Kültür, toplumu oluşturan bireylerin etkileşim halinde olmasıyla yaratılan bir olgudur. Çeşitli kültürlerin arasında hem bazı noktalarıyla diğerlerinden ayrılan hem de evrenselleşmiş kurallar barındıran en önemli kültür ise yemek kültürüdür. Yemek kültürü, milletlerin karakteristik özellikleriyle birlikte bireylerin yaşadığı coğrafyadaki lezzetlerle bir bütün oluşturmaktadır. Dünya üzerinde başta Türk mutfağı olmak üzere birbirinden eşsiz mutfaklar bulunmaktadır. Bu yazımızda gerek ana yemekleriyle gerek başlangıçlarıyla gerekse tadı damaklarda kalan tatlılarıyla aklımızı başımızdan alan Fransız mutfağındaki gurme lezzetleri inceleyeceğiz!
Fransız Mutfağını Bu Kadar Özel kılan Ne?
Fransız mutfağını bu kadar özel kılan ana sebeplerden biri yemeğin sanatsal yönünü ortaya çıkarmalarında yatmaktadır. Yemeği hazırlarken adeta bir sanat eseri oluştururmuş gibi bir incelikte yemeği sunarlar. Bu fikrin arka planında Fransa’nın ilk ünlü pastacısı Marie Antoine Caréme bulunmaktadır. Marie şef, menü ve yemekleri sade ve düzenli fakat şık bir sunumla servis edilmesini sağlayarak dünyada yeni bir ekol yaratmıştır.
Fransız mutfağının olmazsa olmazı şarap, peynir ve tereyağıdır. Özellikle şarabı hem yemeklerin yanında hem de et yemeklerini marine ederken sıkça kullanırlar. Fransızlar, antik çağdan beri et yemeklerine hakim bir toplumdur. Onlar için etin eşlikçisi şaraptır. Özellikle Fransa’nın ünlü şarap bölgelerinden olan Bourgogne’da üretilen şarapla marine edilen yemeklerin lezzeti damaklarda kalıcı bir tat bırakır.
Fransız mutfağını eşsiz yapan bir diğer özellik ise, Fransızların hiyerarşik bir yemek düzeni olmasıdır. Sofrada öncelikle başlangıç olarak bir aperitif veya çorba getirilir. Aperitifler bitmeden ana yemeğe geçilmez. Ana yemekten sonra ise tatlılar servis edilir. Bu hiyerarşik sofra düzeni Fransa’dan tüm Avrupa ülkelerine yayılmıştır. Fransa’nın Napolyon döneminde yaşamış, tutkulu bir gastronomi yaşam tarzıyla ün kazanan avukat Grimod de La Reyniére’nin ikonikleşmiş sözü bu düzenin Fransız toplumunda kalıcı bir yer edindiğini gösterir:
“Yemeği başlatan çorba, bir operanın açılışı veya bir evin girişi gibidir; daha sonra hangi yemeklerin geleceği konusunda bize fikir verir.”
1-) Gurme Deneyimlerin İlk Lezzeti : Salyangoz (L’Escargot)
Salyangoz, başlangıç olarak servis edilen bir Fransız lezzetidir. Salyangozlar, hazırlanmadan önce temizlenir ve kabuklarından çıkarılarak yenir. Bu yemeğin olmazsa olmazı sarımsaklı tereyağı, tavuk suyu ve şaraptır. Yemeğe lezzet katan önemli malzemeler maydanoz sarımsak ve kekiktir. Salyangozu yemek olarak ilk Romalıların keşfettiği, özel çiftliklerde yetiştirdiği, onlara arpa yedirdiği ve şarapla suladığı bilinmektedir. Fransızların ise Romalılar ile aralarında geçen savaşta bu yemek ile tanıştıkları, günümüzde de hala tüketildiği bilinmektedir.
2-) Deniz tarağı (Coquille Saint- Jaques)
Bir diğer leziz Fransız başlangıcı olan deniz tarağı ise tereyağında rengini alana kadar kızartılır. Daha sonra kendi kabuğunda sosuyla servis edilir. Kıymetli bir deniz mahsulü olan bu ürün genellikle ünlü Fransız restoranlarında verilen bir aperatiftir. Sade ama şık sunumuyla Fransız mutfağını özetler niteliktedir.
3-) Soğan Çorbası (Soupe a l’oignon)
Bu lezzetli çorba da Fransız mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden biridir. Bu çorbayı ilk kral XV. Louis‘nin yaptığı söylenmektedir. Gece geç saatlerde av köşkündeyken, erzak olarak yalnızca soğan, tereyağı ve şampanya olduğunu gören kral bu malzemeleri beraber pişirerek ilk Fransız soğan çorbasını yapmıştır. Bu çorbayı diğer çorbalardan ayıran en önemli unsur ise sabırla beklenilerek şeker kullanmadan soğanları karamelize etmektir.
4-) Dana Tartar (Tartare Au Boeuf)
Tartare Au Boeuf, kıyılmış veya çekilmiş çiğ sığır etinin üstüne bir yumurta sarısı konularak servis edilen bir başlangıç yemeğidir. Bu yemek, 19. yüzyılın sonlarında Fransız bistro ve restoranlarında menüde yer almaya başlamıştır. 1950’li yıllarda ise popüler hâle gelmiştir. Ayrıca, çiğ eti kapari gibi çeşitli otlarla tatlandırmak da mümkündür.
