Venedik Karnavalı, her sene İtalya’nın büyülü ve romantik şehri Venedik’te büyük bir coşkuyla kutlanmaktadır. Yalnızca İtalya’nın değil, dünyanın en köklü festivallerinden biri olan bu festivali dünyanın çeşitli ülkelerinden insanlar ziyaret ederek, coşkuyu yaşamak üzere Venedik’e akın ederler. Bu yazımızda sizlere festivalin tarihçesinden, meşhur maskelerinin çeşitleri ve öneminden, karnavalın geçmişten bugüne sürdürdüğü gelenek ve etkinliklerinden bahsedeceğiz.
Venedik Karnavalı’nın Tarihçesi
Venedik Karnavalı, 1162 yılında Venedik’e karşı savaş içerisinde olan Kuzey İtalya’daki Aquileia Patriği Ulrich II von Treven’a karşı kazanılan zaferinin kutlanması sonucu ortaya çıkmıştır. Halk, bu zaferi kutlamak üzere San Marco Meydanı’nda sokaklara dökülmüş, büyük bir coşkuyla eğlenerek günümüze kadar bu geleneğin ulaşmasının ilk adımlarında rol oynamıştır.
Karnaval, 1797 yılında Roma İmparatoru II. Francis yönetimindeyken yasaklanmıştır. 19. yüzyılda festival kısa süreliğine tekrar başlamış olsa da, eskisi kadar görkemli kutlamalar yerine daha özel ve sınırlı kutlamalar yapılmıştır. 1979 yılında, Venedik Karnavalının yeniden başlaması için büyük çabalar sarf edilmiştir. Bu dönemde karnavalın geleneksel maskeleri ve kostümleri tekrar ön plana çıkmış, bu kültürel miras korunmaya ve yaşatılmaya devam etmiştir. Aynı zamanda, karnavalın turizm açısından sağladığı faydalar da dikkate alınarak, etkinlik dünya çapında tanıtılmıştır.
Venedik Maskeleri ve Önemi
Venedik maskeleri, karnavalın en önemli ve simgesel unsurlarından biri olmuştur. Venedik Karnavalında maske takılmasının birçok nedeni bulunmaktadır. Bu nedenlerden biri de toplumsal sınıf farklılıklarının geçici olarak siliniyor olmasıdır. Maskeler takıldığı sürece herkes eşittir ve böylelikle sınıf ayrımı ortadan kalkmaktadır. Maskeler, halkın ve soylu kesimin eşit koşullarda bir arada eğlenebilmesine olanak tanır. Günümüze geldiğimizde, takılan maskeler ve abartılı kostümler festival boyunca hem görsel hem sanatsal olarak estetik bir unsur olarak kendini gösterir. Maskeler hakkında biraz daha derine indiğimizde üç çeşit maske türü olduğunu görüyoruz.
1.Bauta
Buata maskeler, Venedik Karnavalının en bilindik maskeleridir. Toplumsal farklılıkları ortadan kaldırmak için kullanılan en yaygın maskelerdir. Düz ve beyaz bir yüzeye sahiptir.
2.Commedia dell’arte Maskeleri
Commedia dell’arte, 16. ve 18. yüzyıllar arasında Avrupa’da oldukça popüler olan bir tiyatro türüdür. En dikkat çekici özelliklerinden biri, karakterlerin çoğunun maskelerle temsil edilmesidir. Özellikle Venedik’te büyük bir ilgi görmüştür ve bu da Venedik halkının maskelere olan tutkusunun tiyatroya yansıdığını göstermektedir. Performanslar genellikle doğaçlama olarak yapılır. Her maskenin kendine özgü anlam ve özellikleri bulunmaktadır. Böylece; bu çeşitlilik bizlere de apayrı bir seyir zevki sunmaktadır. Commedia dell’arte tipleri, genellikle toplumun çeşitli sınıflarını yansıtan kişilerin hikayelerini oluşturmaktadır.
Commedia dell’arte‘ın en popüler ve en çok bilinen karakterlerinden bazılarına göz atalım:
Pantalone
Pantolone karakteri, cimri ve şehvet düşkünü dükkan sahibi yaşlı bir adamdır. Maskesi ise, uzun burunlu ve yaşlı bir yüzü temsil etmektedir.
Arleken
Commedia Dell Arte’ın ilk yıllarında Arleken karakterleri “Zanni” olarak adlandırılan hırslı ve kurnaz bir uşağı canlandırırlardı. Genellikle yoksul ve korkak bir karaktere sahiplerdi. 17. yüzyıldan itibaren bu durum değişmiştir. Arleken sadık, sabırlı ve cinsel arzuları nedeniyle başını sürekli belaya sürükleyen ama buna rağmen zekası ile zor durumlardan sıyrılan bir karaktere dönüşmüştür. Siyah bir yarım maske, küçük göz delikleri, kırışık alın ve şaşkın bir ifade veren yay kaşlara sahiptir.
Brighella
Brighella, kurnaz ve dalavereci bir karakter olarak karşımıza çıkar. En büyük amacı, kendi deyişiyle: “yaşlı bir aşığı aldatmak, cimri bir adamı soymak ve bir alacaklıyı dövmek” olarak belirtilir. Yarım maskesi, hayvanı andıran bir görünüşe sahiptir. Kanca bir burun ve gözleri için ise iki ince yarığı vardır. Siyah saçları, bıyıkları ve favorileri parlaması için sürekli kremlenir.
