Wardruna, şarkılarıyla dinleyenlerini İskandinavya’nın büyülü atmosferine götürerek adeta o atmosferin içinde yaşatan Norveçli başarılı bir gruptur. Kullandıkları enstrümanlar ile İskandinavya’nın gelenekselliğini şarkılarında ortaya koyarlar. Yazımızda bahsettiğimiz “Helvegen” şarkısının adında geçen “Hel” kelimesi, İskandinav mitolojisinde yer almakta. Dilimizde ise cehenneme giden yol anlamına gelir ve ölen bir insanın uğurlanışını konu alır.
Wardruna müziği ve sözleriyle dinleyenlerini cehennemin karanlık ve tüyler ürperten atmosferine bürünmesini sağlar.
Büyülü İskandinav Müziklerinin Sahibi: Wardruna
Wardruna; Ambient folk – neofolk türünün başarılı bir temsilcisi, tema olarak paganizm, İskandinav mitleri ve kökenlere dönüş gibi konuları ele alan Norveçli müzik grubudur. Temelleri 2003 yılında atılan grubun, kendilerini Eski İskandinavve İskandinav geleneklerini müziksel olarak yorumlamaya adamıştır. Yine Norveçli black metal grubu Gorgoroth’un davulcusu Einar Selvik (sahne adı “Kvitrafn”) tarafından kurulmuştur. Lindy-Fay Hella ve Gaahl (Kristian Eivind Espedal) grubun diğer üyeleridir.
Grupta geleneksel İskandinav enstrümanların haricinde; ağaçların, taşların, suyun ve ateşin sesleri de doğanın portresini yansıtmak için kullanılmaktadır. Zaman içerisinde Arne Sandvoll, Eilif Gundersen, HC Dalgaard ve John Stenersen’in katılımıyla grup bugünkü şeklini almıştır.
İlk albümleri bir üçleme olan Runaljod’un ilk bölümü 2009’da piyasaya çıktı. Albüm, çoğunlukla runlara dayalı müzikal yorumları içerir. Üçleme albümlerinin isimleri şunlardır:
- Runaljod – Gap Var Ginnunga ( 2009)
- Runaljod – Yggdrasil (2013)
- Runaljod – Ragnarok (2016)
Wardruna’nın Simgesi ve Daha Fazlası
Wardruna’nın simgesi, içerisinde çok fazla runik sembol barındırdığı için birden fazla anlamı bulunmaktadır. Ancak grubun genel olarak belirttiği anlamı şöyle: ‘Warden of runes / secrets / knowlegde’. Yani; kendilerini x bir şeyin koruyucusu olarak tanımlıyorlar. Müziklerinde geçen Runik yazılar ise; Latin alfabesinden önce çeşitli Cermen dillerinde kullanılan sembollerden oluşan bir alfabedir.
Wardruna, yaklaşımlarının sanatsal, akademik ve mistik olduğunu şarkılarının ellerindeki seyrek orijinal kaynakların ima ettiği her bir runenin temel anlamından yola çıkarak Wardruna’nın tüm konsepti ve amacının ardında yatan niteliklere dayanmakta olduğunu; yeni tohumlar ekmek ve eski kökleri güçlendirmek olarak ifade etmiştir.
“Güneş”, “İhtiyaç”, “At”, “Armağan” gibi anlamlara sahip runlerden ismini alan şarkıların birçoğu dış mekanlarda, ismini aldığı rune paye verecek şekilde kaydedilmiştir. Şarkıları oluşturan unsurların geleneksel olmadıklarını söylemek mümkündür. Gök gürültüsü, karın üzerinde ilerlemeye çalışan birinin ayak sesleri, yağmur sesleri, metronom vuruşlarıyla transa geçiş havası veren vurmalı çalgılar, Norveç’e özgü bir müzik aleti olan Hardanger kemanından gelen ilginç melodiler ve iç içe geçen şaman ayinlerini hatırlatan, kimi zaman şiir dinletisi sunan vokaller, Wardruna müziğini oluşturan unsurlardan sadece bazılarıdır.
Yıllarca akustik konserler ve dersler verdikten, Wardruna şarkıları ve Vikingler televizyon dizisi için yaptığı eserleri kendi başına seslendirdikten sonra, Einar Selvik 2018’de dördüncü albümleri Skald; 2021 yılı başlarında ise beşinci albüm olan ‘Kvitravn (White Raven)’ dinleyicilerle buluşmuştur. Bu albümleri de dinleyicilere doğayı, mitleri ve Kuzeyin gizemini sonuna kadar hissettirerek İskandinav ruhunu yaşatıyor.
Mitolojide Helvegen Nedir?
Wardruna grubunun 2018 yılında piyasaya sürdüğü “Live at Bergenhus Fortress” isimli albümünün nefes kesici şarkılarından biri olan “Helvegen”i bu albümden önce 2017 yılında Norveçli şarkıcı – söz yazarı Aurora ile birlikte bir festivalde seslendirmiştir. İngilizceye “The Way to Hel” dilimize ise “Cehenneme Giden Yol” olarak çevrilmiştir. Şarkı, İskandinav Mitolojisinden bildiğimiz tanrı Odin’e ve ölümden sonra gidilen yola atıfta bulunur.
