1985 yılında ilk filmiyle hayatımıza giriş yapan, Robert Zemeckis’in yönettiği ve Bob Gale’in yazdığı Geleceğe Dönüş üçlemesi, lise çağındaki bir gencin ebeveynlerinin gençlikleriyle tanışmak için zamanda yolculuk yapmasını konu ediniyor.
Bu senaryo fikrinin çıkış noktası ise Gale’in bir gün babasının eski okul yıllığını bulup “ikimiz de aynı yaşta olsaydık arkadaş olur muyduk?” diye sormasıyla oluşur. Gale bu fikri uzun süredir beraber çalıştığı Zemeckis’e söyler. Bunun üzerine birlikte bu soruyu üç temel fikirle gelişmiş bir hikâyeye dönüştürürler.
Serinin ilk filminde Marty McFly, yanlışlıkla 1955 yılına ışınlanır ve burada ebeveynlerinin gençlikleriyle tanışır. Ancak ufak bir aksilik çıkar ve annesi, Marty’e aşık olur. Marty hem kendi geleceğini hem de ebeveynlerinin aşkını kurtarıp zamanı yeniden düzene sokabilmek için 1985 yılına dönmeye çalışır.
İkinci filmde ise Marty, bu sefer çocuklarının geleceğini kurtarmak için 2015 yılına gitmek ister; ancak işler planladığı gibi gitmez ve yaptığı hata sonucu 1985’e geri döndüğünde kasabada her şeyin altüst olduğunu görür. Marty ve Doc, aynı anda hem geleceği hem de geçmişi düzeltmek için durmadan zamanda yolculuğa çıkarlar.
Üçüncü ve son filmde ise Marty, zamanda kaybolan Doc’ı kurtarmak için Vahşi Batı’ya, yani 1885 yılına gider. Ancak o dönemin koşulları, zaman makinesini çalıştırmayı zorlaştırır ve önlerine çıkan engellerle uğraşmak zorunda kalırlar. Tabii ki işler yine planlandığı kadar kolay gitmez; peşlerine, kasabanın belalı ismi Buford “Mad Dog” Tannen takılır ve Doc, bu yolculuk sırasında öğretmen Clara Clayton’a âşık olur.
Film, serinin sıcak, duygusal ve aksiyon dolu finaliyle, hem karakterlerin hikâyesini tamamlar hem de zamanda yolculuğa keyifli bir veda sunar. Geleceğe Dönüş üçlemesi, zekice tasarlanan kurgusuyla neredeyse her sahnesine gözden kaçırabileceğimiz detaylar yerleştirmiştir. Seriyi ilk kez ve taze bir zihinle deneyimlemiş olmanın verdiği ayrıcalıkla, film serisi boyunca fark ettiğim ve sonrasında üzerinde araştırmalar yaptığım küçük ama anlamlı detaylar, hikâyeye olan ilgimi daha da kuvvetlendirdi.
1. “Twin Pines”tan “Lone Pine”a Alışveriş Merkezinin Değişimi
Marty, Doc ile buluşup zaman yolculuğu yapacakları yer olan “Twin Pines Mall”a (İkiz Çamlar Alışveriş Merkezi) gider. Marty 1955’e ışınlandığında, arazinin sahibi olan çiftçi Marty’i bir uzaylı sanar ve ona ateş açar. Marty de kaçmaya çalışırken DeLorean’ı çift çam ağaçlarından birine çarpar. Daha sonra, Marty 1985’e döndüğünde, alışveriş merkezi girişindeki ışıklı tabelanın hem adı değişir hem de çam ağacı sembolü bire düşer. Yeni adı ‘”Lone Pine Mall” yani Yalnız Çam Alışveriş Merkezi olur.
2. Geleceğe Dönüşte “Safety Last!” Göndermesi
Filmin açılış sahnesinde Doc’un evindeki saat koleksiyonunu ve sarkmış bir adam figürü olan bu saati görüyoruz. Bu sahne 1923 yapımlı Harold Lloyd‘un oynadığı “Safety Last!” filmindeki saat sahnesiyle paralellik gösteriyor. Aynı zamanda Geleceğe Dönüş filminin ilerleyen sahnelerinde de Doc’un Hill Valley Saat Kulesi’ne tırmanışını ima ediyor.
3. Lorraine ve Alkol Problemi
Marty’nin annesi olan Lorraine, 1985 yılında Marty’e gençliğinde asla bir erkekle flört etmediğini ve alkol kullanmadığını söyleyerek nasihat verir. Ancak Marty 1955 yılına gidince genç Lorraine’in fazlaca alkol aldığını ve gayet de flörtöz olduğunu görür. Annesi 1985 yılında da alkol problemi çekmektedir ve bunun kökü de gençlik yıllarına dayanır. Yine filmin açılış sahnesinde bir saat figürü, Lorraine’in alkol problemini vurgular. “Sarhoş” saat figürü ekranda gözükürken Lorraine karakterini canlandıran Lea Thompson‘ın ismi gözükür.
