Hint mitolojisinin ve Hinduizm‘in sevilen tanrılarından biri olan Hanuman, yarı maymun yarı insan şeklinde tasvir edilmektedir. Hindistan‘da maymunlar kutsal kabul edildikleri için Hanuman’ın da Hindular arasında önemli bir yeri vardır. Hanuman fiziksel gücün, azmin ve bağlılığın bir sembolü olarak görülmektedir.
Hanuman’ın hikayesi, genellikle Vişnu‘nun avatarı (avatara) olarak kabul edilen prens Rama ile birlikte anlatılmaktadır ve Ramayana Destanı‘nda önemli bir yer tutar. Rama, karısı Sita‘yı düşman Kral Ravana‘dan kurtarmak için Hanuman ve maymun ordusundan yardım istemiş ve bu kurtarma görevinden sonra Hanuman Rama’nın sadık hizmetkârı ve dostu olmuştur.
Hanuman’ın Doğumu
Bir efsaneye göre Hanuman’ın doğumu ile Prens Rama’nın doğumu aynı zamana denk gelmektedir. Rama’nın babası Ayodhya Kralı, yakın zamanda bir oğlu olması için tanrılara dua eder, bu esnada Hanuman’ın annesi yarı maymun olan Anjana da tanrılara dua etmektedir. Tanrılar Kral’ın duasını kabul ederek ona Payasam olarak adlandırılan ve kutsal kabul edilen bir puding gönderirler ve Kral’ın üç karısının bu pudingi paylaşmasını söylerler. Bu yiyecek sonucunda Rama ve kardeşleri doğar. Tanrılar, Anjana’nın duasını da kabule layık görerek ona rüzgar ve hava tanrısı olan Vayu‘yu gönderirler. Vayu, Kral’a verilen pudingden bir kaşık alarak bunu Anjana’ya verir. Bu durum sonucunda yarı maymun olan Anjana’dan Hanuman doğmuş olur. Fakat tanrı Vayu, Hanuman’ı kendi çocuğu olarak kabul eder ve böylelikle Hanuman tanrılardan biri olarak sayılır (The Story of Hanuman).
Başka bir hikayede ise annesi Anjana‘nın lanetlenmiş bir Apsara (bulutlarda veya suda yaşayan dişi peri) olduğu ve Tanrıça Şiva‘nın enkarnasyonunu doğurursa lanetinden kurtulacağı anlatılmaktadır. Bir önceki hikayeyle benzer şekilde Payasama denen tatlıdan yiyerek Hanuman’ı doğurur. Burada tatlıyı ona bir kartal getirir ve Anjana rüzgar ve hava tanrısı Vayu tarafından kutsanır. Böylece Tanrıça Şiva, Tanrı Vayu’nun kutsamasıyla Anjana’dan doğarak enkarne olmuş olur (Lord Hanuman, the Hindu Monkey God).
Öte yandan bazı bilgiler Hanuman’ın Maymunlar Kralı ve Kraliçesi‘nin oğlu olarak doğduğu şeklindedir. Yaygın inanış ise Anjana ve Vayu’nun çocuğu olduğu şeklindedir (Hindu God Hanuman-The Monkey God).
Güneşi Isıran Maymun Hanuman
Hikayeye göre, Hanuman küçük bir çocukken bir sabah oldukça aç bir şekilde uyanır ve üzerinde parlak, büyük bir kürenin gezindiğini görür. Bu küre Hanuman’a lezzetli ve olgun bir meyve olarak görünür ve onu yemek için yukarıya fırlar. Fakat bu küre bir meyve parçası değil, ufukta yükselen güneştir. Hanuman’ın bu hatasını gören Tanrıların Kralı Indra, onu yıldırımıyla çarparak yere düşürür. Hanuman çenesini yere çarparak ölür. Bu duruma çok üzülen Hanuman’ın babası hava ve rüzgar tanrısı Vayu, dünyayı terk eder ve dünyadaki bütün hava yok olur dolayısıyla onun dünyadan çekip gitmesi burada yaşayan canlıların artık nefes alamayacakları anlamına gelmektedir. Bunu gören Tanrı Şiva (başka bir hikayede ise Tanrı Brahma) duruma müdahale ederek Hanuman’ı hayata döndürür böylece Vayu da dünyaya geri döner. Vayu’nun dönmesiyle dünyadaki canlılar tekrar havaya kavuşmuş olurlar.
Hanuman’ın Yetenekleri
Tanrıların kralı Indra tarafından yıldırımla çarpılan Hanuman, bu çarpılma sonucunda Indra’dan bazı güçler elde etmiştir ve neredeyse Indra kadar güçlü olduğu söylenir. Hanuman’ı tekrar hayata döndüren tanrılar ona belli yetenekler ve güçler vererek Hanuman’ı kutsarlar. Bu yetenek ve güçler arasında babası Vayu‘nun verdiği rüzgar kadar hızlı olma yeteneği, Tanrı Brahma‘dan büyüme ve küçülme yeteneği ve böylelikle şekil değiştirebilme özelliği, Tanrı Agni‘den ateşe karşı korunma gücü ve Tanrı Varuna‘dan suya karşı korunma gücü vardır. Tüm bu güç ve yeteneklerle birlikte Hanuman hem çok hızlı ve güçlü hem şekil değiştirebilen hem de ateşin ve suyun zararlarından korunan bir kimseye dönüşmüştür.
