Bakıldığı anda yaz sıcaklarını ve sıcakların etkisiyle gelen tatlı mayışıklığı hissettiren, güzelliği ve narinliği ile gözleri kendine çeken eser Flaming June. Victoria Dönemi sanatçısı Frederic Leighton tarafından yapılmış; tablonun sanatçısından daha çok ünlendiği eserler arasındadır.
İlk sunulduğunda çok beğenilmiş ve övülmüş ancak kısa bir süre sonra kayıplara karışmış ve unutulmuştur. Bulunduğunda ise hak ettiği değerin çok çok altında fiyat biçilerek satın alınmış ve değerini bilen kişiler sayesinde sergilerdeki yerine tekrar kavuşmuş olan bu sıcacık tabloyu sanatçısından başlayarak inceleyelim.
Frederic Leighton (1830-1896)
Frederic Leighton; 1830 yılında Scarborough, İngiltere’de doğmuştur. Doktor çoğunluklu ve varlıklı bir ailede yetişmiş; ailesinin serveti, sanatçı olarak eğitimini ve kariyerini desteklemiş ve geçiminde yardımcı olmuştur. Fakat her şeyi aile serveti sayesinde elde ettiğini söylemek haksızlık olur. Victoria Döneminin önde gelen sanatçıları arasında yer almasının sebebi; bakıldığında insanı etkileyen, kendine çeken ve ustalaştığı tarzıyla ürettiği estetik eserlerde yatmaktadır.
Gençliğinden itibaren ailesiyle birçok yeri gezip görme fırsatı olmuştur. İtalya’ya yaptığı seyahatler onu derinden etkilemiştir. Orada deneyimlediği kültürün ve eserlerin, tarzının oluşumuna büyük katkısı olmuştur. İtalya, Paris, Almanya gibi Avrupa ülkelerinde farklı farklı sürelerde yaşamış, ardından ise 1859 yılında kalıcı sayılabilecek şekilde İngiltere’ye dönmüştür. Hayatının büyük çoğunluğunu; arada yapacağı farklı ülkelere seyahatleri katmadan, Londra’da geçirmiştir. Cimabue’s Celebrated Madonna (1853-55) adlı eseriyle yeteneğini gözler önüne sermiş ve adını duyurmuştur. Ömrü boyunca resim ve heykelden oluşan birçok eser vermiştir.
Eserlerinde Antik Yunan ve Roma’nın etkileri kendini göstermektedir. Başlangıçta; hikayelerde, mitolojide, tarihte bulunan önemli anları tablolarına konu eden Leighton, sonrasında ise “Sanat, sanat içindir” anlayışını benimseyen estetizm’e yönelik eserler üretmiştir. Bu yönelimiyle başlangıçta yaptığı gibi hikaye anlatımı amaçlamaktan, anı tasvir etmekten çok, güzelliği resmetmeye yönelmiştir.
1878 yılında Londra temelli, bağımsız sanat kuruluşu olan Royal Academy of Arts’ın sekiz yıl boyunca başkanlığını yapmıştır. 1896 yılında hayatını kaybetmiştir ve ölmeden önceki son eseri Flaming June ile sanatını zirvede sonlandırmıştır.
Flaming June (1895)
Sanatçı hakkında az çok bilgi edindiğimize göre Magnum Opus (Latince, büyük iş anlamına gelen deyiş) ’u olarak nitelendirilen Flaming June tablosuna göz atalım.
Leighton; 1895 yılında tamamladığı tabloda, çoğu eserinde olduğu gibi yağlı boya tekniğini kullanmayı tercih etmiştir. Tabloya genel olarak baktığımızda; kompozisyonun merkezinde gelişigüzel bir şekilde kıvrılmış, naif duruşlu, uyuklayan kadın figürünü görüyoruz. Kompozisyonun üst ve arka kısımlarında, sakin ve dümdüz denizin parıltısı, altın renkli düz tavanı ve beyaz mermer sütunları görüyoruz. Kompozisyonun merkezinde ise dalgalı ve kıvrımlı elbisesiyle kırmızı ile turuncu sıcak tonlarında tasvir edilmiş uyuyan bir kadın bizi karşılıyor. Leighton’ın, ön plandaki hareketi bir nebze dengelemek ve odağı figürde tutmak için arka planda düz, durağan ve tek şeritli tasvirlere daha çok yer vermiş olabileceğini söyleyebiliriz. Yaptığı eskizde de görüldüğü gibi, tavanı da hareketli ve kıvrımlı yapmayı planlamış, daha sonrasında ise bunun aksine karar vermiştir. Sol tarafa eklediği ada detayını da kaldırıp arka plan kalabalığını azaltmıştır.
