Firavun II. Thutmose öldüğünde yerine geçecek oğlu III. Thutmose taht için çok küçük yaştaydı. Bu yüzden Kraliçe Hatshepsut, üvey oğlunun kral vekili olarak yönetimi geçici olarak devralmıştı. Gün geçtikçe üvey oğlundan daha da güçlü oldu ve Mısır’a firavun olarak bir ilki başardı.
Hatshepsut Nasıl Firavun Oldu ?
Kraliçe Hatshepsut‘un annesi ve babası da saf kraliyet kanı taşımaktaydı. Soylar bozulmasın diye kraliyette kardeşler kardeşlerle evleniyordu. Soyu devam ettirecek erkek çocuklar doğmazsa başka eşler alınabiliyordu, kurallar böyleydi. Hatshepsut’un annesinin erkek çocuğu olmamıştı ve soyun devamı için babası tekrar eş almıştı. Hatshepsut da babasının diğer eşinden üvey kardeşleriyle evlenmişti; fakat Hatshepsut da çok istemesine rağmen annesi gibi erkek çocuk veremedi.
Kocası II. Thutmose‘nin yeni evliliğinden erkek bir çocuk dünyaya geldi, çocuğa III. Thutmose adı verildi. Böylece artık kraliyet soyu da devam edecekti. Firavunun ani ölümünden sonra çocuğun yaşı küçük olduğundan asıl karısı Hatshepsut kral vekili olarak yönetimi geçici olarak devraldı ancak zamanla bir vekilden çok daha güçlü bir konuma geldi.
Firavunluğu Döneminde Neler Yaptı?
Üvey oğlunu devlet işlerinden uzaklaştırıp daha çok askerî görevlerle ilgilenmesini sağladı. Kraliçenin rahiplerle arası iyiydi. Yönetime gelmesinin yedinci yılında başrahiple anlaştı ve kendini firavun ilan etti. Bunun ardından ise artık Mısır’ı yönetmeye başladı fakat kadın bir firavun Mısır halkının gözünü korkutuyordu. Bugüne dek erkek bir firavun tarafından yönetilenler, Hatshepsut’un başarısının diğer kadınları da cesaretlendireceğinden şüphe duyuyorlardı. Ayrıca kadın bir firavun hem maat‘ın geleneksel düşünce sistemine aykırıydı hem de firavunların sadece erkek olması geleneğine de ters düşüyordu.
Bunların üzerine Hatshepsut da biraz erkeksi olmaya çalıştı. Kraliçeye özgü kıyafetleri terk etti ve klasik kraliyet tacı ve süslerini benimsedi. Resmî törenlerde firavunlara özgü bir gelenek olan takma sakal bile takmaya başladı. “Maatkare” adını alarak maat’a karşı bir tehlike olmadığını göstermeye çalıştı. Orijinal adının sonuna erkeksi “su” ekini getirdi. Firavunluk makamına erkekler geldiği için kabartma ve heykel gibi sanatsal çalışmalarda kimi zaman kendini erkek gibi tasvir ettirse de kadın kimliğini gizlemeyerek özünü yansıtan eserler de yaptırdı.
Yaklaşık 25 yıllık hükmü süresince eserler kendisi tarafından yaptırıldığı için neler yaptığı konusunda kesin görüş yok. Yine de uzmanlar onun barışçıl ve başarılı bir saltanat sürdüğünü söylüyor. Savaşlardan ziyade daha çok ticari faaliyetlerin ön planda olduğu görülmektedir.
Hatshepsut’un ölümü tartışmalıdır. Bazı tarihçilere göre üvey oğlu büyüdükçe taht tutkusu arttı. Bu yüzden kraliçeyi ve vezirini öldürttü. Bazılarına göre de kraliçenin veziri ve dostları öldürüldüğü için o da kendisinin öldürülmesinden korkarak zehir içip intihar etti. Son yapılan incelemelerde ise Hatshepsut’un aslında kanserden ölmüş olabileceği düşünülüyor.
Firavun Hatshepsut’un ölümünden sonra gerçek taht sahibi üvey oğlu iktidara geçti ve kraliçenin izlerini silmeye çalıştı. Onun adına yapılan heykelleri kırdırdı, kabartmaları söktürdü ve tapınaklardan adını sildirdi. O nedenle ancak yüzyıllar sonra Hatshepsut’un bir kadın firavun olduğu anlaşıldı.
Hatshepsut Tapınağı ve Krallar Vadisi
Kraliçe, Karnak Tapınağı‘nı büyüttü. Tapınağı iki devasa dikilitaş, heykeller ve kabartmalarla süsledi. Atalarının hayali olan bir mezar kompleksi yaptırdı. “Krallar Vadisi” denilen mezarlar bölgesi onun eseridir. Atalarına ait mezarların bir kısmını burada naklettiğine dair söylentiler vardır. Kraliçe savaşlardan çok yaptırdığı anıt eserlerle anılmaktadır. Bunun örneklerinden biri Deir el Bahari’de yaptırdığı anıt mezardır.
Hatshepsut’un Tapınağı da Deir el Bahari (Luksor) yani bugün Krallar Vadisi olarak bilinen yerdedir. Tapınak, onun âşığı olan Mimar Senmut tarafından planlanmıştır. Kademeli taraça sistemiyle yapılmış olan tapınağın her iki yanında sfenks sıralarının yer aldığı tören caddesi, tapınağa bir vadi ile bağlıdır.
1903’te ise İngiliz arkeolog Howard Carter, Hatshepsut’un mezarını keşfetti. Kraliçe’ye ait mumya bugün Kahire Müzesi’nde sergileniyor.
Kaynakça
Ertuğrul, Erman. “Mısır’ın İlk Kadın Firavununu Tarihten Silmeye Çalışmışlar”. Arkeofili, 11 ocak 2015, https://arkeofili.com/misirin-ilk-kadin-firavunu-tarihten-silinmeye-calisilmis/. 27 Temmuz 2022 tarihinde erişildi.
Kaya, Kemal. “Tarihteki İlk ve Tek Kadın Firavun: Hatşepsut”. Yolda Olmak, 5 Nisan 2014, https://yoldaolmak.com/hatsepsut-deir-el-bahari-teb.html. 27 Temmuz 2022 tarihinde erişildi.
Pekardan, Bülent. “Bir Hırs Öyküsü Antik Mısır’ın İlk Kadın Firavunu: Hatşepsut”. Nereye, 11 Ekim 2018, https://nereye.com.tr/bir-hirs-oykusu-antik-misirin-ilk-kadin-firavunu-hatsepsut/. 27 Temmuz 2022 tarihinde erişildi.
Yılmaz, Cemal. “Hatşepsut: Naibelikten Firavunluğa Yürüyen Bir Kraliçe”. Dergipark, cilt 2, sayı 2, 2020, https://dergipark.org.tr/tr/pub/oannes/issue/56871/781028. 27 Temmuz 2022 tarihinde erişildi.
Öne Çıkan Görsel: bbc.com