4. Doc DeLorean Projesini Nasıl Finanse Etti?
Serinin üçüncü filminde Doc Brown’ın ailesinin Hill Valley‘nin en eski ve en zengin ailelerinden biri olduğunu görüyoruz. Aynı zamanda ilk filmde Marty’nin 1955 yılında Doc’ın evine gittiğinde onun büyük bir malikanede yaşadığını görüyoruz. Yani Doc, aile mirasından dolayı zaten zengin. Ancak 1985 yılında Doc bir garajda yaşıyor çünkü 1962 yılında bu malikane bir yangında yok oluyor ama garajı sağlam kalıyor. Yangın olayından sonra Doc, araziyi ve değerli eşyalarını satıyor ve böylece kazandığı paralarla zaman makinesi projesine ve bilimsel deneylere finanse edebiliyor.
5. Doc’un Gömleğindeki İpucu
Serinin ikinci filminde, Doc Brown’ın giydiği gömlek aslında üçüncü filme dair görsel bir ipucu içerir. Gömleğin üzerinde, bir treni kovalayan at figürleri yer alır. Bu detay, serinin üçüncü filminde önemli bir sembole dönüşür. Çünkü üçüncü filmde, hikâye 1885 yılının Vahşi Batı’sına uzanır; burada hem atlarla dolu bir Hill Valley kasabası görülür hem de finalde Doc Brown, DeLorean yerine zaman makinesi olarak bir tren inşa eder. Ayrıca Doc, ikinci filmde gömlek olarak giydiği bu kıyafeti, üçüncü filmde bandana olarak kullanır.
6. Statler Ailesi ve Ulaşım Serüveni
Hill Valley’de 100 yıldır ulaşım işini yürüten Statler ailesi, 1885’te “Honest Joe Statler” olarak at ticareti yaparken, 1955’te Statler Studebaker; 1985’te ise “Statler Toyota” adını alarak zamanla modern otomobil sektörüne adım atmıştır.
7. Joey Dayı ve Kaçınılmaz Kaderi
Marty’nin dayısı Joey, Geleceğe Dönüş’te bir mahkumdur. Marty zamanda geriye gittiğinde, günümüzdeki makhum durumunu ima eden sahnede bebek Joey’i siyah ve beyaz çizgili bir üst giyerken ve bebek kafesinde görürüz. Marty dayısına “Bu parmaklıklara alışsan iyi olur ufaklık” der.
8. Aynı Oyunculardan Farklı Karakterler Üzerinden Genetik Mesajlar
Serinin ikinci filminde, Marty ve oğlu Marty Jr. aynı oyuncu (Michael J. Fox) tarafından oynanmıştır. Aynı zamanda Biff ve oğlu Griff de Thomas F. Wilson tarafından canlandırılan iki karakterdir. Ama tamamen aynı görünmemeleri için babalarından farklı olarak çocukların göz renkleri değiştirilmiştir.
9. Calvin Klein Göndermesi
Serinin ilk filminde Marty ebeveynlerinin gençlik yıllları olan 1955 yılına ışınlanır. Çiftçinin onu uzaylı sanmasından sonra Marty DeLorean ile kaçmaya çalışırken bir direğe çarpar ve bayılır. Marty uyandığında kendini genç Lorraine ve ailesinin evinde bulur, altında sadece iç çamaşırı vardır ve lastiğinde ise Calvin Klein yazmaktadır. O dönemde bu marka henüz bilinmediği için Lorraine Marty’nin adının Calvin Klein olduğunu zanneder ve ona öyle seslenmeye başlar. Aynı zamanda ilginç bir bilgi olarak; filmin yayımlandığı zamanlarda Calvin Klein markası Amerika dışında ünlü değilmiş, bu yüzden markayı dublajlarda ve altyazılarda her ülkedeki en ünlü markaya çevirmişler. Örneğin İspanya’da Levi Strauss ve Fransa’da Pierre Cardin olmuş.
10. Vahşi Batı’dan Clint Eastwood Göndermesi
İlk filmdeki Calvin Klein göndermesine benzer şekilde, serinin üçüncü filminde de Clint Eastwood’a yapılan zekice bir gönderme vardır. Marty, 1885 yılına gitmeden önce Doc ile birlikte döneme uygun kıyafet seçmeye çalışırken, kostümünü beğenmeyip “Clint Eastwood hiç böyle bir şey giymedi!” der. Bunun üzerine Doc, “Clint kim?” diye sorar. Bu soru, döneme göre normaldir çünkü Clint Eastwood o yıllarda henüz tanınan biri değildir. Aynı sahnede arka planda görülen film afişi ise “Revenge of the Creature” filmine aittir ve bu film, Eastwood’un sinema kariyerindeki ilk kısa rolünü içerir. Marty, 1885’e gittiğinde gerçek ismini açıklamak istemez çünkü soyadının onu ele vereceğini düşünür. Bu yüzden, henüz ünlü olmayan bir ismi seçerek kendini Clint Eastwood olarak tanıtır. Film boyunca ise Eastwood’un klasik Vahşi Batı filmlerine göndermeler yapılır.