Fakat ne yazık ki bütün bu özelliklerine rağmen Hanuman hâlâ bir çocuktur ve şaka yapmayı çok seven bir yapıya sahiptir. Hikayeye göre, bir gün yıllarını meditasyonla ve adanmayla geçiren bir adama şaka yapar, bu duruma çok sinirlenen adam Hanuman’ın güçlerini kaybetmesi için ona lanet okur ve bu lanet tanrılar tarafından kabul edilir. Böylelikle güçlerini kaybeden Hanuman sıradan bir yarı maymun yarı insan olan birine dönüşür.
Hanuman ve Rama’nın Hikayesi
Hanuman, zaman geçtikçe büyür ve olgunlaşır. Maymunlardan oluşan bir orduyu yönetmekle birlikte Prens Rama‘nın bir hizmetkârıdır. Rama’nın karısı Prenses Sita‘nın düşmanları olan kötü Kral Ravana tarafından kaçırılması üzerine Hanuman Hindistan’ın güneyinde Sita’yı araması için görevlendirilir. Hanuman, Hindistan’ın en ucundaki Lanka adasını görür fakat burası onun denizden atlaması veya yüzmesi için çok uzak mesafededir. Bundan dolayı ”keşke önceki güçlerim olsaydı da oraya ulaşabilseydim ve Rama’ya yardım edebilseydim” diye tanrılara dua eder. Tanrılar Hanuman’ın artık olgunlaştığını düşünürler ve kendisi için değil yardım etmek için güçlerini geri istediğine ikna olarak önceki bütün güç ve yeteneklerini Hanuman’a geri verirler. Böylelikle Hanuman, Lanka’ya sıçrayarak Sita’yı burada bulur. Fakat Sita sadece Rama ile dönebileceğini söyler. Hanuman buradayken çeşitli yaratıklarla savaşır ve birçok kahramanlık hikayesine konu olur. Sonrasında Hanuman oradan ayrılır ve Rama’yla Ravana hakkında edindiği bütün bilgileri paylaşır. Bu esnada orduların ulaşabilmesi için Hindistan ile Lanka arasına köprü inşa edilmeye başlar.
Köprü inşa edilince Rama ve ordusu Ravana’ya karşı savaş ilan eder ve Prenses Sita kurtarılır. Fakat bu savaş sırasında Rama’nın kardeşi Lakshmana yaralanır. Doktor, Lakshmana’nın ancak Himalaya Dağları’nda bulunan bir bitkiyle iyileşebileceğini söyler ve burada da Hanuman’ın yetenekleri devreye girer. Hanuman boyut değiştirerek en hızlı şekilde Himalaya’ya ulaşır fakat hangi bitkinin lazım olduğunu bilemez böylece kendi boyutunu büyüterek dağı taşır ve Rama ve Lakshmana’nın yanına getirir. Hanuman sayesinde Rama’nın kardeşi kurtulur.
Savaş bittikten sonra Rama, diğer savaşçılarla birlikte Hanuman’a da çeşitli hediyeler sunar fakat Hanuman bunların hepsini reddeder. Rama’yı ve Sita’yı hatırlaması için bir hediyeye ihtiyacı olmadığını, onların her zaman kalbinde olduğunu söyler fakat diğer savaşçılar ve hizmetliler Hanuman’a inanmaz ve kanıtlamasını isterler. Bunun üzerine Hanuman, bir bıçak alarak göğsünü keser, kalbini iki parçaya ayırır burada Rama’nın ve Sita’nın resmi gözükmektedir.
Hanuman bu durumdan dolayı neredeyse ölümle yüz yüze gelir fakat adanmışlığını kanıtlamış olur. Bunun üzerine Rama onu ölümsüzlükle kutsar, her ne kadar Hanuman bunu da kabul etmek istemese de ölümsüz olur.
Hanuman’ın Bağlılığı
Hanuman, tüm yaşamını Rama’ya hizmet etmek için adamış ve bu ölümsüz bağlılığı onu tüm fiziksel yorgunluklardan arınmış hale getirmiştir. Bundan dolayı Hanuman, efendi ile hizmetliyi birbirine bağlayan Dasyabhava olarak adlandırılan bağlılığın mükemmel bir örneğidir.
Cesareti, azmi, gücü ve özverili hizmeti nedeniyle Hanuman, özveri ve sadakatin mükemmel bir sembolü olarak kabul edilir. Hindulara göre, Hanuman’a tapınma bireyin bencil eylemlerden kaynaklanan kötü karmaya karşı koymasına yardımcı olur ve inanan kişiye yaşam yolculuğu sırasında metanet ve güç verir. Hanuman ayrıca büyücülüğe karşı mücadelelerde de anılır ve onu tasvir eden koruyucu muskalar son derece popülerdir (Hanuman – Hindu Monkey God and Hero of The Ramayana).
Kaynakça
- Das, Subhamoy. “Lord Hanuman, the Hindu Monkey God”. Learn Religions, 26 Ağustos 2020, Lord Hanuman, the Hindu Monkey God (learnreligions.com) Erişim Tarihi: 29.01.2024
- ”The Story of Hanuman”. Durham University. pdf. Erişim tarihi: 29.01.2024
- ”Hindu God Hanuman – The Monkey God”. Lotus Sculpture. Lord Hanuman, the Hindu Monkey God (learnreligions.com) Erişim Tarihi: 29.01.2024
- Heaphy, Linda. ”Hanuman – Hindu Monkey God and Hero of The Ramayana”. Kashgar. 2 Mayıs 2017. Hanuman – Hindu Monkey God and Hero of the Ramayana – Kashgar Erişim Tarihi: 29.01.2024
