve konformizm içinde kendini kaybettiği bir gelecek öngördüğü gibi albüm de dijital dönüşüm ve gelişen teknoloji ile insanlığın gelecekte karşı karşıya kalacağı varoluşsal sorgulamalardan oluşan bir dünyayı yansıtıyor.
Kaynakça:
- Öne Çıkarılan Görsel
- Coleridge, S. T. (2008). Yaşlı Gemici. (Ş. Altınel, Trans.) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Şarkı sözleri Genius.com sitesiden alınmıştır.
- “The Charge of the Light Brigade By Alfred, Lord Tennyson”. Poetryfoundation. Erişim Tarihi: 09.07.25 . Web.
- “Lord Of The Flies, William Golding”. Sparknotes. Erişim Tarihi: 08.07.25 . Web.
