Kübizm 20. yüzyıl başlarında Pablo Picasso ve Georges Braque tarafından başlatılan bir sanat akımıdır. Bu üslubun ressamları, geometrik unsurları analiz ediyor ve bu geometrik unsurları parçalayıp kendi yorumlarıyla yan yana duran şekiller ile tekrar sunuyorlardı. Yani bu üslubun özelliği, bir nesneyi doğrudan resmetmek yerine o nesnenin parçalara ayrılması ve o parçaların sanatçı tarafından yorumlanıp soyut bir şekilde yeni formlara bürünmesiydi. Klasik resim üslubuyla farklılıklar gösterdiğinden dolayı döneminde oldukça eleştirilere maruz kalmıştır. Fakat Kübizm sayesinde eserler, farklı perspektiflerden bakılmaya, eserlerin farklı düşünülmesine imkan tanımıştır. Kübist bir ressamın tuvale yansıttığı renkler genelde beyaz, gri gibi nötr renklerdir. Kübizm çizgiye ve biçime odaklanıp, döneminde yeni bir görsel dil yaratmıştır. Kübizm tuval üzerinde, üç boyutlu görünüm yerine iki boyutlu hali vurgulamıştır.
Kübizm etkisini resim dalındaki etkisi çok daha büyük olmakla birlikte diğer sanat dallarında da görmekteyiz. Sanatın evrilmesine katkı sağlayan ve sanatta çağ atlatan bu akımın resim üzerindeki etkisini derledik!
Kübizmin Dönemleri
Sanat tarihçisi Douglas Cooper, Kübizm için üç ayrı evreden söz eder:
- Erken Kübizm Dönemi (1906-1908)
Pablo Picasso ve Georges Braque parçalanmış olan nesneleri akla ters gelen fakat çözümlenebilir perspektiflerden oluşan kübist eserleri birleştirerek Kübizm’in temellerini atmışlardır.
- Yüksek Kübizm Dönemi (1909-1914)
İspanyol sanatçı Juan Gris kendi beğeni üslubuna göre biraz Kübizmi değiştirmiştir. Bu evrede artık parlak renkler akıma dahil olmuştur.
- Geç Kübizm Dönemi (1914-1921)
Son evrede müzik çalgıları, günlük eşyalar, insan figürleri ve bazen harfler, sözcükler dahil olmaya başlamıştır.
Dönemin Ünlü Eserleri
Sanatta çağ atlatan bu akımın, birkaç önemli eserine birlikte bakıp analizini yapalım.
-
Avignonlu Kızlar (Pablo Picasso)
Bu eser Kübist hareketi başlatan eser olarak bilinir. Barcelona-Avignon sokağında bulunan genelevdeki beş kadın resmedilmiştir. Köşeli, kaba ve geometrik formların tuvali doldurup bedenleri ve arka fonu kaplanmasından ötürü oldukça eleştirilmiştir. Resme hakim olan şeylerden biri de kadınların yüzünde olan Afrika maskların etkisidir. Resmin asıl adı Avignon Genelevi’dir fakat tepki çekmesinden dolayı sanat eleştirmeni Andre Salmon tarafından Avignonlu Kızlar olarak değiştirilmiştir.
-
L’Estaque’de Evler (Georges Braque)
1908 yılında bir sergide, bu eserdeki evleri üst üste yığılmış küplere benzeten Fransız eleştirmen Louis Vauxcelles‘in aynı benzetmeyi tekrar bir yazısında kullanması üzerine bu akıma Kübizm denilmeye başlanmıştır. Manzara resmi olarak yapılmasına rağmen dönem dışı bir algıyla perspektife dayalı ve basit bir anlatımla tuvale yansıtılmıştır. Resimde dikkat çeken detaylar arasında evlerin ve ağaçların küçük geometrik formlarda sadeleştirilmesi ve bu şekiller içinde derinliği vurgulamak adına yapılan gölgeleme tekniğidir.
-
Kadın ve Mandolin (Pablo Picasso)
Eserde akımın özelliklerinden olan gri, kahverengi, bej gibi renkler kullanılmıştır. Kullanılan renklerle birlikte gölgeleme hareketleriyle kadın figürü ortaya çıkmış, daha belirgin hale gelmiştir. Ancak buna karşın resim tekdüze ve bunaltıcı bir havada değildir. Işık ve gölge teknikleriyle, her ne kadar geometrik formlar olsa dahi, ilk bakıldığında eserdeki objeler rahatlıkla algılanabilmektedir.
-
Three Musician (Pablo Picasso)
Resimde bulunan kişiler, popüler İtalyan tiyatrosu Commedia dell’arte geleneğinde maskeli üç müzisyeni temsil etmektedir. Genellikle kasvetli bir havanın bulunduğu tabloda, yarım bir şekilde görünen köpek figürü dışında arka planda başka bir şeye yer verilmemiştir. Kasvetli bir altyapı olduğundan dolayı ellerinde nota ve müzik aleti bulunan müzisyenler göze çarpmakta, renklerin ve dokunun bulunduğu alan odak noktası olmaktadır.
Juan Gris (Nature morte à la nappe à carreaux-1915), Jean Metzinger (Deux Nus-1910-1911), Georges Braque (La guitare-1909-1910), Albert Gleizes (La Femme aux Phlox-1910) gibi eserler de bu akım için önemle yerini almıştır.
Kübist Sanatçılar
Pablo Picasso
Georges Braque
Fernand Leger
Juan Gris
Roger de La Fresnaye
Marcel Duchamp
Albert Gleizes
Alexander Archipenko
Jacques Lipchitz
Kübizm; İtalya’da Fütürizm, İngiltere’de Vortisizm, Almanya’da Dışavurumculuk, Fransa’da Kübizm, Rusya’da Süprematizm ve Yapısalcılık olarak tanınmıştır. Resim dışında çeşitli sanat dallarından olan mimari, müzik, edebiyat ve birçok şeyi etkilemiştir. Günümüzde etkisini hala devam ettirmektedir.
Kaynakça;
Sanat 101, Eric Grzymkowski
