Genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik dönemlerinde ortaya çıkan kronik bir psikiyatrik hastalık olan histrionik kişilik bozukluğu (ilgi çekme hastalığı), özellikle dizi-filmlerde sıkça görebileceğimiz ilgi çekmeyi seven karakterlerin sahip olduğu bir bozukluktur.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Nedir?
Kişinin ilgi görmek istediği için sergilediği davranışlar; diğer insanlar tarafından flörtöz, dramatik, narsistik ve dışa dönük gibi özelliklerle tanımlanmalarına sebep olur. Birey, yeterince ilgi gösterilmediğinde kendisini değersiz hisseder ve istediği ilgiyi almak için kendisini ön plana çıkarır veya görünüş olarak oldukça ilgi çekici, enerjik, bir duygudan diğer duyguya hızlıca geçebilen histerik bir hale bürünür. Ayrıca bu kişilerde genel olarak anksiyete, varoluş kaygısı, hoşnutsuzluk, vücutta kırgınlıklar veya sebepsiz/kaynaksız ağrılar görülür.
Histrionik Kişilik Bozukluğuna Sahip Bireylerin Karakteristik Özellikleri
Histrionik kişilik bozukluğundan muzdarip insanlar her ne kadar birbirinden farklı karaktere, hobilere ya da çevreye sahip olsalar da tipik olarak gösterdiği çok sayıda özellik vardır.
İstikrar
Histrionik kişilerin bir şey yaparken istikrarlılığı düşüktür. Örneğin yapmak istediği bir işte karşılaştığı engel karşısında kişi işten çok hızlı bir şekilde bıkkınlık duyar ve pes eder.
Zarardan Kaçınma
Histrionik kişilik bozukluğuna sahip kişiler hasardan kaçınamamaya meyillidirler. Öyle ki cezalandırmaya sebep olabilecek caydırıcı davranışlara karşı ön yargılıdırlar.
Yenilik Arayışı
Histrionik kişilerde yenilik aramak gibi davranışlar çokça görülür. Yeni şeyler denerken aldıkları ödül sinyalleri sebebiyle sürekli farklı aktiviteler denemek karakterlerinin bir parçası haline gelir.
Ödüle Karşı Bağımlılık
Histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireylerin ödül bağımlılığı yüksektir. Bu kişiler özellikle promosyon ürünleri, işten izin almak, tatil yapmak gibi ekonomik; övgü veya takdir edilmek, terfi gibi manevi ödüllere karşı büyük tutkuları vardır.
Histrionik Kişilik Bozukluğuna Dair Değerlendirmeler
Uzmanlar ilgi çekme hastalığı olarak da bilinen bu bozukluğa sahip kişilerin davranış, görünüm ve konuşma şekli gibi kriterlerde diğer insanlardan bazı yönlerden farklılık gösterdiklerini saptamışlardır.
Davranış
Histrionik kişilik bozukluğuna sahip kişiler davranış olarak dramatiktirler. Anlattıkları hikayeler ya da yaptıkları dramatik hareketler aracılığıyla ilgi çekmeyi amaçlarlar. Bunun yanında hiperseksüel davranışlar sergileyerek ilgiyi cinsellik üzerinden de almak isteyebilirlerler. Bu bozukluk belli örüntüler içerse de her birey bir parmak izi kadar farklı olduğu için bahsedilen davranışlar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
Görünüm
Uzmanlara göre histrionik bozukluğa sahip kişilerin saç ve giyim/görünüm tercihleri birbirlerine benzemektedir. Kişi diğer insanlar tarafından fark edilmek için dikkat çekici kıyafetler giymeyi, renkli ya da farklı saç modelleri kullanmayı, bir sürü aksesuar takmayı ve büyük ya da başka bir yönden dikkat çekebilecek dövmeler yaptırmayı severler.
Konuşma Şekli
Histrionik kişilik bozukluğuna sahip kişiler oldukça coşkulu ve sesli bir anlatıma sahiptirler. Ayrıca konuşmaları sırasında her şeyden kolay etkilenirler. Detaylardan yoksun konuşmaları vardır. Bunun yanında anlatım şekilleri de yeterince açık değildir ve kelime çeşitliliği azdır.
Yargılama
İlgi çekme hastalığına sahip bireylerin yargılama mekanizması güçlü değildir. Bu alandaki zayıflık bazı durumlarda doğruyu ve yanlışı ayırt etmekte zorluk çekmelerine neden olabilir.
Kavrama Yetisi
Histrionik kişilik bozukluğundan muzdarip insanlar çoğunlukla farklı bakış açılarına, düşüncelere sahiptirler. Ancak kavrama yetisi diğer insanlar gibi normal düzeydedir.
Düşünme Süreci
Bu bozukluğa sahip kişilerin düşünme süreci doğrusal ilerlerler ve düşünceleri mantıklıdır fakat yine de sınırlıdır. Etrafındaki insanların düşüncelerinden kolayca etkilenebilirler ve telkine oldukça açıktırlar.
İçgörü
İçgörü kişinin kendi gücü ve yeterlikleri konusunda daha önce sahip olmadığı, yeni bir bilgi ve farkındalık kazanmasına işaret eden soyut bir kavramdır (Akdoğan & Türküm, 2014). Histrionik bozukluğa sahip insanlar kendilerine bu şekilde bakmaktan yoksundurlar. Sosyal hayattaki davranışlarının işleyişi hakkında farkındalığa sahip değillerdir.
Dürtü Kontrolü
Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler dürtülerini kontrol etmekte zorlanırlar. Sürekli olarak kendilerini ödüllendirmek adı altında yapılan alışverişler buna bir örnek olabilir. Dürtüleri devreye girdiğinde kendilerini durdurmakta güçlük çekebilirler.
Kaynakça
Akdoğan, Ramazan ve Türküm, Ayşe Sibel. “Psikolojik Yardım Sürecinde Terapötik Bir Hedef Olarak İçgörü”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, cilt, 6. sayı, 4. Kasım, 2014, s. 375-388.
“Histrionic Personality Disorder” . National Library of Medicine. web. 26.08.2024
Hersen, Michel. Biaggo, Maryka, ed. “Effective Brief Therapies: A Clinician’s Guide” United States of America: Academic Press, 2000.
“Change Processes in Psychotherapy for Patiens Presenting with Histrionic Personality Disorder” . Wiley Online Library. web. 26.08.2024
Kapak Görseli: doktortakvimi.com