5-) Ratatuy (Ratatouille)
Ratatuy, Güney Fransa bölgesine ait bir ana yemektir. Patlıcan, kabak, domates gibi sebzeler yuvarlak doğranıp tencereye muntazam bir şekilde dizilip zeytinyağında pişmektedir. Fransa’nın Nice şehrinde bulunan yoksul köylülerin sebze artıklarını bir arada kaynatarak yemeğin ortaya çıktığı rivayetler arasındadır.
6-) Kırmızı Şarapta Pişmiş Horoz Yahnisi (Cog Au Vin)
Bu yemek Fransa’nın önemli şarap bölgeleri olan Burgonya ve Alsace bölgesine ait olarak bilinir. Beyaz veya kırmızı şarapla hazırlanan; içinde tavuk, pancar ve mantar bulunan bir ana yemektir. Yemeğin, Roma imparatorluğu dönemine kadar uzandığı ve Jül Sezar’ın Galya’yı fethetmesinden sonra oluşturulduğu bilinmektedir.
7-) Şatobiryan ( Chateaubriand)
Bir fransız mutfağı klasiği olan bu ana yemek Auguste Escoffier tarafından ortaya çıkmıştır. Şef Fransız pişirme yöntemlerini kendi bilgi birikimine göre yenilemiştir. Bonfilenin en orta kısmına Chateaubriand ismini vermiş ve o zamandan beri Şatobiryan sadece etin bir kısmına verilen isim olmaktan çıkarak yemeğin kendisinin ismi haline gelmiştir. Bu yemek genellikle sofraya dilimli halde yanında patates kızartması ve tereyağı, tarhun otu gibi çeşitli otlarla yapılan Bearnaise sos eşliğinde servis edilir.
😎 Tarte Tatin
Tarte Tatin, Fransız mutfağının en lezzetli tatlılarından biridir. Bu tatlı 1800’lü yıllarda tamamen yanlışlıkla ortaya çıkmıştır. Paris’te otel işleten Tatin kız kardeşlerden biri klasik turta yapmaya çalışırken şekerde ve tereyağında pişirdiği meyveleri ocakta unutmuştur. Fark etmeden meyveleri karamelize edip bir şekilde servis etmiştir ve ilginç bir şekilde servis edilen turtanın yeni varyasyonuna müşteriler hayran kalmıştır. O günden beri de Fransız mutfağının en özel tatlılarından biri olmuştur.
9-) Canelé
Bu tatlı Fransa’nın Bordeux şehrinde bir şef tarafından tasarlanmıştır. Fransa’da çay saatinin olmazsa olmazı olan bu tatlı, rom ve vanilya ile tatlandırılmış oluklu metal kalıplarda pişirilmiş dışı karamelize olmuş bir hamur işidir. Fransızlar tatlıyı genellikle kırmızı şarap eşliğinde tüketirler.
10-) Krem Brüle ( Créme Brulée )
Gelmiş geçmiş en ünlü Fransız tatlısı olan Krem Brüle; krema, toz şeker, yumurta sarısı, vanilya ve sütten oluşmaktadır. Avrupa’da bu tatlının kime ait olduğu hala tartışılmaktadır. İngilizlerde bu tatlı 1630 yılında Trinity Cream veya Cambridge Cream ismiyle bulunduğunu iddia etmektedirler. İspanya’da ise Katalonya bölgesinde Cream Katalab adı verilen tatlı Krem Brüle ile aynı yapım aşamalarına sahiptir. Yine Portekiz’de Leite Creme adı verilen tatlı Krem Brüle ile aynı şekilde yapılmaktadır. Fransa’ya baktığımızda Krem Brüle ismine 1691 yılında Fransız yazar François Massialot’un kitabı olan “Kraliyet ve Burjuvazi için Yemek Pişirme” adlı eserinde yer verilmiştir. Kimin olursa olsun bu tatlı gönüllere taht kurmuş leziz bir tatlıdır.
Birbirinden farklı mutfakları keşfederken sadece lezzetleri değil aynı zamanda yemeklerin ardında yatan hikayelere de tanık oluruz. Bir de Fransız mutfağındaki lezzetleri incelediğimizde bununla kalınmaz, üstüne şık sunumlarıyla yemeklere sanatsal bir değer atfedildiğini de görmüş oluruz. Akdeniz ürünlerinin Avrupa vizyonu ile harmanlandığı bu eşsiz lezzetleri ve dahasını tatmamış olanlara tavsiye ederiz.
Kaynakça
- ” Fransa’da Ne Yenir? – En Meşhur Fransız Yemekleri & Tatlıları.” Bizevdeyokuz.com. Web. 26.12.23
- ” Creem Brulee Tarihçesi”. Ozgurkizil.com. Web.27.12.23
- ”Geleneksel En İyi 10 Fransız Yemeği.” Supstranger.com. Web. 27.12.23
- ” Batı Avrupa”. OMÜ.edu.tr. Web. 26.12.23
- ”Fransız Mutfağı Yemekleri ve Mutfak Kültürü”. Nefisyemektarifleri.com. Web. 26.12.23