11. Eastwood Vadisi’nin Doğuşu
Serinin üçüncü filminde Marty, 1985 yılında Clayton Ravine olarak adlandırılan bölgedeki demiryoluna ışınlanır. Ama 1885 yılında Doc, Clara Clayton’u kurtarmıştır ve böylece vadinin isminin değişmesine neden olmuştur. Marty 1985’e döndüğünde, vadinin ismi artık Eastwood Ravine olur çünkü insanlar Clint Eastwood’un yani 1885 yılındaki Marty’nin uçurumdan düşerek öldüğüne inanırlar.
12. Marty ve Değişmeyen Yol Kuralları
Geleceğe Dönüş üçlemesi’nde Marty, Hill Valley Meydanı’nın yeni bir versiyonunu her keşfettiğinde neredeyse eziliyor.
13. Mekan Dönüşümü
1885 yılında Palace Saloon olarak bilinen mekan, 1955’te Lou’s Cafe’ye; 1985’te Lou’s Aerobik Fitness Merkezi’ne ve 2015 yılında Cafe 80’s’e dönüşmüştür.
14. Kurşungeçirmez Yelek – Soba Kapağı İlişkisi
Seride paralellik gösteren bir diğer dikkat çekici unsur ise kurşun geçirmez ögelerin kullanımıdır. İlk filmde Doktor Emmett Brown, 1955 yılında Marty’den aldığı bir mektup sayesinde, 1985’te Libyalı teröristler tarafından vurulacağını önceden öğrenir. Bu bilgi doğrultusunda kurşun geçirmez bir yelek giyerek saldırıdan sağ kurtulur. Benzer şekilde, üçüncü filmde bu tema bir kez daha karşımıza çıkar. 1885 yılında Marty, Buford “Mad Dog” Tannen ile olan çatışmasında, göğsüne bir soba kapağı yerleştirerek kendini kurşunlardan korur ve hayatta kalmayı başarır.
15. Birinci Filmden İkinci Filme İpucu
Son dikkat çekici detay, ilk filmdeki bir repliğin ikinci filmin olay örgüsüne dair önemli bir ipucu taşımasıdır. İlk filmde, Doc Marty’e şöyle der: “Her zaman geleceği görebilmeyi, gelecekteki yaşantıma bakabilmeyi ve insanlığın gelişimini izleyebilmeyi hayal etmişimdir. Aynı zamanda önümüzdeki 25 yılın Dünya Serisi’ni kimin kazanacağını da öğrenebilirim.” Bu söz, ikinci filmin temel olay örgüsünü önceden haber verir niteliktedir. Gerçekten de ikinci filmde, Biff 2015 yılına giderek Grays Sports Almanac adlı spor dergisini çalar. Dergide geçmiş elli yılın tüm spor sonuçları yer almaktadır. Biff, bu bilgileri kullanarak 1955 yılına döner ve bahis oyunları sayesinde büyük bir servet edinir. Böylece, Doc’un ilk filmde hayalini kurduğu şey, ikinci filmde gerçekleşir.
Seriyi izlerken gözden kaçabilecek olan bu detaylar, aslında filmlerin ne kadar da ince işçilikle yapıldığını ve her sahnenin ne kadar anlam yüklü olduğunu gösteriyor. Böylece Geleceğe Dönüş üçlemesi her ayrıntısı ile bir başyapıt olmayı sürdürüyor ve biz izleyicilere zaman yolculuğu kadar derin bir keşif sunuyor.
Kaynakça
“18 interesting facts about Back To The Future”. All The Right Movies. Web. 02.05.2025
“34 Super Small Details In The ‘Back To The Future’Trilogy That Are Smarter Than All Of Us”. BuzzFeed. Web. 02.05.2025
“Bulletproof Vest”. Fandom. Web. 02.05.2025
“Cafe 80’s”. Fandom. Web. 02.05.2025
“Grays Sports Almanac”. Fandom. Web. 02.05.2025
“Small Details From The ‘Back To The Future’ Trilogy That Fans Uncovered”. Ranker. Web. 02.05.2025
“Surprising Facts You Didn’t Know About Back to the Future”. Ranker. Web. 02.05.20025
“Twin Pines Mall”. Fandom. Web. 02.05.2025
Kapak Görseli: themoviedb
Çok teşekkür ederim emeklerinize sağlık 💐
Harika filmler ve harika bir analiz.tesekkürler😍