Kahverenginin ve mutlu yüzlerin dans ettiği tablolarıyla 17. yüzyıla ışık saçmış bir ressam olan Jan Steen’ i ve onun “A School For Boys And Girls” tablosunu mercek altına alacağız bu yazımızda. Sanatın altın çağı olan 17.yüzyılda boy göstermiş bir ressam olan Jan Steen, dönemin ünlü stili olan barok tarzını kullanarak resimlerini hayata geçirmiştir. Ayrıca sanatçı “Gece Devriyesi” ile akıllara kazınınan Rembrandt ve “İnci Küpeli Kız” ‘ı resmeden Johannes Vermeer ‘la aynı dönemde resimlerini yapmıştır.
Jan Steen Kimdir?
Doğum tarihi tam olarak belli olmayan Jan Steen Güney Hollanda’nın güzel şehri Leiden’ da Katolik bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Döneminde olukça yaygın olan Latin okuluna gitti. Çocukluğuyla ilgili pek bir detay bilinmeyen Jan Steen üniversite eğitimini Leiden Üniversitesi’nde tamamladı. Üniversitede birçok sanatçıyı içinde barındıran bir dernek olan, sanatçıların üretimine destek olan ve düzenlemelerde bulunan Aziz Luka Loncası’na katıldı. Aynı zamanda burada ünlü manzara ressamı olan Jan Van Goye ile tanıştı ve bir süre asistanlığını yaptı. Bundan 2 sene sonra ise Goye’nin kızı Margriet ile evlendi. Bu evliliğinden 8 çocuğu dünyaya geldi. Daha sonra ressam Delft’e taşındı ve bir bira fabrikası işletmeye başladı. Fakat bu işletme görevinde başarılı olamayan Jan Steen 1656 ile 1660 arasında Leiden’ın küçük bir kasabası olan Warmond’ta yaşamaya başladı. Bununla birlikte gerçekçi bir dille resim yapmaya ilgisi artmış ve burada yaşadığı dönem Jan Steen’ in resminde gözle görülebilen bir farklılık yaratmıştır.
Ressamın tablolarında sıkça gördüğümüz detaylarına ve tekniğine değinelim biraz da. Hollanda’nın altın çağında boy göstermiş bir ressam olan Jan Steen eserlerini barok tarzında vermiştir. 17.Yüzyılda Altın Çağını yaşayan Hollanda’da toplum sekülerleşmeye başlamış, kilise baskısından kurtulmuş ve feodal sistemden sıyrılmaya başlamıştır. Refah seviyesi artmaya başlayan Hollanda’da halk sanata ve bilime doğru bir yönelim gerçekleştirmiştir. Eğitimde, sanatta, bilimde gerçekleşen bu aydınlanma sonucunda adeta Hollanda’ da bir güneş açmıştır.
Dönemin ünlü resim türü olan janr resim türü ile sosyal olaylar birbirini büyük ölçüde beslemiştir. Janr resmi tanım olarak günlük hayatı bize anlatan bir resim türüdür. Günlük hayattan insanların hayatını anlatan bu tür; tarihsel, mitolojiksel ve dinsel konulardan ağırlıkla bahseden ve bilgi verme amacı gütmeden sadece günlük hayatı yansıtan bir ayna görevini üstlenir. Janr resminde önemli olan şey karakterlerin kim olduğu değildir hatta genelde karakterleri toplumdan sıradan kişiler oluşturur. Janr resminde önemli olan şey temsildir. Bundan dolayı karakterlerin ifadeleri oldukça önemlidir. Işık ve gölge kullanımı büyük bir incelikle işlenmiştir. Resimlerde genelde sakin bir hava söz konusudur. Ayrıca janr resminde natürmort tarzında eserler de verilmiştir. Jan Steen diğer ressamlar gibi durağan bir yapı kullanmayı tercih etmektense çok daha dinamik bir yapı tercih etmiştir. Resimlerindeki, olaylar süregelirken bir kare alınmış gibi duran yapısı da bu yüzdendir.
