“Özgür bir halkın başına gelebilecek en büyük lanet, iç savaştır!”
Alexander H. Stephens
İç savaş ya da sivil savaş, bir devlet ile devlet topraklarındaki; devlet dışı bir veya daha fazla örgüt arasında yaşanan şiddetli ve aktif bir çatışmadır. Buradaki önemli nokta, çatışmanın iç savaş olarak kabul edilebilmesi için devletin savaşan tarafı tanıması gerekmektedir. Yani çatışan grupların taraf olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
İç savaşı diğer çatışma türlerinden ayıran iki temel unsur yer alır. İlk unsur, bir yıl içerisinde ölen insan sayısıdır. Diğer unsur ise, çatışma içerisinde olan grupların mücadeleyi devam ettirecek örgütsel yapılarının olmasıdır.
İç savaşlar soykırım, işkence, etnik işkence ve tecavüzlerin yanı sıra; büyük mülteci sorunları gibi olaylar yaratmaktır. Tüm bu olaylar insan hakları ihlallerinin ve güvenlik sorunlarının yaşandığını; sadece savaşın yaşandığı ülkenin değil, tüm dünya ülkelerinin de etkilendiğini ortaya koymaktadır.
İç Savaşın Bazı Sebepleri
İç savaşın temel nedenleri ve çatışma biçimleri farklı yollardan oluşabilmektedir. Bunlar, toprak ayrımı ya da özerklik olabileceği gibi; mevcut hükümeti kontrol etme-düşürme amaçlarıyla da olabilir. Ayrıca isyancılar hem etnik hem de ideolojik temelli olabilirler. Bu sebepler gibi, ekonomik krizler ve doğal afetler de çatışma riskini arttırmaktadır.
Tam olarak iç savaşın nedenleri ve ne zaman çıkacağı belirlenemese de; ortak olan tek nokta iç savaşın, krize açık ve istikrarsız bölgelerde yaşandığıdır. Araştırmalara göre iç savaşlara en fazla açık olan üç bölge tespit edilmiştir. Bunlar: Sahra Altı Afrika, Latin Amerika ve Asya bölgeleridir. Bunlara ek olarak Kuzey Afrika ve Orta Doğu da iç savaşlara açık bölgeler arasında yer almaktadır.
İç Savaşlar Nasıl Çözülebilir?
İç savaşın çözülmesi için tahkim, diplomasi, müzakere, ara buluculuk ve barış inşası gibi çeşitli yollar bulunmaktadır. Ancak dünya gösteriyor ki; hiçbir ülke ya da uluslararası kuruluş iç savaşı çözebilme başarısı sergileyememiştir. Ülkelerin isyancı gruplara silah yardımı yapması ya da dünyaca yetkili kurumların iç savaş hareket alanını kısıtlaması gibi nedenler çatışmaları bitirmemekte ve çözüm sağlamamaktadır. Uzun bir süre daha iç savaşlar kendini gösterecek farklı etki ve sorunlar yaratmaya devam edecektir.
İç Savaşlar ile İlgili Bazı Sözler:
- “İç savaş dönemindeki Amerikalılar, cennetle ve bunun nasıl bir şey olabileceğiyle çok ilgileniyorlardı. Çünkü sevdiklerinin çoğunun gittiği ve sevdiklerinin çoğunun bu başka bir alemde olduklarını umuyorlardı. Cennet.” Drew Gilpin Faust
- “Siz savaşla ilgilenmeyebilirsiniz, savaş sizinle ilgilenir.” Osman Pamukoğlu
- “İç savaşlar, mezarlardan başka bir şey bırakmaz.” Alphonse De Lamartine
- “Savaş; korku ve sefaletten başka bir şey veremez. Yakar, yıkar, öldürür, yok eder.” Nazım Hikmet
- “İç savaşın nedenleri de ulusun zenginliğinin çok az insanın elinde olması ve tüm insanların ne yalvarma, ne hırsızlık yapma, ne de asker olma zorunluluğundan uzak tutacak hiçbir şeyin sağlanmamasıdır.” William Petty
Kaynaklar:
- Nil Şatana (Derleyen Evren Balta), Uluslararası İlişkilerde Kavramlar, Teoriler, Süreçler. İstanbul, İletişim Yayınları, 2014
- Güvenlik Portalı, Güvenlik Yazıları: İç Savaş, https://trguvenlikportali.com/arastirma-2/guvenlik-yazilari/, erişim tarihi: 02.08.2021
