30 Nisan 1662 tarihinde St James Sarayı’nda dünyaya gelen Prenses Mary, o dönem York Dükü olan Kral II. James ve ilk eşi Leydi Anne Hyde’ın ilk kızıydı. Büyük babası ilk Clarendon Kontu Edward Hyde’ın koruması altında büyütülmüş, çocukluğunun büyük bir kısmını Twickenham ve Richmond Sarayları’nda geçirmiştir.
Özel öğretmenlerden müzik, dans, resim, Fransızca, din dersleri almış; kız kardeşi Anne ile birlikte Protestan mürebbiye Frances Villiers’in gözetiminde tutulmuştur. 1660’ların sonunda York Dükü James Roma Katolikliğine geçerken, Mary ve kardeşi Anne II. Charles’ın diktelerine uygun şekilde Anglikan (Anglikanizm: Hristiyanlıkta İngiliz Kilisesi’nin tuttuğu inanç yolu) olarak eğitilmiştir. Anne Hyde’ın 1671 yılındaki ölümünden iki yıl sonra York Dükü James, Mary Beatrice (Mary Beatrice of Modena) ile evlenmiştir.
Mary, kuzeni Orange Prensi William ile nişanlandı. Başlangıçta Kral II. Charles, Hollanda Hükümdarı ile ittifak yapılmasına yani bu evliliğe karşı çıktı. Mary’nin Fransız tahtının varisi Louis ile evlenmesini tercih ederdi ancak sonrasında bu birleşimi onayladı. Hollanda o dönemde siyasete elverişli hâle gelmekteydi. Prens William, Avrupa’da “Protestan Şampiyon” olarak biliniyordu. Mary, Prens William ile 4 Kasım 1677’de St. James Sarayı’nın şapelinde evlendi ve Hollanda’ya yerleşti. Bu evlilik gerçekleştiğinde William yirmi beş yaşına girerken Mary yalnızca on beş yaşındaydı. Mary’nin kız kardeşi Anne, çiçek hastalığına yakalandığı için yatağa mahkûm olmuş, evlilik hazırlıklarında Mary’e yardımcı olamamış ve törene katılamamıştı. Bu hastalık aile için ölümcül oldu; hem Prens William’ın annesi hem de Mary’nin amcası Gloucester Dükü hayatlarını kaybetti.
1685 yılında, Kral II. Charles ağır hastalığa bağlı olarak hayatını kaybetti. Arkasında meşru çocuk bırakmadığından dolayı tahta kardeşi York Dükü James yani Mary’nin babası geçti. Kral II. James’in Katolik yanlısı politikası anayasal bir krizi ortaya çıkardı; İngiltere’nin özgürlükçü yapısını tehdit ettiği düşünüldüğünden halkın düşüncelerini dikkate alması adına parlamento tarafından uyarıldı. Kral, uyarıları dinlemiyordu. 1688’de, uyarının alınmasıyla aynı yılda, II. James’in ikinci eşi Mary Beatrice, erkek bir bebek doğurdu. II. James’in arkasından ikinci bir Katolik kralın tahta geçeceği korkusuyla, James’in muhalifleri Orange Prensi William ve Prenses Mary’i İngiltere’ye davet etti. William, aynı yılın kasım ayında ordusu eşliğinde İngiltere’ye ayak bastı.
Mary, kendisi ile William’ın ülkeyi ortak hükümdarlar olarak yönetmesi konusunda ısrarcı oldu; aksi takdirde tahtın kabul edilmeyeceğini söylüyordu. O sırada II. James İrlanda sürgünündeydi, tahta yeniden geçmek adına adımda bulundu ama William’a bağlı güçler tarafından Boyne Muharebesi’nde yenildi ve Fransa’ya gitmek zorunda kaldı. Mary ve William 1689 yılının nisan ayında, Westminster Abbey’de yapılan taç giyme töreninde II. Mary ve III. William olarak İngiltere’nin yeni hükümdarları olarak ilan edildiler. Yeni kral ve kraliçe, böyle bir sorunun tekrarlanmaması adına parlamentonun öne sürdüğü yasayı sunulan şartlar beraberinde kabul etti: İnsan Hakları Bildirgesi (Bill Of Rights). Bu bildirgeye göre egemenlik parlamentoya geçti ve taht Katolikliğin getirdiği baskıdan kurtarıldı.