Jan eserlerinde genelde kahverengi tonlarının ağırlıkta olduğu bir palet kullanmıştır. Kahverenginin soğuk ve zor bir renk olduğuna dair ön yargıları kıran Jan Steen resimlerinde fırçasını oldukça yumuşak bir üslupla kullanmış ve kahverenginin soğukluğunu kırarak aydınlık ve tatlı bir hava yakalamıştır. Resimlerinde gösterdiği bu samimi ve neşeli havanın varlığının sebeplerinden ilki için Hollanda’nın içinde bulunduğu durumdan söz edebiliriz. Diğer bir yandan Jan Steen’in kişiliği itibariyle gayet neşeli biri olduğu da söylenir. Bunların yanı sıra Jan Steen’ in belki de en önemli özelliklerinden biri resimlerinde iğneleyici ve muzip bir dil kullanmasıdır. Dönemin bazı normlarına eleştirel bir şekilde yaklaşan ressam bu konuda verdiği en iyi örneğini “Beware Of Luxury” tablosunda gösteriyor. Ayrıca Jan Steen’ in diğer bir ilgisi ise janr tarzı resim denen günlük hayatı mercek altına alan resim türüdür. Jan birçok resminde bu şekilde eser vermiştir. Resimlerinde sade bir anlatımdan çok birçok karakter kullanmayı tercih etmesi de gözden kaçmamaktadır. Ayrıca ressam, yaşamını oldukça üretken geçirerek 800 tablo resmetmiştir.
A School For Boys And Girls
A School For Boys And Girls, Jan Steen ’in 1670’te resmettiği tarihi bir sahneyi konu alan yağlı boya tablosudur. Şu anda İskoç Ulusal Galerisi ‘nde sergilenmektedir. Türkçe çevirisi “Erkek ve Kız Okulu” olan ve Barok tarzında verilen tabloya ilk baktığımızda karmaşası ve dağınıklığı göze çarpan ilk detaylar oluyor. Jan Steen resimlerinde gördüğümüz bu karmaşa ve dağınıklık döneminde toplum tarafından benimsenmiş ve dağınık tarzda olan evlere “Jan Steen’ in Evi” denmiştir.
Işık kullanımı konusunda usta olan Steen ‘in bu tabloda da ustalığını görmemiz mümkün. Tabloda ışığın duvarda bulunan küçük camlardan geldiğini görmekteyiz ve bu ışık hüzmesi keskin bir ışık-gölge ilişkisi oluşturmamış aksine var olan bu kahverengi tabloda renkleri yumuşatmış ve sıcak bir ortam sağlamış. Ayrıca dışarıdan gelen ışığın keskin olmamasıyla havanın çok güneşli olmadığını, belki kapalı bir gün ya da ikindi vakti olduğunu da anlayabiliyoruz. Ressam bu tablosunda zemini açık bir renk kullanarak renklendirmiş ve bununla bize camlardan giren ışığın yeterli kalmadığı yerleri net görebilmemizi sağlamış.
Tabloda gördüğümüz sahne oldukça kalabalık olan ve birçok öğrencinin bulunduğu bir sınıf. Ayrıca bu sınıfta bulunan çocukların yaşlarının da birbirinden farklı olduğu görülmektedir. Resmin ana merkezine bakacak olursak konulmuş figürlerin öğretmen olduğunu anlıyoruz. Birkaç çocukla birlikte bir şeyle ilgilendikleri görülüyor. Diğer öğretmenin ise uyukladığını görüyoruz. Resmin ışıklandırmasından anlaşıldığı gibi günün son saatleri olduğu için yorulmuştur. Aynı zamanda yerde bulunan çocuk da bir takım eşyalara dayanarak uyurken resmedilmiş ve bunun yanında birkaç çocuk da başlarını masanın üzerine koymuştur. Arkada bulunan çocuklar, kendi aralarında sohbete dalmışken bazı çocuklar ise kendi dünyalarında kaybolmuş hâldedirler. Bu ışık kullanımından söz ederken kurduğumuz hipotezi kanıtlar nitelikte bir görüntü oluşturuyor.
Bu yazımızda Hollanda’nın altın çağının efsane ressamı Jan Steen’ in kalabalık bir sınıfı ustaca resmettiği tablosu ve ressamı inceledim. Onun resimleri döneminde ve günümüzde büyük ilgi uyandırmaktadır.
Kaynak
A School For Boys And Girls.Artvee.Web.20.01.2024
Milli,İpek Elif, 17. Yüzyıl Hollanda Sanatında Gündelik Yaşam.
Sahneleri: Janr Resmi,”Dergi Park”,2020 Aralık
Aldoğan,Altay,17. Yüzyıl Hollanda Resim Sanatından Örneklerle
Janr Resmi,2021 Ekim