Kven skal synge meg
(Bana kim şarkı söyleyecek)
I daudsvevna slynge meg
(Ölümün içinde uyurken)
Når eg helvegen går
(Cehenneme giden yola düştüğümde)
Og dei spora eg trår
(Ve bu bastığım yol)
Er kalde så kalde
(Soğuk, oldukça soğuk)
Hel ve Mitoloji
Hel, İskandinav Mitolojisinde Niflheim (ilkel bir buz dünyası ve ölüler diyarı) da yer alan Helheim adı verilen ölüler diyarının tanrıçasıdır. Helheim diyarı onun adıyla anılır ve burası İskandinav mitolojisinde geçen dokuz diyardan birisidir.
Hel, kötülük ve kurnazlık tanrısı Loki ve üzüntü getiren dev kadın Angrboda’nın üç uğursuz çocuğundan birisidir. Dev kurt Fenrir ve Thor’un en büyük düşmanı aynı zamanda Midgard yılanı olarak da bilinen Jörmungand’ın kız kardeşidir.
Hel, kimi kaynaklarda yarı ölü yarı canlı merhametsiz ve korkunç yaşlı bir kadın olarak tasvir edilir kimi kaynaklarda ise yarısı canlı yarısı ceset, yarısı siyah yarısı beyaz şeklinde de tasvir edilmiştir. Hel’in tahtı bazı kaynaklarda ölüm döşeği olarak tasvir edilir bunun nedeni yaşlılıktan, kazara ya da hastalanarak ölenlerin Helheim’e gidiyor oluşudur. Savaşarak ölenlerin ise Valhalla’ya gittiği bilinir.
Hel ve kardeşleri, Odin ve diğer tanrılar tarafından tehdit olarak görüldüklerinden Angrboda’nın yanından Asgard’a kaçırılmışlardır. Görünüşü ve korku veren ruh halinden dolayı burada çok büyük bir tepkiyle karşılanan Hel, bir süre sonra Odin’e gitmek istediğini söylemiştir. Odin de ona Helheim denilen “Ölüler Diyarı”na göz kulak olma sorumluluğunu vererek orada tanrıça olmasına izin vermiştir.
İnsanların beyin ve kemik iliğiyle beslendiğini düşündüğü tanrıça Hel, aynı zamanda dünya ağacı olarak tasvir edilen Yggdrasil’in köklerinden birinin altındaki Elvidner denilen ıstırap anlamına gelen sarayında yaşarken diğer köklerin altında ise buz devleri ile birlikte yaşıyordu.
Hel, aynı zamanda Ragnarök olarak bilinen kıyamet gününde rol alır. Efsaneye göre Odin ve diğer tanrılarla savaşır ve sonunda öldüren yaratıkların lideri olarak ortaya çıkar. Ragnarök’ten sonra, dünya yeniden doğar ve ormanlar, nehirler ve yeşilliklerle dolu bir cennete dönüşürken, Helheim yok olur.
Helvegen Şarkısı Aslında Ne Anlatıyor?
“Helvegen“, ilk giriş kısmından itibaren ölümün ağırlığını dinleyicisi üzerinde hissettirir. Grubun kullandığı enstrümanların el yapımı olması; geyik derisi, geyik kemiği gibi geleneksel materyallerle oluşturulmasının amacı şarkıların bir kuzeyli gibi algılanmasında önemli rol oynar.
Når du ved helgrindi står
(Bir kez cehenneme giden yola girdiğinde)
og når laus deg må rive
(Ve gözyaşı dökmemek zorunda olduğunda)
skal eg fylgje deg
(Seni takip ederim)
yver gjallarbrui med min song
(Gjöll köprüsü üzerinde benim şarkımla)
Şarkının bu kısmında geçen gjallarbrui (Gjöll) köprüsü, Eski Norveç Mitolojisinde yer altı dünyasındaki Gjöll nehrini kaplayan bir köprüdür ve cehenneme (Hel’e) gitmek için kullanılması zorunludur.
Şarkının en son kısmına geldiğimizde müzik biter ve Wardruna, her şeyin öleceğinden sadece tek bir şeyin sağ kalacağından şu sözlerle bahseder;
Deyr fé,
(İnsanlar ölür)
deyja frændr
(Yoldaşlar ölür)
deyr sjalfr it sama
(Sen de öleceksin)
en orðstirr
(Gerçi bir şey)
deyr aldregi
(Asla ölmez)
hveim er sér góðan getr
(Kazandığın adil şöhretin)
Helvegen şarkısı, oldukça sevilen Vikings dizisinin 2. sezon 8. bölümünde karşımıza da çıkıyor. Bölümde kral Ragnar Lothbbrok ve beraberindekilerin Wessex’i işgal etmesi işlenmektedir. Ayrıca grubun daha birçok şarkısı Vikings dizinde hayat buluyor.
Wardruna grubu, kullandıkları müzik enstrümanlarıyla ve şarkı sözleriyle dinleyiciyi Nordik atmosferin içine çekmeyi başarıyor. “Helvegen” şarkısı da insanı ölümle, ölümün soğukluğuyla ve kendi vicdanıyla yüzleştiriyor.