Turuncu, kırmızı ve altın renklerdeki sıcak tonların parlak ve canlı şekilde kullanımıyla dikkatleri kendine toplayan figür, adeta bir ateşi andırıyor ve hissettiği sıcaklık izleyiciye yayılıyor.. Figürün elbisesinin ve saçlarının rahatlamış zarif vücudunu çevrelemesi, konforlu ortamı daha da belirginleştiriyor ve figüre sunduğu kadar izleyiciye de bir rahatlık, uyku için gereken güzel ortamı sunuyor.
Figürün yüzünde ve kulağındaki güneşten yandığını belli eden bir pembelik, kıyafetin sanki nemden dolayı yarı saydam oluşu ve vücudunu saran yapısıyla güneşli ve sıcak bir günün yaşandığını; denizden yansıyan parıltıyla gün batımının geldiğini gösteriyor. Renklerin, kıvrımların ve ortamın ahengi sayesinde figürün betimlediği ve hissettiği yaz sıcaklığı ve uyku hali, bakanın da aynı hissetmesine ve içinin ısınmasına sebep oluyor. Saçların, kıyafetin ve figürün duruşundaki kıvrımlar, inceleyen gözleri kompozisyona yönlendiriyor ve figürün üstündeki detayların gözden kaçmasını engelliyor.
Tasvir edilen sahne özel tarihi veya mitolojik bir hikaye içermiyor. Sadece o anı, sıcaklardan bitkin düşmüş bir kadının uyuklamasını gösteriyor.
Tablodaki konumun neresi olduğu kesin olarak bilinmese de Leighton’ın etkilendiği yerlerden, Akdeniz çevresinde geçen bir sahneyi tasvir ettiği söylenebilir. Bunu destekleyen unsurlar arasında kıyafetin kıvrımları, modelin Yunan heykellerini andırması, beyaz mermerlerin kullanımı ve sağ üst köşede Akdeniz Bölgesiyle ilişkilendirilen zakkum bitkisinin bulunması yer alır.
1895 yılında Royal Academy’de sergilenmiş ve çok beğenilmiştir. Leighton çok hasta olduğundan sergiye gidememiş ve kısa bir süre sonra hayatını kaybetmiştir. Bu tarihten 1930 yılına kadar birkaç farklı kişiye satılıp dolaşan Flaming June, avangart sanat anlayışının yükselişi ve Victoria Dönemi sanat anlayışının düşüşe geçmesiyle kimsenin dikkatini, beğenisini çekmemiş ve senelerce ortalıkta görülmemiştir. 1964 yılında ise Museo De Arte de Ponce’un sahibi Luis Ferre tarafından eski değerine kavuşarak sergilenmek üzere satın alınmıştır.
Flaming June, günümüzde Porto Riko’da, Museo De Arte de Ponce’da buram buram Akdeniz sıcaklığını yayışı, canlı renkleri ve saf güzelliği ile bakanları kendisine hayran bırakmaya devam etmektedir.
Kaynakça
- “Frederic Leighton Paintings, Bio, Ideas.” The Art Story, Leighton-frederic.
- “Flaming June by Lord Frederic Leighton – Google Arts and Culture.” Google Arts & Culture, Art.
- Lubbock, Tom. “Leighton, Frederic: Flaming June (1895).” The Independent, 24 Apr. 2008, leighton-frederic-flaming
- Stories Of Art. “Flaming June, the Greatest Masterpiece by Frederic Leighton Explained.” YouTube, 12 June 2022, Youtube.