Kral III. William askeri seferlerler adına yurt dışına çıktığında, Kraliçe II. Mary sağlam ve etkili bir hükümdar olarak kendi verdiği kararlar ile hareket etti: Güçlü bir kraliçe olduğunu kanıtlamıştı, aynı zamanda William’a ve onun aldığı kararlara da sadıktı. Kraliçe Mary, büyük bir popülariteye sahipti. Aileden uzakta geçirilmiş bir çocukluk, fazlasıyla erken yapılmış bir evlilik, çocuksuzluğa yol açan birkaç düşük, Katolik babasıyla yaşanan çatışmalar ve tahtın getirdiği ağır sorumluluk göz önünde bulundurulduğunda stresli bir hayat yaşamış olan II. Mary, genç ve kırılgan kadından fazlasıyla güçlü bir karaktere dönüştü.
Sahip olduğu Protestan inancında güveni ve rehberliği bulmuştu. 28 Aralık 1694 tarihinde Kensington Sarayı’nda, henüz otuz iki yaşındayken, çiçek hastalığından dolayı hayata gözlerini yumdu. Son isteği basit bir cenaze töreni olmasına rağmen Mary, ölümünden kısa bir süre sonra vücudu mumyalanarak sekiz haftadan biraz uzun bir süre boyunca öyle bırakıldı. Nihayet 5 Mart 1694 tarihinde Westminster Abbey’de bulunan VII. Henry şapelinde dinlenmeye bırakıldı. Sözlerimizi noktalamadan evvel gelin, 7 maddede Kraliçe II. Mary’e dair ek bilgilere göz atalım.
- II. Mary’nin ilk ilişkisinin, babası II. James’in evinde olan genç saraylı Frances Aspley ile 13 yaşındayken başladığı söylenir. Genç, sevgi dolu eş rolünü oynayan Mary ”sevgili, sevgili, sevgili kocasına” bağlılığını ifade eden mektuplar yazmıştır.
- II. Mary, genç bir kız iken İngilizce, Felemenkçe ve Fransızca dillerini öğrenmiştir ve öğretmeni tarafından Fransızca’nın ‘mutlak metresi’ olarak tanımlanır. Ud ve klavsen çalmayı çok seven Mary, sarayda bale gösterilerinde başrol oynayan hevesli bir dansçıydı.
- Prens William ile nişanı duyurulduğunda, Mary fazlasıyla ağlamış ve bu teklifi isteksizle kabul etmiştir. Mary’nin kız kardeşi Anne, fiziksel olarak Shakespeare’in The Tempest’teki canavarına benzediği için William’a Caliban adını vermiştir.
- II. Mary’nin çiçeklere düşkünlüğü vardı. Hollanda’da, kısa bir sürede nadir bir bitki koleksiyonu oluşturmuştur. Aynı zamanda çinilerle de ilgilenmiştir.
- II. James’in ülkeden sürgün edilmesi ve Mary ile William’ın tahta çıkmasından sonra James Mary’e bir mektup yazmış, onu lanetlediğini söylemiştir. Bu mektup sonrasında Kraliçe II. Mary’nin tahtta olmaktan rahatsız ve mutsuz hissetmiştir.
- Kraliçe II. Mary’nin emri üzerine saraylarda okunan yıllık vaaz sayısı artırılmış ve her biri halka açık şekilde verilmiştir. Kral II. Charles döneminde yılda üç vaaz verilirken, II. Mary döneminde bu sayı on yediye ulaşmıştır.
- III. William gittiği uzun seferden döndüğünde, Mary gönüllü olarak siyasetten uzaklaşmış ve Kensington Sarayı başta olmak üzere kendini saray dekore etmeye, çeşitli balolar düzenlemeye, botanikle ilgilenmeye vermiştir. Titiz bir dini eğitim gördüğünden bu alanda da faaliyet göstermiş olan II. Mary, dini makamlara yapılan atamalarda da kontrol sağlamıştır.
Kaynakça
“MARY II STUART (QUEEN OF ENGLAND, SCOTLAND, AND IRELAND)”. Emlo, http://emlo-portal.bodleian.ox.ac.uk/exhibition/sw/exhibits/show/stadtholders-and-wives/mary-ii-stuart. 9 Eylül 2022 tarihinde erişildi.
“Mary II”. BBC, https://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/mary_ii_queen.shtml. 9 Eylül 2022 tarihinde erişildi.
“İngiltere Yeni Hükümdarları Hangi Şartlarda Kabul Edecek?” Kapadokya Üniversitesi. Batıya Yön Veren Metinler – İngiliz İnsan Hakları Bildirgesi (1689) – İngiliz Parlementosu (kapadokya.edu.tr). 9 Eylül 2022 tarihinde erişildi.