Pierrot
Bu karakter, Venedikli olmayan birçok kişinin de aşina olacağı klasik hüzünlü palyaçodur. Çoğu yapımda, Pierrot genellikle Colombina’ya aşıktır. Beyaz maske, tam olarak kim olduğunu göstermek için genellikle küçük bir dekoratif siyah gözyaşına sahiptir.
Dottore
Pantolone gibi Dottore’de altmışlarındadır. Bir avukat veya bir fizikçi imajı çizilmektedir. Bazı zamanlarda ise prensipli bir aile babası rolündedir. Pantolone gibi aşk maceralarına atılır ancak sonucunda alay kaynağı olur. Dottore’nin yuvarlak bir burnu, sarkık yanakları, büyük kırmızı bir siğili ve kıvrık bıyıkları bulunur.
3.Karnaval Maskeleri
Karnaval maskeleri de bauta adı verilen beyaz maskeler gibi aynı nedenlerle kullanılmıştır. Ancak karnaval havasını daha iyi yansıtabilmek adına bu maskeler daha renkli ve dekoratif hale getirilmiştir. Bu şekilde karnaval daha da renkli bir hale bürünür. Böylece karnaval severler, rengarenk kostüm ve maskeleriyle kendi yaratıcılıklarını da ön plana çıkararak ortaya bambaşka görseller sunabilmektedirler.
Venedik Karnavalı Etkinlikleri
Venedik Karnavalının en önemli geleneği çeşit çeşit maskeler ve görkemli kostümlerdir. Eskiden de olduğu gibi, günümüzde de bu gelenek devam etmektedir. Ziyaretçiler kostüm ve maskelerini dilerlerse satın alabilir veya kiralayabilirler. Karnaval boyunca Venedik’te pek çok konser ve etkinlikler meydanlarda kutlanır. Karnaval boyunca yapılacak çeşitli etkinlik bulunuyor. Bunlardan bazıları;
- Dilerseniz karnavalın ilk günü Meleğin Uçuşu’na – Türk Uçuşu olarak da adlandırılıyor- katılabilirsiniz. Meleğin Uçuşu, karnavalda düzenlenen kökeni 16. yüzyıla dayanan bir durumdan kaynaklıdır. 16. yüzyılda bir Türk akrobat, direk yardımıyla Schiavoni’de bağlı bir tekneden San Marco Kulesi’nin tepesine ve ardından Doge Sarayı balkonuna ip üzerinde yürüdüğü söylenir ve bu şekilde “Türk’ün Uçuşu” ismini almıştır. Böylece önceleri profesyonel akrobatlarla, daha sonra da gönüllü olan herkes tarafından bu gelenek her yıl devam ettirilmiştir.
- Karnavalın ikinci cumartesi günü gerçekleşen “Festa delle Marie” geçit törenini izleyebilirsiniz. Meryem Ana Şenliği olarak adlandıran bu geçit töreni, eski zamanlardan bu yana kültürel bir tarih mirası olarak günümüze kadar ulaşmış bir törendir. “Marie” olarak adlandırılan on iki genç kadın, geleneksel kostümleriyle şehrin önemli bölgelerini ziyaret ederler.
- La Festa Veneziana sull’acqua, Venedik Su Festivali anlamına gelmektedir. Venedik bildiğimiz üzere; suların üzerine kurulmuş bir şehirdir. Bu nedenle su temalı etkinlikler Venedik’te oldukça popülerdir. Veneziana sull’acqua, karnavalın sonlarına doğru Venedik’in kültürünü, tarihini ve suyla olan derin ilişkisini kutlamak amacıyla gerçekleştirilir. Festival severler, görkemli kostümleri ve maskeleriyle gondollar üzerinde görkemli bir geçit töreni yaparlar ve geçit adeta bir görsel şölene dönüşür.
- Venedik Karnavalının olmazsa olmaz kostüm ve maskeleri için en meşhur yer Atelier Marega’ya uğramadan olmaz. 1950 yılından bu yana, kostüm ve maske geleneğini sürdüren bu dükkan, hem geleneksel hem de modern tasarımı birleştirmesiyle ilgi görür. Tamamen el işçiliği ile üretilen bu maskeler, ziyaretçileri tarafından oldukça ilgi görmektedir.
Atelier Marega / initaliaconwelcomepiemonte.it - Venedik Karnavalı katılımcılarının en sevdiği etkinliklerden biri de, maske yarışmasıdır. Yaratıcı maskeleri ve görkemli kostümlerini sergileyen katılımcılar birbiri ile yarışır ve jüri tarafından en yaratıcı, estetik ve sanatsal olan maskeler seçilir. Maske yarışması, festivale heyecan katan önemli etkinliklerden biridir. Kazanan kişi, Venedik Karnavalının maskesini temsil etme fırsatı bulur.
Maske Yarışması / .e-venise.com
Sonuç olarak Venedik Karnavalı, tarihten bu yana günümüze eksilmeden, daha da görkemli hale bürünerek gelmiş; geleneksel olanı modern ile birleştirerek İtalya’nın romantik şehri Venedik’te sanatı, eğlenceyi, yaratıcılığı ve görkemiyle her yıl büyümeye ve festival severleri ağırlamaya devam ediyor.
KAYNAKÇA
”Venice Carnival: Everything You Could Want to Know about Venice’s Masks” WEB
”Commedia Dell’Arte” WEB
”The Flight of the Angel”WEB
”2024 Venedik Karnavalı’na dair her şey” WEB
