Bu listeyi okyanusların altında, bir tilki ile arkadaşlıkta, var olmayan bir ülkede, Willy Wonka Biletinde, Hogwarts Cadılık ve Büyücülük Okulunda, bir tavşanın cebindeki saatte, küçük kara bir balığın seyahatinde demlenmek isteyen veya bir nefes, bir hayal ve bir umut dileyen herkes için hazırladık.
Çocuk edebiyatının ilk örneklerinin, sözlü edebiyat ürünlerine dayandığı düşünülür. Araştırmalar ilk çocuk kitabının milattan önce IV. yüzyılda Hindistan’da yazıldığını gösterir. Kitap bir padişahın oğlunu terbiye eden Brehmen’in eğlenceli ve ders içeren hikayesini anlatır.
Milattan önce IV. yüzyıldan XVI. yüzyıla kadar bilinen bir çocuk kitabı bulunmaz. Bunun başlıca sebeplerinden biri, kilise çocuğu dünyaya geldiği andan itibaren günahkâr sıfatıyla bir yetişkin gibi yetiştirir. Bu yüzden çocuklar yetişkin kitaplarını okumaya yönelir. Matbaanın icat edilmesi ve kitapların yaygınlaşmasıyla çocuk kitapları basılmaya başlanır. Okuryazarlık oranlarının artması ile tüm dünyada çocuk kitaplarına yönelik ilgi artar. Çocuklar için yazılan ilk resimli kitap Amos Comenius tarafından 1637’de yayımlanan Orbis Picturs (Resimlerle Dünya) adlı eserdir.
Yaş Düzeyine Göre Çocuk Kitapları
Okul öncesi dönem çocuk kitaplarının resim ağırlıklı, boyutlarının büyük, yazılarının az ve şiirsel olması gerekir. Çocukların kitaplarla ilk tanışması bebeklik dönemine uzanmalıdır. Bebekler için ABC kitapları (resimli tanıtım kitabı) önerilir. Resimleri büyük, duyulara hitap eden dokunsal kitaplar da bu yaş grubu için oldukça verimli olur.
Üç-altı yaş arasındaki çocuklar ise bilgi içeren kitaplar ile farkındalık kazanır ve kendisini, çevresini tanımaya başlar. İlkokul çağlarında ise çocuklar kendi başına kitap okumaya başlar. Bu dönemde çocukların kendi başına anlayabileceği, okurken eğlenebileceği ve hayal içeriği yoğun olan kitaplar çocukların okumayı sevmelerine yardımcı olur.
Sessiz Kitaplar
1-) Dalga- Suzzy Lee
Dünya, çocuklar için uçsuz bucaksız bir oyun alanıdır. Dalgalar da çocukların oyuncağı olabilir. Dalga isimli eser, sessiz bir kitaptır. İçinde yazı bulunmayan bu kitaptaki hikaye tamamen okuyucusunun hayal gücüne kalmıştır.
2-) Nerede Bu Deniz Yıldızı- Stephane Barroux
Çocukların en sevdiği şeylerden biri olan deniz, sayısız canlıya ev sahipliği yapar. Nerede Bu Denizyıldızı isimli kitap, rengarenk sayfaların içinde okuyucusuna sorduğu sorularla okuyucusuna deniz canlılarını aratır. Okuyucunun gözüne takılan ise denizde bulunan çöp yığınıdır. Böylelikle kitap çocukların ilgisini farklı bir konuya da çeker.
3-) Şemsiye- Ingrid & Dieter Schubert
Bir köpek rüzgarlı bir günde bulduğu kırmızı bir şemsiyenin peşine takılıp dünyanın dört bir yanını gezmeye çıkar. Köpeği kim bilir hangi maceralar bekler. Bu kitap, çocukların hayvanlarla bağ kurmasını sağlar.
4-) Evvel Zaman İçinde Bir Kar Fırtınasında- Richard Johnson
Kış mevsiminin ve yağan karın çocuklar üzerinde etkisi büyüktür. Evvel Zaman İçinde Bir Kar Fırtınasında isimli kitapta kışı iliklerimize kadar hissederiz. Kitapta babasını kaybeden küçük bir çocuğun hikayesini okuruz. Bu hikayenin bir diğer özelliği ise okuyucunun doldurması gereken boşluklara sahip olmasıdır.
5-) Çocuklar ve Tavşanlar Yeşil Sever- İlkay Marangoz
Her köşenin apartmanlarla dolu olduğu ve herkesin evlerine tıkılıp kaldığı bir şehirde küçük bir kız ve bir tavşan çok sıkılır. Bir gün kuyruğu rengarenk olan bir kuş onlara büyük bir sürpriz bir yapar.
Resimli Çocuk Kitapları
1-) Çocukların Rüyaları- Sonja Danowski
Çocukların Rüyaları isimli kitapta okuyucu farklı kültürlere sahip çocukların rüyalarını okur. Şiirsel anlatımla süslenmiş kısa bir kitaptır.
2-) Pezzettino- Leo Lionni
Pezzettino isimli kitap, kimin parçası olduğunu bulmaya çalışan küçücük bir parçanın hikayesini anlatır. Bu parçanın kendisinin kim olduğunu buluna kadarki sürede başından geçenleri okuruz.
3-) Nokta- Peter H. Reynolds
Resim çizemediğini düşünen Vashti, öğretmeni sayesinde nokta yapabildiğini fark eder. Nokta sergisinin doğmasını sağlayan bu fikir başkalarına da ilham olur.
4-) Yavru Ahtapot Olmak Çok Zor- Sara Şahinkanat
Giyinmek küçük ahtapot Nino için tam bir işkencedir. Her gün yılan balığına dönüşme hayalleri kurarken, bir gün sekiz kolunun her biri çok güzel bir işe imza atar.
5-) Zürafa Saklama Rehberi- Michelle Robinson
Zürafa Saklama Rehberi isimli kitap, evinde zürafa saklamak isteyen çocuklar için bir rehber niteliğindedir. Tüm ipuçlarını içinde barındırır.
Biyografi Kitapları
1-) Küçük İnsanlar& Büyük Hayaller Serisi- Maria Isabel Sánchez Vegara
Frido Kahlo, Audrey Hepburn, Marie Curie, Amelia Earhart, Emmeline Pankhurst, Rosa Parks, Ellla Fitzgerald, Agatha Christie, Ada Lovelace ve Coco Chanel isimlerini hepimiz tanırız. Kurdukları hayallerle isimlerini dünyaya duyuran bu isimlerin attığı adımları çocuklara tanıtmak amacıyla okutulabilecek bir kitaptır.
2-) İlham Veren Adımlar- İstanbul Vakfı
İlham Veren Adımlar isimli kitap bizi kırk kadının kırk hayaline tanık eder. Üstelik hepsi Türkiye’de yaşamış, hayat mücadeleleri bizlere çok tanıdık olan kişilerdir.
3-) Büyük Besteci Mozart- Gerry Bailey
Mozart, 1756-1791 yılları arasında yaşamıştır. Günümüzde en çok konuşulan isimlerdendir. Bu kitapta ise Mozart’ın başarısını çocuklara okutabiliriz.
4-) Çocuklara Ressamlar serisi- Kolektif
Çocuklar boyalara ve resim çizmeyi bayılır. Bu kitap ise bu alanda adını duyurmuş ustaların hayat hikayesini eğlenceli bir şekilde öyküleştirir. Sanatçının bakış açısını anlamamıza yardımcı olur.
5-) Ara Güler- Muharrem Buhara
Ara Güler isimli kitap “İyi fotoğrafçı dikiş makinesiyle de fotoğraf çeker.” diyen Ara Güler’in ilham veren yaşam öyküsünü gözler önüne serer. Okurken hayret edeceğimiz bir hayat öyküsüdür.
Kültür/Sanat Kitapları
1-) Sanat Atlası- Kolektif
Sanat hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşabileceğimiz bir kitaptır. Basit anlatım ve eğlenceli resimlerle sanata giriş kitabı olarak nitelendirilebilir.
2-) Osman Hamdi Bey’den Picasso’ya Çocuklar için Sanat- Süreyya Evren
Bu kitapta sanat tarihindeki önemli olaylar adeta bir çocuk diliyle okuyucuya aktarılır. Okurken okuyucunun kahkahalara boğulmaması elde değildir.
3-) Sanatçı Burada Ne Anlatmak İstemiş- Duygu Dalgakıran
Okuyucunun acaba sanatçı bu tabloda ne anlatmak istemiş sorusuna cevap bulabileceği bir kitaptır. Sanatçı Burada Ne Anlatmak İstemiş isimli kitap bir müzeyi ya da sergiyi gezerken rehber olabilir.
4-) Ustalardan Çocuklar İçin Sanat Dersleri Serisi- Rachell Williams
Kitap, bir yandan ressamlar ve tarzlarını tanıtırken bir yandan da bol bol etkinlik önerir. Uygulamalı içerikler çocuklar için her zaman daha kalıcı olur.
5-) Kafası Değişikler Atlası- Fatih Dikmen
Kafası Değişikler Atlası isimli kitapta tarih boyunca diğer insanlardan farklı düşünen insanların hayat hikayelerini okuruz. Kitapta yer alan çizimlerle eğlenirken öğreniriz.
Bilgi ve Bilime Dair Kitaplar
1-) Atlas: Kıtalar, Denizler ve Kültürler Arası Yolculuk Rehberi- Aleksandra Mizielinskave diğerleri
Atlas isimli kitap, dünyanın dört bir yanından ülkeleri ve o topraklara ait özellikleri eğlenceli çizimlerle bizlere sunar. Bir çocuğun ilk atlası olabilecek nitelikte bir kitaptır.
2-) Latin Alfabesinin Tarihi Öküz, Ev, Sopa- Anne Smith
Eski zamanlardan bir armağan olan Latin alfabesinin harflerinin nasıl ortaya çıktığını ve bu harflerin nasıl yazıldığını anlatan kitaptır. Bu kitap hem çocukların hem de yetişkinlerin ufkunu açacak niteliktedir.
3-) Acaba Ne Olsam Serisi- Toprak Işık
Bu seride mühendis, doktor, hukukçu, bilim insanı ve yazarın hayatına yakından bakarız. Bu kitap mesleklerin özünü merak eden herkes için uygundur.
4-) Seyahatler ve Kaşifler Atlası- Isabel Minhos Martins
Bu kitapta ilk haritadan önceki zamanda kaşifler için dünyanın nasıl bir yer olduğunu okuruz. Dünyanın haritası adım adım çıkarılırken kimlerin başına neler geldiği anlatılır.
5-) Ağaç Atlası- Fatih Dikmen
Çocukları parkta, sokakta, ormanda binbir çeşit ağaç selamlar. Bu ağaçların özelliklerini, nereden geldiklerini ve hangi kuşlara ev sahipliği yaptıklarını öğrenmek için okunması gereken bir kitaptır.
Kaynakça
Bütün Ayhan. A.(2019).Çocuk edebiyatının tarihçesi. Ankara Üniversitesi açık ders malzemeleri. Çocuk gelişimi.
